Kuzey Şyung-nu

北匈奴
běi xiōng nú
Kuzey Hunları
北匈奴 ; běi xiōng nú; Kuzey Hunları
48-156
	Kuzey Şyung-nu Devleti ve Komşuları
Başkent	Ötüken
Yaygın dil(ler)	Şyung-nu dili
Resmî din	Tengrizm
Hükûmet	Monarşi
Kağan
• 48-?
• 48-?	Panu Şanyü
Yasama organı	Kurultay
Tarihçe
• Kuruluşu
• Kuruluşu	48
• Dağılışı	156
Öncüller	Ardıllar
	Şyung-nu
Siyenpiler
Günümüzdeki durumu	Moğalistan ; Rusya

Kuzey Şyung-nu (Çince: 北匈奴; pinyin: běi xiōng nú), Ho-han-ye yönetimindeki Doğu Şyung-nu'nun tekrar parçalanmasından sonra kuzeyindeki topraklarını idare eden devlettir.

Şyung-nu, MÖ 46 yılında Ho-han-ye ve Çi-Çi kardeşler arasında Doğu Şyung-nu ve Batı Şyung-nu olmak üzere ikiye ayrıldı. Batı Şyung-nu'yu sadece Çi-Çi ve Doğu Şyung-nu'yu da Ho-han-ye'nin soyundan gelenler yönetti.

Ho-han-ye'nin ölümünden sonra Doğu Şyung-nu'da il başta Panu şanyü oldu. Fakat yeğeni Pi buna itiraz ederek taht kavgası başlattı. MS 48 yılında Doğu Şyung-nu, Kuzey Şyung-nu ve Güney Şyung-nu olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Kuzey Şyung-nu'yu Panu, Güney Şyung-nu'yu da Pi yönetmeye başlamıştır.^[1]

Çin'e yakın bölgede bulunan Güney Şyung-nu, Çin üstünlüğünü kabul ettiği halde Baykal Gölü ve çevresinde Kuzey Şyung-nu bağımsız kalmayı tercih etmişti. Ancak Çinliler Güney Şyung-nu'yu kışkırtarak Kuzey Şyung-nu'yu da yıprattılar. Sonucunda güneyden gelen Güney Şyung-nu'nun hücumları ile kuzeyden gelen Türk kavimlerinden Tiele'nin akınları arasında sıkıştırılıp batıya kaymıştır. Daha sonra bölgeye hakim olan Siyenpiler tarafından daha batıya itilmiştir. Bu nedenden ötürü Avrupa Hun İmpatorluğu'nu kuran kavmin Kuzey Şyung-nular olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle bu devlete Türk literatüründe Batı Hun İmparatorluğu da denir.

Literatürde Meydana Gelen Karışıklık

Türk tarih literatüründe üç tane Batı Hun İmparatorluğu ismine rastlanmaktadır:

16 Büyük Türk devleti içerisinde sayılan Batı Hun İmparatorluğu; Panu'nun yönettiği Kuzey Şyung-nu (Kuzey Hun) devletidir.
Asıl Batı Hun İmparatorluğu; Çi-Çi'nin yönettiği ve Batı Türkistan'ı kapsayan Batı Hun Devleti'dir.
Avrupa'daki Hun İmparatorluğu da Batı Hun İmparatorluğu (Avrupa kıtasının batıda olduğu kastedilerek) olarak bazı kaynaklarda ifade edilmektedir.

Şanyularının Listesi


#	Tanhu / Şanyü	Çince Adı	Başlangıç	Bitiş
1.	Panu	蒲奴單于 púnú dānyú	48	?
2.	Yuli (Uluğ)	優留单于 yōuliú dānyú	84	87
3.	Kuzey (Gerçek Adı Bilinmiyor)	北單于 běi dānyú	88	91
4.		於除犍单于 yūchúqián dānyú	91	93
5.		逢侯单于 fénghóu dānyú	94	118
—	Bilinmiyor		118	156

Şyung-nu Soyağacı

Şyung-nu'lar

Büyük Hun İmparatorluğu
(Şyung-nu)
(Toman, Maotun)
(MÖ 220 - MÖ 58)

Batı Şyung-nu
(Çi-Çi)
(MÖ 56 - MÖ 36)

Doğu Şyung-nu
(Ho-han-ye)
(MÖ 58 - MS 48)

Kuzey Şyung-nu
(Panu)
(MS 48 - 156)

Güney Şyung-nu
(Pi)
(MS 48 - 216)

Avrupa Hun İmparatorluğu
(375 - 469) (tartışmalı)

Ak Hun İmparatorluğu
(440 - 567) (tartışmalı)

Beş Hu On Altı Krallık
(309 - 439)

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ Fan Ye, "Hou Han" Kitabı, C.89, "Güney Hiung-nu" 79 范曄, 後漢書卷八十九南匈奴列傳第七十九

[1] Fan Ye, "Hou Han" Kitabı, C.89, "Güney Hiung-nu" 79 范曄, 後漢書卷八十九南匈奴列傳第七十九

[1]

