Mahkeme
Mahkeme, taraflar arasındaki hukukî anlaşmazlıkları (davaları) hukukun üstünlüğüne uygun olarak sivil ya da askerî, adlî veya idarî konularda adaleti sağlamak üzere yetkilendirilmiş, toplum yapısına ve kültüre göre değişiklikler gösterebilen bir yargılama formudur. Mahkemeler genellikle bir devlet kurumu şeklinde teşkilatlanır. Hem ortak hukuk, hem de medeni hukuk sistemlerinde mahkemeler, uyuşmazlıkların çözümü için merkezi araçlardır.
Hukuku yorumlayan ve uygulayan mahkemeler sistemi topluca yargı olarak bilinir. Mahkemenin bulunduğu yere mahkeme yeri denir. Mahkeme işlemlerinin yapıldığı oda mahkeme salonu, bina ise mahkeme binası olarak bilinir.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Mahkeme kelimesi Türkçeye Arapçadan geçmiştir. Hüküm, hakim, muhakeme, vb. kelimeler mahkeme kelimesi ile aynı kökten gelmektedir.
Değişik modeller
[değiştir | kaynağı değiştir]Dünya'da iki tür mahkeme modeli ağır basar. Bunlar Ortak hukuk düzeni ve Kara Avrupası hukuk düzeni sistemlerindeki mahkemelerdir. Her iki sistemde de mahkemeler uyuşmazlıkların çözümünde merkezî durumdadır. Bu sistemlerde genellikle tüm vatandaşların iddia veya karşı iddialarını mahkemeye sunabilecekleri kabul edilir. Kara Avrupası Hukuk Sistemi, Fransa'daki yargı sistemini temel alır. Ortak Hukuk Sistemi ise temel olarak İngiltere'deki yargı sistemini almıştır. Kara Avrupası Sistemi'nde savcılık karşısında savunmayı oluşturan taraf veya vekil, iddialarını hakim ya da hakimlerden oluşan bir heyet karşısında sunar. Ortak Hukuk Sistemi'nde ise iki avukattan oluşan taraflar, iddialarını bir hakimin yönettiği salonda bulunan ve vatandaşlardan oluşan bir jüri heyetine sunarlar. Jüri heyetinin bulunmadığı, ancak daha az önemde kabul edilen davalar da bu sistemde tek hakim tarafından görülebilir. Üçüncü model mahkemeler ise dînî temellidirler ve ilâhî kanunları (mesela Kilise Hukuku ya da şeriat ve fıkıhı temel alırlar. Bu sistemlerde mahkemelerin yapısı ve görevi, din ve mezheplere göre değişebilir.
Başka bir sıralama da askerî ya da sivil mahkemelerdir. Genellikle askerler, ancak askerî mahkemeler tarafından yargılanabilir.
Mahkeme türleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Uluslararası yargı kurumu
- Uluslararası Adalet Divanı
- Uluslararası Ceza Mahkemesi
- Uluslararası Tahkim Mahkemesi
- Yargıtay mahkemesi
- İdare mahkemesi
- Anayasa mahkemesi
- Ticari mahkeme
- Fakülteler mahkemesi
- Kayıt mahkemesi
- Askerî mahkeme
- Kilise mahkemesi
- Hisse mahkemesi
- Olağanüstü mahkeme
- Aile mahkemesi
- Alt mahkeme
- Olağan mahkeme
- Uzman mahkeme
- Yüksek mahkeme
- Genel Mahkeme
- Elektronik mahkeme
- Amirallik mahkemesi
- Tahkim mahkemesi
- Merkez Ceza Mahkemesi
- Millî Korunma Mahkemesi
- Topluluk mahkemesi
- Tüketici mahkemesi
- Temyiz mahkemesi
- Yerel mahkeme
- Uyuşturucu mahkemesi
- Sağlık mahkemesi
- Yüce mahkeme
- Yüce Divan
- Uluslararası mahkeme
- Çocuk mahkemesi
- Ceza mahkemeleri
- İş mahkemesi
- Arazi mahkemesi
- Alt mahkeme
- Adliye mahkemesi
- İstiklâl mahkemesi
- Patent mahkemesi
- İhtisas mahkemesi
- Vergi mahkemesi
- Genç mahkeme
- Trafik mahkemesi
- Duruşma mahkemesi
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Türkiye'de yargı teşkilatı
- Yüksek Seçim Kurulu (Türkiye)
- Kara Avrupası hukuk düzeni
- Ulusal hukuk sistemleri listesi
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi
- Mahkemeye itaatsizlik
- Mahkeme kararı
- Yazılı hukuk
- Arabuluculuk
- Tribünal
- Hukukçu
- Avukat
- Hapis
- Duruşma
- Davacı (mahkeme)
- Mahkeme kıyafeti
- Mahkeme çevirmenliği
- Mahkeme ressamı
- Hakikat ve uzlaşma komisyonu
Ceza muhakemesi (soruşturma) | |
|---|---|
| Ceza soruşturması | |
| Ceza kovuşturması | |
| Masraflar ve ricalar | |
| İlgili | |
 | Hukuk ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
| Otorite kontrolü |
|
|---|
