Mübarek Galib Eldem
Mübarek Galip Eldem | |
|---|---|
| Doğum | Mübarek Galip 15 Kasım 1871 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 18 Şubat 1938 |
| Vatandaşlık | Osmanlı i |
| Meslek | Öğretmen Bürokrat |
| Evlilik | Fatma Munise Hanım |
| Çocuk(lar) | Galip, Memduh, Hüsrev, Roksan, İskender |
| Ebeveyn(ler) | İsmail Galip Bey |
| Akraba(lar) | Sadrazam İbrahim Ethem Paşa, Osman Hamdi Bey, Halil Ethem Eldem, Hiram Abbas |
Mübarek Galib Eldem (15 Kasım 1871, İstanbul-18 Şubat 1938, Ankara),[1] kültür insanı, yazar, bürokrat.
Türkiye'de Milli Mücadele yıllarında Kültür Müdürü olarak görevlendirildi. 1921'de Akkale'de Ankara'nın ilk müzesi olan Eti Müzesi'ni kurdu; kitaplar yayımladı. TBMM hükûmetinin kültür müdürü olduğu sırada Cumhuriyet ilan edilince "Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kültür müdürü" oldu.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1871'de İstanbul'da doğdu. Türkiye'de nümizmatiğin (eski para bilimi) kurucusu olarak tanınan İsmail Galip Bey'in iki çocuğundan birisidir. İsmail Galip Bey, Osmanlı Devleti'nde sadrazamlık dahil önemli kademelerde hizmet veren Rum asıllı İbrahim Ethem Paşa'nın dört oğlundan biri idi.[2] Mübarek Galip Bey'in amcaları olan Osman Hamdi Bey ve Halil Edhem Eldem, Osmanlı-Türk kültür dünyasında önemli rol oynamış kimselerdi.
Mübarek Galib Bey, öğrenimine Süleymaniye'de bulunan Abdi Kâmil Efendi Mektebi'nde başladı.[3] Orta ve yüksek öğrenimini Viyana, Berlin, Namur, Liège, Brüksel şehirlerinde sürdürdü.; Fransızca ve Almancayı çok iyi derecede öğrendi. Yurda döndükten sonra Ahmet Şakir Paşa'nın kızı Fatma Munise Hanım ile evlendi, beş çocuk sahibi oldu.
Bir süre müzelerde çalıştıktan sonra çeşitli devlet hizmetlerinde bulundu. Hariciye Nezareti, Düyûn-ı Umûmiye, Anadolu Osmanlı Demiryolları Kumpanyası, Osmanlı İttihat Mektepleri, Şehremaneti İhsâiyat (istatistik) Kalemi gibi kurumlarda görev yaptı. Her yıl yayınlanması gereken İstatistik Mecmuası, Mübarek Galip'in görevde bulunduğu beş yıl boyunca hiç basılmadığı için görevden alındı.
Milli Mücadele yıllarında Ankara'ya geçti. TBMM Hükûmeti tarafından Maarif Vekâleti'nde "Hars Dairesi Baş Müdürü" olarak atandı. Bu görevine devam ederken Cumhuriyet'in ilan edilmesi ile Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kültür müdürü oldu.
1921 yılında Ankara Kalesi'nin "Akkale" olarak adlandırılan burcunda Ankara'nın ilk müzesi olan Eti Müzesi'ni kurdu.[1] Dört yıllık Kültür Müdürlüğü döneminde Maarif Vekâleti 56 adet eser yayımladı. Bu eserlerden birisi, TBMM hükûmetinin isteği üzerine kaleme aldığı ve İstanbul'da, Matbaa-i Amire'de basılan, "Kürre-i Arzda Nüfus-u İslam" adlı kitaptır.[3] Bu kitap dünya üzerindeki Müslümanların o devirdeki nüfusları üzerine bir araştırmadır.
Mübarek Galip Bey, Cumhuriyet' devrinde Maarif Vekâleti Telif ve Tercüme Heyeti azalığı, Müzeler Dairesi Asar-ı Atika Şubesi Müdürlüğü yaptı. 1929'da Eskişehir Lisesi'nde Fransızca ve Almanca öğretmeni olarak görevlendirildi. 1932'de emekli olana kadar öğretmenliği sürdürdü. Emekli olduktan sonra Adalet Bakanlığı'nda mütercimlik yaptı.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Müze-i Hümayun Meskukat Katalogları (Sikke Katalogları) Meskukat-ı Atika-i İslamiye Kataloğu'nun (Eski İslam Sikkeleri Kataloğu) Cengiz İmparatorluğu, İlhanlılar ve Kırım Hanları bölümü
- Kürre-i Arzda Nüfus-u İslam, 1922
- Hindistan'da Türk Hükümdarları, 1925
- Anadolu Türk âsâr ve mahkûkâtı tetebbuâtına esâs, 1928
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Taner, Nihat (8 Ocak 2014). "Koca Çınarın Mersin'deki Dalı:Hüsrev Eldem". Yumuktepe. 6 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2023.
- ^ "Hiram Abas'ın istihbarat serüveni". Haber61. 4 Ağustos 2012. 6 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2023.
- ^ a b TAY, Ömer (15 Haziran 2023). "Muhammed b. Abdulmelik ed-Deylemî'nin "Me'ârîcü'n- nüfûs" Adlı Eseri Bağlamında Nefsin Mahiyeti ve Özellikleri". Van İlahiyat Dergisi. 11 (18): 140-150. doi:10.54893/vanid.1271820. ISSN 2667-615X.