Karadağ ve Euro

Euro bölgesi   Opsiyon hakkı olan DKM II üye ülkeleri   DKM II üyesi ülkeler   AB üyesi diğer ülkeler   AB ile yaptıkları bir antlaşma sonucu euro kullanan ülkeler   Tek taraflı olarak euro kullanan ülkeler

Karadağ, Avrupa Birliği ve Euro Bölgesi üyesi olmayan bir ülkedir. Ayrıca AB ile resmi bir para anlaşması da yoktur. Yani Euro'yu tek taraflı kullanmaktadır. Aynı zamanda euro'yu tek taraflı kullanan iki ülkeden biridir (diğeri Kosova).

Tarih

20. yüzyılın başlarında, kısa ömürlü Karadağ Krallığı döneminde,1906'dan 1918'e kadar Karadağ perperi kullanıldı. Ancak, Avusturya kronu gibi diğer yabancı para birimleri de kullanıldı. 1922'den 1941'e kadar Yugoslavya Krallığı'nın bir parçası olarak Karadağ, ülkenin resmi para birimi olan Yugoslav dinarını kullandı.

Yugoslav dinarı

5000 dinarlık banknot (1985)

Karadağ, II. Dünya Savaşı'nın ardından Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin bir parçası olduktan sonra, Yugoslav para politikasına bağlı kaldı ve 1999'a kadar resmi para birimi olarak Yugoslav dinarını kullandı Yugoslavya'nın dağılmasının ardından, 1992'de Karadağ ve Sırbistan, Yugoslavya Federal Cumhuriyeti'ni kurdu. Yeni ülkede, para sistemi yeniden merkezileştirildi. Bu yüzden Karadağ Merkez Bankası özerkliğini kaybetti ve merkezi Belgrad'da bulunan Yugoslavya Merkez Bankası'nın bir bölge ofisi haline geldi.

Yugoslav dinarı 1992-1994 yıllarında hiperenflasyon yaşadı. Ortak pazarın çökmesi ve iki eski Yugoslav cumhuriyetinde aynı anda savaş çıkması sonrasında, Sırbistan ve Karadağ'daki aylık enflasyon oranı Şubat 1992'de %50 iken Haziran 1992'de %100'e ulaştı. Bu durum, tarihin en kötü ve en uzun hiperenflasyonlarından birine yol açtı. Yugoslav dinarı dünyanın en kötü performans gösteren para birimlerinden biri olarak kabul edildi.

Alman Markı

1999'un başlarında hükûmet, Karadağ'ın ekonomik çıkarlarını ve parasal bağımsızlığını korumanın bir yolunu aramaya başladı. Hükûmet, hem dinarın hem de Alman Markı'nın kullanılacağı ikili bir para birimi sistemi kurdu. Bu karar, esas olarak Yugoslavya Merkez Bankası'nın istikrarsız ve genişlemeci para politikası duruşundan kaynaklanıyordu.

Dolarizasyonun getirilmesi ve Karadağ'ın para, finans ve bankacılık sektörlerindeki durumun iyileştirilmesi, vatandaşların yeni para rejimine olan güveninin artmasına yol açtı. Ocak 2001'den bu yana ülke, Alman Markı'nı tek yasal ödeme aracı olarak kullanmaya karar verdi, çünkü yeterli miktarda Alman Markı dolaşımdaydı ve bu nedenle ulusal para birimi olarak Dinar'ı kullanmaya gerek yoktu.

Euro

1 Ocak 2002'de euro banknotları ve madeni paraları, Alman Markı'nın resmi para birimi olduğu Almanya da dahil olmak üzere birçok Avrupa ülkesinde resmen dolaşıma girdi. Böylece Alman Markı, euronun kabul edilmesiyle birlikte yasal ödeme aracı olmaktan çıktı. 2002'nin başındaki bu olayların ardından Karadağ, önce Alman Markı'na paralel yasal ödeme aracı olarak ve Mart 2002'den bu yana tek yasal ödeme aracı olarak euroyu resmi ve tek taraflı olarak benimseme kararı aldı. Ana nedenler öncekilerle aynıydı: parasal istikrarı sağlamak ve önceki yıllarda görülen yüksek/hiper enflasyondan kaçınmaya devam etmek. Bugüne kadar Karadağ ile Avrupa Merkez Bankası arasında euronun resmi para birimi olarak kullanımını onaylayan resmi bir bağ veya anlaşma bulunmamaktadır.

Madeni paralar

Euro Bölgesi üyelerinin aksine, Karadağ'ın kendi euro madeni paralarını basma yetkisi yoktur. Bunun yerine, halihazırda dolaşımda olan banknot ve madeni paralara bağımlıdırlar.

Euro Bölgesi ülkeleri, Avrupa haritasını gösteren ortak bir arka yüze sahipken, ön yüzlerinde kendi tasarımlarına sahiptirler; bu da her madeni paranın aynı anda dolaşımda çeşitli tasarımlara sahip olduğu anlamına gelir. Para birimi olarak euro kullanan ve AB üyesi olmayan Andorra, Monako, San Marino ve Vatikan , ön yüzlerinde kendi tasarımlarına sahip madeni para basma hakkına da sahiptir.

Mevcut durum

Karadağ, 2007 yılında Avrupa Birliği ile İstikrar ve Ortaklık Anlaşması imzaladı. Ardından Aralık 2008'de üyelik başvurusunda bulundu ve son olarak 2010 yılında resmi aday statüsünü elde etti.

Karadağ'ın Avrupa Birliği'ne ve ardından Euro Bölgesi üyeliğine giden yolu henüz belirsizliğini koruyor. Karadağ Ab'ye üye olursa, tek taraflı olarak Euro'yu kullandığı için Euro bölgesine katılmak zorunda değildir. Ama bu Karadağ'ın otomatikman Euro bölgesi üyesi olduğu anlamına gelmez. Çünkü euro bölgesi üyeliği ayrı bir süreçtir. Bunun için Maastricht Kriterleri'nin karşılanması gerekir.