Müslim bin Kureyş
| Şerefüddevle Arapça: شرف الدولة | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Müslim bin Kureyş'in sözde mezarının bulunduğu İmam Dur Türbesi | |||||
| Ukayliler | |||||
| Hüküm süresi | 1061-1085 | ||||
| Önce gelen | Alam al-Din | ||||
| Sonra gelen | İbrahim bin Kureyş | ||||
| Ölüm | 1085 Samarra, Irak | ||||
| Çocuk(lar)ı | Ali ibn Muslim | ||||
| |||||
| Dini | Şii | ||||
Ebü’l-Mekârim Şerefüddevle Müslim b. Kureyş b. Bedrân el-Ukaylî (Arapça: أبو المكارم مسلم بن قرواش), Musul ve Halep'in Ukaylid emiriydi . Haziran 1085'te öldü.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Alam al-Din unvanıyla tanınan Müslim'in babası Kureyş bin Baraka, daha sonra onlarla çatışmaya girmesine ve geçici olarak Musul'dan sürülmesine rağmen, Selçukluların üstünlüğünü kabul eden Musul'un Arap emiriydi. Memlük askeri Basasiri 1058'in sonunda Bağdat'ı aldığında ona eşlik etti, ancak Selçuklular ertesi yıl şehri geri aldı. Kureyş 1061'de öldü ve yerine oğlu Müslim bin Kureyş geçti.
Müslüman bir Şii olduğu için başlangıçta Kahire Halifesini tanıdı ancak Selçukluların artan gücü nedeniyle 1066 yılı civarında Alparslan ile ittifak yapmayı kabul etti.[1] Daha sonra Sultan olacak Melikşah'ın teyzesi ile evlenerek Selçuklular ile ilişkilerini güçlendirdi,[2] ancak yine de Fâtımîler ile bir ittifak araştırmış görünüyor.[1]
1077'de, Mirdasoğullarından Sabık bin Mahmud döneminde Halep'i ele geçirmek için sultanın kardeşi emir I. Tutuş seferine Melikşah'ın vassalı olarak katıldı.[3][4] Ancak Müslim kişisel olarak Sabık'a sadıktı, Selçukluların Halep'i ele geçirmesine karşı çıktı ve Beni Kilab reislerini yabancı Türkleri akrabalarına karşı davet ettikleri için uyardı. Ayrıca Beni Kilab'ı Tutuş'un ordusundan kaçmaya ikna etti ve Vathşab ile Şabib'in Halep'te kardeşleri Sabık ile barışmasını ve onlara katılmasını sağladı. Müslim, Tutuş'a kuşatmadan çekildiğini bildirdi, ancak ayrılmadan önce Bab al-Irak üzerinden Halep'e girdi ve burada birliklerinin Halep sakinlerine yiyecek ve erzak satmasına izin verdi.[5] Tutuş kuşatmayı sürdürdü ve Müslim çekilmeden önce I. Melikşah'tan takviye kuvvet çağrısında bulundu. Müslim, Musul'a dönerken Sincar'da 1.000 Selçuklu takviyesiyle karşılaştı. [5] Onları geri dönmeye ikna edemeyince, Sabık'a onların varlığına dair uyarılar gönderdi. Sabık, Arap aşiretlerinden oluşan bir koalisyonun Vadi Butnan'da Selçuklu takviye kuvvetlerini pusuya düşürüp bozguna uğratarak çoğunu öldüren Beni Kilab şefi Ebu Za'ida Muhammed ibn Za'ida'dan yardım istedi.[6][3] Bu, Tutuş'un Halep'i terk etmesine neden oldu.
1080'de Tutuş, Sabık'ı emirliği Müslim bin Kuveyş'e bırakması için etkiledi,[7] burada sakinlerinin kendilerini Selçuklu baskınlarından koruyabileceğini umuyorlardı. Ertesi yıl Harran'ı da Numayriler'den aldı. Ancak çok geçmeden Selçuklular ile başı derde girdi. Sultan I. Melikşah'ın kuvvetlerine karşı savaştı ve yenildi, ancak affedildi. I. Süleyman Şah Aralık 1084'te Antakya'yı ele geçirdikten sonra Müslim, Philaretos Brachamios'un kendisine ödediği haracı talep etti, ancak Süleyman bunu Müslüman olduğu gerekçesiyle reddetti.[8] Haziran 1085'te gerçekleşen Kurzahil Muharebesi'nde Türkmen paralı askerlerinin onu terk edip Süleyman'ın yanında yer alması ve Arap kuvvetlerinin kaçmasının ardından Süleyman'ın Selçukluları ile savaşırken öldürüldü.[9][10][11]
Şerefüddevle'nin ölümünün ardından, daha önce hapiste olan kardeşi İbrahim bin Kureyş serbest bırakıldı ve halefi ilan edildi. İbrahim'in yerine yeğeni Ali bin Müslim geçecekti.
