Mükerrem Sarol
Ahmet Mükerrem Sarol[1] (d. 1909, Trablusşam, Osmanlı İmparatorluğu – ö. 8 Kasım 1995, İstanbul, Türkiye), Türk doktor, siyasetçi, milletvekili ve devlet bakanı.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Babası, 5 Temmuz 1939'da Jandarma Genel Komutan Yardımcısı görevine atandıktan bir yıl sonra, 13 Temmuz – 27 Ekim 1940 tarihleri arasında vekaleten Jandarma Genel Komutanı görevine getirilen, Mustafa Kemal Atatürk'ün de yakından tanıdığı General Osman Nuri Sarol'dur.[2] Kütahya'nın Gediz ilçesinin ileri gelen ailelerinden birine mensup olan General Osman Nuri Sarol, 1909 yılında Osmanlı ordusundaki görevi nedeniyle bulunduğu Trablusşam'dayken, oğlu ve ilk çocuğu Mükerrem Sarol dünyaya geldi.
Dr. Mükerrem Sarol, 1933'te İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'ni bitirdikten sonra Hamburg Üniversitesi'nde doğum ve kadın hastalıkları uzmanı oldu. 1938'de Türkiye'ye dönen Sarol, Aydın'da hükûmet doktoru olarak çalışırken Adnan Menderes ile tanıştı ve siyasete atıldı. 1950'de Demokrat Parti'den (DP) İstanbul milletvekili seçildi. 9. ve 10. Dönem'de İstanbul, 11. Dönem'de Edirne milletvekili olarak seçilen Sarol, 1950'li yıllarda Devlet Bakanı olarak görev yaptığı DP iktidarı döneminde, Başbakan Adnan Menderes'in yakın dostları ve çalışma arkadaşları arasındaydı.
6-7 Eylül Olayları (1955) sonrasında Menderes'in istifasını isteyen DP milletvekillerine karşı Menderes'e önerdiği formülle (Hükûmet adına değil, şahsi olarak, Adnan Menderes adına güvenoyu isteme) Başbakan olarak görevine devam etmesi konusunda yardımcı olmuştur. Bu yöntem, siyasi literatüre "Sarol Formülü" olarak geçmiştir. Siyasete girdiği yıllarda yayımlamaya başladığı Türk Sesi gazetesinin imtiyazını, Üçüncü Menderes hükûmetinde basınla ilgili Devlet Bakanı olması (1954) üzerine bir yakınına devretmesi, ispat hakkı konusunu gündeme getirdi; ayrıca DP'de bölünmelere ve kendisinin 1955 yılında Devlet Bakanı görevinden ayrılmasına yol açtı. Aynı yıl Demokrat Parti'den ihraç edildi.
1958 yılında İstanbul'daki Büyük Kulüp'ün Başkanı olarak seçilen Dr. Mükerrem Sarol, 1960 yılına dek bu görevini sürdürdü.[3]
27 Mayıs 1960 Darbesi'ne kadar TBMM'deki yasama görevine milletvekili olarak devam eden Sarol, Yassıada'da yargılanarak mahkûm olduysa da, 1964 affıyla özgürlüğüne kavuştu. 1975'ten sonra Adalet Partisi (AP) saflarında yer aldı.
Yakın dostu Adnan Menderes'in hayatıyla ilgili anılarını derlediği "Bilinmeyen Menderes" adlı 2 ciltlik bir kitap yazdı.[4]
Mehmet Ali Birand'ın Demirkırat (1991) adlı belgeselinde DP dönemine ilişkin anılarıyla yer aldı.
Evli ve 5 çocuk babası (Demir Baran Sarol, Gül Sarol, Osman Nuri Sarol, Atilla Sarol, Timur Sarol) olan Dr. Mükerrem Sarol, 8 Kasım 1995 tarihinde İstanbul'da yaşamını yitirdi.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- "Bilinmeyen Menderes" (I ve II). Kervan Yayınları (1983) ve İnkılap Kitabevi (2013), İstanbul.
Popüler kültür
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ben Onu Çok Sevdim (2013–2014) adlı televizyon dizisinde oyuncu Bahtiyar Engin tarafından canlandırıldı.
- Demirkırat belgeselinin ikinci bölümde DP'nin kuruluş yıllarına ait anılarını anlattığı röportaj yer alıyor.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "TBMM Albümü 2. Cilt (1950-1980)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 12 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Kasım 2021.
- ^ Jandarma Dergisi (Yıl: 75, Sayı: 87, Ağustos 1999): "Yüzbaşı Ali Saip (Ursavaş) ve Binbaşı Osman Nuri'nin (Sarol) Millî Mücadele Anıları". Derleyen: (E) Korg. Hüseyin Işık, 1999. Sayfa: 23.
- ^ Hürriyet: "Büyük Kulüp'te büyük yarış" 19 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Oya Berberoğlu, 27-02-2000.
- ^ "Dr. Mükerrem Sarol: "Bilinmeyen Menderes" (I ve II)". 20 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1909 doğumlular
- 1995'te ölenler
- 20. yüzyıl Türk siyasetçileri
- Demokrat Parti (1946) mensubu siyasetçiler
- Feriköy Mezarlığı'na defnedilenler
- TBMM 9. dönem İstanbul milletvekilleri
- TBMM 10. dönem İstanbul milletvekilleri
- TBMM 11. dönem Edirne milletvekilleri
- Türk jinekologlar
- Türkiye devlet bakanları
- 21. Türkiye Hükûmeti
- Hamburg Üniversitesinde öğrenim görenler