Mantık felsefesi
Felsefi çalışmaların gelişmesi sürecinde on dokuzuncu yüzyılda sembolik mantık ile yürüyen mantık, yirminci yüzyılda matematiksel mantıkla devam ederken, geleneksel olarak basit mantığın ötesine geçiyorsa, mantığın bir parçası olarak değil de felsefi mantık veya mantık felsefesi olarak değerlendirildi.
Mantığın tarihinde karşılaştırma yapılırsa, mantık felsefesi ve felsefi mantık arasındaki farklar son zamanlarda ortaya çıksa da yine de her zaman tam net değildir. Karakteristikleri:
- Mantık felsefesi, mantığın kapsamını ve doğasını incelemeye adanmış felsefe alanıdır.[1]
- Mantık felsefesi, mantıkta araştırma, eleştirel analiz ve entelektüel yansımalardan ortaya çıkan sorulardır. Alanın felsefi mantıktan farklı olduğu kabul edilir.
- Felsefi mantık; referans, yüklem, özdeşlik, doğruluk, niceleme, varoluş, gereklilik ile ilgili sorularla ilgilenen çalışma dalıdır.[2]
- Felsefi mantık, biçimsel mantık tekniklerinin felsefi sorunlara uygulanmasıdır.[3]
Doğruluk
[değiştir | kaynağı değiştir]Aristotle der ki; Bir şeyi söylerken o şeyin olmadığını veya o şeyin o şey olmadığını söylemek yanlıştır; o şeyin o şey olduğunu veya o şeyin şey olmamasının şey olmadığını söylemek doğrudur. (Var olanın var olmadığını veya varlığı olmadığını söylemek yanlıştır; var olanın var olduğunu veya var olmayanın var olmadığını söylemek doğrudur.)
Bu görünen doğruluğun sorunsuz olduğu ispatlanmamıştır.
Doğruculuk
[değiştir | kaynağı değiştir]Mantık; doğru, yanlış, tutarsız, geçerli ve kendi içinde çelişkili gibi terimler kullanır. Bu terimlerin kullanımıyla da Strawson'ın (1952) yazdığı gibi sorular ortaya çıkmaktadır.[4]
(a) Bu mantıksal değerlendirme sözcüklerini kullandığımızda, tam olarak değerlendirdiğimiz nedir? ve (b) mantıksal değerlendirme nasıl mümkün olur?
Tarski'nin doğruluk tanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Bakınız:
- Stanford Felsefe Ansiklopedisi, Tarski'nin Doğru Tanımı'na giriş 30 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 2.1. Semantik Paradoksun Sonuçları, Stanford Felsefe Ansiklopedisi 24 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Analitik doğru, mantıksal doğru, geçerlilik, mantıksal sonuçlar ve zorunluluk
[değiştir | kaynağı değiştir]Terimlerin kullanımı, anlamı, anlamlılığı ve anlamsızlığı tartışmanın bir parçası olduğundan dolayı, tartışmanın amacına yalnızca aşağıdaki çalışma tanımlarını vermek mümkündür:
- Zorunlu doğru; dünyanın durumu ne olursa olsun veya bazı durumlarda mümkün olan her dünyada doğrudur.[5]
- Mantıksal doğru, zorunlu gerçeklerdeki mantıksal sabitler doğru olduğu sürece gerektiğinde doğrudur.[6]
- Biçimsel mantıkta doğru, tüm olası şartlar altında doğru olan bir "ifade"den (hiçbir değişkenin serbest olmadığı semboller dizisi) ibarettir.
- Analitik doğru, belirtilen kavramın konusundaki kavramı içeren doğrudur.
Bu durumda şu sorular ortaya çıkıyor:
- Eğer doğru olması gereken doğrular varsa, onları doğru yapan nedir?
- Mantıksal doğru olmayan analitik doğrular var mıdır?
- Analitik doğru olmayan zorunlu doğrular var mıdır?
- Mantıksal doğru olmayan zorunlu doğrular var mıdır?
- Analitik doğru ile sentetik doğru arasındaki fark sahte midir?
Paradoks
[değiştir | kaynağı değiştir]Anlam ve kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]Bakınız
- Dil felsefesi kaynakçası
- Saul Kripke (Kaynakça)
- Gottlob Frege (Kaynakça)
- Denotasyon
- Konotasyon
Adlar ve tanımlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Niceleme ve niceleme teorisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Mantık felsefesi teorileri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Konsepsiyonelizm
- Oluşturmacı matematik
- Finitizm
- Biçimcilik
- Sezgici matematik
- Mantıksal atomculuk
- Adcılık
- Felsefi gerçekçilik
- Yapısalcılık
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Önemli figürler
[değiştir | kaynağı değiştir]Mantık felsefesindeki figürlerden bazıları:
Mantık filozofları
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Routledge Encyclopedia of Philosophy entry 7 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ Audi, Robert, (Ed.) (1999). The Cambridge Dictionary of Philosophy. 2nd. CUP.
- ^ Lowe, E. J.. Forms of Thought: A Study in Philosophical Logic. New York: Cambridge University Press, 2013.
- ^ Russell, Gillian Thoughts, Arguments, and Rants 17 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Jc's Column.
- ^ Strawson, P.F. (1952). Introduction to Logical Theory. Methuen: London. s. 3.
- ^ Wolfram (1989) p. 80
- ^ Wolfram (1989), p. 273
- Genel
- Haack, Susan. 1978. Philosophy of Logics. Cambridge University Press. (0-521-29329-4)
- Quine, W. V. O. 2004. Philosophy of Logic. 2nd ed. Harvard University Press. (0-674-66563-5)
- Alfred Tarski. 1983. The concept of truth in formalized languages, pp. 152–278, Logic, semantics, metamathematics, papers from 1923 to 1938, ed. John Corcoran (logician), Hackett, Indianapolis 1983.
- İleri okuma
- Fisher Jennifer, On the Philosophy of Logic, Thomson Wadworth, 2008, 978-0-495-00888-0
- Goble, Lou, ed., 2001. (The Blackwell Guide to) Philosophical Logic. 16 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Oxford: Blackwell. 0-631-20693-0.
- Grayling, A. C., 1997. An Introduction to Philosophical Logic. 16 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 3rd ed. Oxford: Blackwell. 0-631-19982-9.
- Jacquette, Dale, ed., 2002. A Companion to Philosophical Logic. 16 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Oxford Blackwell. 1-4051-4575-7.
- Kneale, W&M (1962). The development of logic. Oxford. ISBN 9780198247739. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021.
- McGinn, Colin, 2000. Logical Properties: Identity, Existence, Predication, Necessity, Truth. Oxford: Oxford University Press. 0-19-926263-2.
- Quine, Willard Van Orman (1970). Philosophy Of Logic. Prentice Hall: New JerseyUSA.
- Sainsbury, Mark, 2001. Logical Forms: An Introduction to Philosophical Logic. 16 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2nd ed. Oxford: Blackwell. 0-631-21679-0.
- Strawson, PF (1967). Philosophical Logic. OUP.
- Alfred Tarski,1983. The concept of truth in formalized languages, pp. 152–278, Logic, semantics, metamathematics, papers from 1923 to 1938, ed. John Corcoran (logician), Hackett, Indianapolis 1983.
- Wolfram, Sybil, 1989. Philosophical Logic: An Introduction. London: Routledge. 290 pages. 0-415-02318-1, 978-0-415-02318-4
- Journal of Philosophical Logic, Springer SBM