Mirası
[değiştir | kaynağı değiştir]Müslim bin Kureyş'in ölümü Arap Bedevilerinin neredeyse tamamen yok edilmesi ve Türkmen göçebelerinin hakimiyeti ile sonuçlanan kuzey Suriye'deki son güçlü Arap prensi olarak görülüyordu.[12]
Mezarı
[değiştir | kaynağı değiştir]Müslim bin Kureyş'ın iddia edilen mezarı Samarra'daki İmam Dur Türbesi idi. Ancak, gömülen kimliği tartışmalıdır. Dış cephedeki bir yazıt, türbenin yedinci Şii İmam Musa el-Kâzım'in oğlu olduğu iddia edilen İmam Muhammed el-Durri'nin onuruna inşa edildiğini belirtir.[13][14]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ a b Fierro 2010, s. 173-174.
- ^ Richards 2002, s. 226.
- ^ a b Bianquis 1993, s. 121.
- ^ Yusuf 2021, s. 20.
- ^ a b Zakkar 1969, s. 201.
- ^ Zakkar 1969, s. 202.
- ^ Bianquis 1993, ss. 115–123.
- ^ Richards 2002, s. 218.
- ^ First Encyclopaedia of Islam: 1913-1936. BRILL. 1993. ss. 757-. ISBN 90-04-09796-1. 26 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2023.
- ^ Richards 2002, s. 219.
- ^ Zakkar 1969, s. 225.
- ^ Zakkar 1969, s. 226.
- ^ Grabar 1985, s. 62.
- ^ "Qubba Imam al-Dur". Archnet. 29 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2022.
- Genel
- Bianquis, Thierry (1993). "Mirdās, Banū or Mirdāsids". Bosworth, C. E.; van Donzel, E.; Heinrichs, W. P.; Pellat, Ch. (Ed.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume VII: Mif–Naz (İngilizce). Leiden: E. J. Brill. ss. 115–123. ISBN 978-90-04-09419-2.
- Bosworth, C. E. (2000). "ʿUḳaylids". Bearman, P. J.; Bianquis, Th.; Bosworth, C. E.; van Donzel, E.; Heinrichs, W. P. (Ed.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume X: T–U (İngilizce). Leiden: E. J. Brill. ss. 786–787. ISBN 978-90-04-11211-7.
- Fierro, Maribel (2010). The New Cambridge History of Islam: Volume 2, The Western Islamic World, Eleventh to Eighteenth Centuries (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN 1316184331.
- Grabar, Oleg (1985). An Annual on Islamic Art and Architecture (İngilizce). Brill. ISBN 9004076115.
- Richards, Donald Sydney (2002). The Annals of the Saljuq Turks: Selections from Al-Kāmil Fīʻl-Taʻrīkh of ʻIzz Al-Dīn Ibn Al-Athīr (İngilizce). Psychology Press. ISBN 0700715762.
- Sobernheim, M. (1993). "Muslim b. Ḳurays̲h̲". Bosworth, C. E.; van Donzel, E.; Heinrichs, W. P.; Pellat, Ch. (Ed.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume VII: Mif–Naz (İngilizce). Leiden: E. J. Brill. ss. 692–693. ISBN 978-90-04-09419-2.
- Yusuf, Muhsin D. (2021). Economic Survey of Syria during the Tenth and Eleventh Centuries (İngilizce). Walter de Gruyter GmbH & Co KG. ISBN 311240078X.
- Zakkar, Suheil (1969). The Emirate of Aleppo 392/1002–487/1094 (PDF) (PhD) (İngilizce). Londra: University of London. 27 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Ocak 2023.
