Halil Ethem Eldem
Halil Ethem Eldem | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Halil Ethem 1861 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 17 Kasım 1938 |
| Defin yeri | Edirnekapı Şehitliği, İstanbul |
| Eğitim | Kaptan İbrahim Paşa Rüştiyesi Zürih Üniversitesi Tabii İlimler Yüksek Okulu Viyana Poliklinik Yüksek Okulu Berna Üniversitesi |
| Meslek | Öğretmen Tarihçi Siyasetçi |
| Akraba(lar) | Sadrazam İbrahim Ethem Paşa, Osman Hamdi Bey |
Halil Ethem Eldem, (d. 1861, İstanbul - ö. 17 Kasım 1938, İstanbul), Sadrazam İbrahim Edhem Paşa'nın oğlu, Osman Hamdi Bey ile İsmail Gâlip Bey'in küçük kardeşidir.[1]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]
1861'de doğdu. Babası İbrahim Edhem Paşa, Rum asıllı Osmanlı sadrazamı idi. İlköğrenimini Kaptan İbrahim Paşa Rüştiyesi'nde, orta öğrenimini Berlin'de, yüksek tahsilini ise Zürih, Viyana ve Basel'de tamamladı.
Zürih Üniversitesi'nde tabii ilimler, Viyana Poliklinik Yüksek Okulu'nda tabii ilimler ve kimya eğitimi aldı. Basel Üniversitesi'nde felsefe doktorası yaptı. 1885'te İstanbul'a döndü.
Seraskerlik Fabrikalar Nezareti'nde müşavirlik, Genelkurmay Dairesi Tercüme Şubesi'nde mütercimlik, İstanbul Şehremini, Asar-ı Atika Müzeleri Müdürlüğü, Darüşşafaka, Mülkiye Mektebi, Darü'l-Muallimin ve Darülfünun tabiiyye ve jeoloji öğretmenliği, Sanayi-î Nefise Mektebi'nde müdürlük, Tarih-i Osmani Encümeni üyeliği, Maarif Vekaleti Türk Tarih Encümeni üyeliği, Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti kurucu üyeliği ve asbaşkanlığı, TBMM IV.ve V. Dönem İstanbul milletvekilliği ile IV. ve V. Dönem Kitaplık Encümeni Reisliği yapmıştır. Leibzig ve Bal Darülfünunları fahrî felsefe doktorluğu unvanı sahibidir. Evli ve iki çocuk babasıdır.[2]
Sırasıyla Bâb-ı Seraskeri Fabrikalar Nezareti, Erkân-ı Harbiye Dairesi, Dârüşşafakati'l-İslâmiye, Mekteb-i Mülkiye, Dârülmuallimin, Dârülfünûn, Âsâr-ı Atîka Müze-i Hümâyunu, İstanbul Şehreminliği, İstanbul Âsâr-ı Atîka Muhipleri Cemiyeti, Âsâr-ı Atîka Encümeni, Târîh-i Osmânî Encümeni, Türk Tarih Kurumu gibi kurum ve kuruluşlarda çalışmıştır. 1 Mart 1931'de emekli olan Halil Bey, aynı yıl içinde İstanbul'dan milletvekili seçilerek iki dönem bu görevi sürdürmüş ve 17 Kasım 1938'de ölmüştür.
Halil Bey, Osmanlı döneminin sonları ile cumhuriyet döneminin başlarında faaliyet göstermiş Türk kültür tarihinin önemli şahsiyetlerindendir. Mecma-ı Âsâr-ı Atika Müzesi'nin başında bulunmasından dolayı daha çok ilkçağ eserleriyle ilgilenmiş, fakat bunun yanında Türk-İslam kitâbe ve sikkeleriyle de uğraşmıştır. Nitekim Târîh-i Osmânî Encümeni Mecmuası ve Türk Tarih Encümeni Mecmuası'nda yayınlanan makalelerinin birkaçı hariç hepsi kitâbeler hakkındadır. Türk müzeciliğinin gelişmesinde önemli katkıları olan Halil Bey, Anadolu'daki yüzlerce kitâbenin toplanıp yayımlanması, Türk mimari eserlerinin korunması ve ihyâsı konusunda gayret göstermiştir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "ELDEM, Halil Ethem". TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim tarihi: 2025-12-12.
- ^ "TBMM Albümü 1. Cilt (1920-1950)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Ağustos 2022.
