Krasnoyarsk Krayı
Krasnoyarsk Krayı
Красноярский край | |||||
| |||||
| Konum | |||||
.svg) | |||||
| Yönetim | |||||
| Ülke: |  Rusya
| ||||
| Federâl Bölge: | Sibirya | ||||
| Ekonomik Bölge: | Batı Sibirya | ||||
| Başkent: | Krasnoyarsk | ||||
| Vali: | Aleksandr Hloponin | ||||
| Yasama organı: | Duma | ||||
| Genel bilgiler | |||||
| Yüzölçüm: | 2.366.797 km² (913.825 sq mi) | ||||
| - Rusya içinde: | 2. | ||||
| Nüfus: | 2.889.785 (12/2009) | ||||
| - Rusya içinde: | 13. | ||||
| - Yoğunluk: | 1 /km² (3 /sq mi) | ||||
| Diğer bilgiler | |||||
| Kuruluş tarihi: | 7 Aralık 1934 | ||||
| Kodu: | 24, 84, 88 | ||||
| Resmî İnternet sayfası: |
[1] | ||||
Krasnoyarsk Krayı (Rusça: Красноярский край / Krasnoyarsk Kray), Rusya'nın Sibirya Federal Bölgesi'nde bulunan kray. Krayın idarî merkezi Krasnoyarsk'tır. Yüzölçümü 2.366.797 km²'dir. Yakutistan ve Batı Avustralya'dan sonra dünyanın en büyük üçüncü idari-bölgesel birimidir.
Konumu
[değiştir | kaynağı değiştir]Rusya Federasyonu'nun içinde Tıva, Altay ve Altay krayı, Hakasya, Kemerovo, Novosibir, Tom oblast, Om oblast ve İrkut oblastı ile birlikte Sibir Federal okrug içinde, ekonomik bölge olarak ise Doğu-Sibir ekonomik bölgeye dahildir. Doğuda özerk Türk ülkesi Yakutistan ve az sayıda Türk'ün yaşadığı İrkut Oblastı, güneyde özerk Türk ülkesi Tuva ve Hakasya, Kemerovo ve Tomsk Oblastları ve batıda Hantı-Mansi ve Yamalo-Nenets Özerk Okrugları ile sınır komşusudur. Kuzeyde, Kuzey Kara Denizi'nin karşısında, Arkhangelsk Bölgesi'nin Yeni Toprak (Novaya Zemlya) takım adaları ile sınır komşusudur.
Sözkökü
[değiştir | kaynağı değiştir]Krasnoyarsk kelimesi Krasno-yar-sk kelimelerinden oluşur. Krasno, Rusçada kırmızı, kızıl demektir. Bölgedeki Türk toplulukları Krasno yerine Kızıl kelimesini kullanıyorlardı. Yar kelimesi ise Türkçe olup -sk eki Rusçada yer betimlemesidir. Türk toplumları buraya Kızılyar demişlerdir.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Yazı öncesi dönemler
[değiştir | kaynağı değiştir]Üjür (Moğolca: Üzüür, Rusça: Ujur) ilçesinin köylerinden Andronovo köyü yakınlarındaki Tunç Çağı mezarlarına göre, Andronovo kültürü (M.Ö. XVII-IX. yüzyıllar) olarak adlandırılmıştır.
Güney Sibirya'da ilk Türk devletleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Güney Sibirya topraklarındaki ilk devlet M.Ö. IV-III yüzyıllarda ortaya çıktı Eski Çin kronikleri, onu yaratan insanlara "Dingling" (Çince: 丁零) ve devletin kendisi - "Dingling-guo" (丁零国) adını verdi. MÖ 201 civarında, Dingling Kağanlığı, Asya Hun Kağanlığı birlikleri tarafından yenildi. Hunlar, MÖ 220'den MS II. yüzyıla kadar Çin'in kuzeyindeki bozkırlarda yaşayan eski bir Türk halkıdır. Hunlar'ın bir kısmı Avrupa'ya ulaştı ve Ural halklarını da içine dahil ederek Avrupa'da Hunlar olarak bilinen yeni bir devletin ortaya çıkmasına neden oldu. Dingling'in Hun birlikleri tarafından yenilgiye uğratılmasından sonra, Yenisey Kırgızlarının Türkçe konuşan kabilesi Hakasya-Krasnoyarsk Minusinsk havzasına taşındı. VI-VII yüzyıllarda, Yenisey Kırgızları bir genel vali olan İlteber başkanlığındaki Orta Asya devletlerinin periferik uzantısını oluşturdular. VIII. yüzyılda, hanın saygınlığını talep eden kendi bey ve inalları tarafından yönetilen özel bir yönetim bölgesi oluştu (bk. Bars Beg).
Yakın tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]7 Aralık 1934'te kuruldu. İdari merkezi Krasnoyarsk şehridir. Sınırları eski Yenisey Guberniyası ile neredeyse aynıdır. 1 Ocak 2007'de Evenk Özerk Okrugu ve Taymir Özerk Okrugu da bu rayona katıldı.
İdari yapı
[değiştir | kaynağı değiştir]Krasnoyar Krayı idari bölgeler haritası
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]
| Cumhuriyetler |  | |
|---|---|---|
| Kraylar | ||
| Oblastlar |
| |
| Federal şehirler | ||
| Özerk oblastlar | ||
| Özerk okruglar | ||
1Tümen Oblastı'na bağlıdır. 2Arhangelsk Oblastı'na bağlıdır. 3 Kırım'ın ve Sivastopol şehrinin durumu Mart 2014'ten bu yana Rusya ile Ukrayna arasında ihtilaftadır. Ukrayna Kırım'ın kendisinin özerk cumhuriyetlerinden biri, Sivastopol'u ise özel statülü şehir olarak tanımakta, diğer taraftan Rusya ise Kırım'ı kendi federal birimi, Sivastopol'u ise kendi federal şehri olarak tanımaktadır. | ||
| Şehir |
| |
|---|---|---|
| Rayonlar |
| |
| Özel statüye sahip idari bölgesel birimler |
| |
 | Rusya'daki yerleşim yeri ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