Türk tarihi
dizisinin bir parçası

İlk Çağ • Büyük Hun İmparatorluğu (İÖ 220-İÖ 58) • Batı Şyung-nu (İÖ 56-36) • Kuzey Şyung-nu (48-156) • Güney Şyung-nu (48-216) • Siyenpi İmparatorluğu (93-234) • Avrupa Hun İmparatorluğu (352-469) • Sabar Hanlığı (5. yüzyıl-6. yüzyıl)
Orta Çağ • Ak Hun İmparatorluğu (420-670) • Göktürk Kağanlığı (552-744) • Doğu Göktürk (583-630) • Batı Göktürk (583-659) • İkinci Göktürk (681-744) • Avar Kağanlığı (562-803) • Seyanto Hanlığı (628-647) • Hazar Kağanlığı (630-1048) • Büyük Bulgar Hanlığı (632-668) • İdil Bulgar Devleti (7. yy-1240'lar) • Kangar Birliği (659-750) • Birinci Bulgar İmparatorluğu (681-1018) • Uygur Kağanlığı (742-840) • Kansu Uygur (848-1036) • Kırgız Kağanlığı (693-1207) • Karahoca Uygur (991-1209) • Karluk Hanlığı (743-1220) • Oğuz Yabguluğu (750-1055) • Karluk Yabgu Devleti (756-940) • Şirvanşahlar Devleti (799-1539) • Karahanlılar (840-1212) • Doğu Karahanlılar (1032-1210) • Batı Karahanlılar (1041-1212) • Peçenek Hanlığı (860-1091) • Tolunoğulları (868-905) • İhşîdîler (935-969) • Gazneliler (961-1186) • Büyük Selçuklu İmparatorluğu (1040-1157) • Türkiye Selçuklu (1077-1308) • Kirman Selçuklu (1092-1187) • Suriye Selçuklu (1092-1117) • Irak Selçuklu (1118-1194) • Mengücekliler (1072-1277) • Harezmşahlar İmparatorluğu (1077-1231) • Danişmendliler (1080-1178) • Çaka Bey (1081-1098) • Çubukoğulları (1085-1092) • Dilmaçoğulları (1085-1192) • Saltuklu Beyliği (1092-1202) • İnaloğulları (1098-1183) • Ahlatşahlar (1100-1207) • Artuklu Beyliği (1102-1408) • Böriler (1104-1154) • Zengîler (1127-1250) • İldenizliler (1142-1225) • Erbil Beyliği (1146-1232) • Salgurlular (1148-1286) • Cengiz İmparatorluğu (1206-1368) • Delhi Sultanlığı (1206-1527) • Çobanoğulları (1227-1309) • Çağatay Hanlığı (1227-1347) • Doğu Çağatay Hanlığı (1347-1680) • Batı Çağatay Hanlığı • Altın Orda Devleti (1242-1502) • Memlûk Devleti (1250-1382) • Karamanoğulları (1256-1483) • İnançoğulları (1261-1368) • Sâhib Ataoğulları (1275-1342) • Pervaneoğulları (1277-1322) • Eşrefoğulları (1280-1326) • Menteşe Beyliği (1280-1424) • Karesi Beyliği (1297-1360) • Candaroğulları (1299-1462) • Osmanlı İmparatorluğu (1299-1922) • Germiyanoğulları (1300-1423) • Hamitoğulları (1301-1423) • Saruhanoğulları (1302-1410) • Taceddinoğulları (1303-1415) • Aydınoğulları (1308-1426) • Tekeoğulları (1321-1390) • Ramazanoğulları (1325-1608) • Eretna (1335-1381) • Dulkadiroğulları (1339-1521) • Taşanoğulları (1350-1398) • Sufi Devleti (1361-1379) • Timur İmparatorluğu (1370-1507) • Akkoyunlular (1378-1508) • Erzincan Beyliği (1379-1410) • Karakoyunlular (1380-1469) • Kadı Burhâneddin Devleti (1381-1398) • Mâlvâ Sultanlığı (1392-1562) • Nogay Ordası (1398-1642) • Şeybânî Hanlığı (1428-1599) • Kazan Hanlığı (1438-1552) • Kırım Hanlığı (1441-1783) • Astrahan Hanlığı (1446-1556) • Kasım Hanlığı (1452-1681)
Yeni Çağ • Sibir Hanlığı (1464-1598) • Kazak Hanlığı (1465-1729) • Buhara Hanlığı (1500-1785) • Safevî Devleti (1501-1736) • Yarkand Hanlığı (1514-1680) • Hive Hanlığı (1515-1920) • Kutbşah Devleti (1518-1687) • Babür İmparatorluğu (1526-1858) • Bakü Hanlığı (1718-1806) • Afşar İmparatorluğu (1736-1796) • Hokand Hanlığı (1740-1876) • Revan Hanlığı (1747-1828) • Buhara Emirliği (1785-1920)
Yakın Çağ • Kaçar İmparatorluğu (1794-1925) • Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti (1913) • Türkistan Millî Özerk Hükûmeti (1917-1918) • Aras Türk Cumhuriyeti (1918-1919) • İdil Ural Devleti (1918-1919) • Alaş Orda (1917-1920) • Kırım Halk Cumhuriyeti (1917-1918) • Azerbaycan DC (1918-1921) • Güneybatı Kafkas Geçici Milli Hükümeti (1918-1919) • Azadistan (1919-1920) • Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti (1920-1925) • Harezm Sovyet Halk Cumhuriyeti (1920-1925) • Tuva Halk Cumhuriyeti (1921-1944) • Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti (1932-1934) • Hatay Devleti (1938-1939) • Doğu Türkistan Cumhuriyeti (1944-1949) • Azerbaycan Millî Hükûmeti (1945-1946) • Kıbrıs Geçici Türk Yönetimi (1964-1974) • Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi (1974-1975) • Kıbrıs Türk Federe Devleti (1975-1983) • Türkiye • Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti • Kırgızistan • Özbekistan • Azerbaycan • Kazakistan • Türkmenistan Tarihi Türk devletleri listesi • Tarihî ve çağdaş Türk devletleri • Türk tarihi edebiyatı
g t d