Michaelion
Michaelion, Roma İmparatorluğu'nda Başmelek Mikail'e adanmış en eski ve en ünlü kutsal alanlardan biriydi. Geleneğe göre, MS. 4. yüzyılda İmparator Büyük Konstantin (hükümdarlık dönemi 306-337) tarafından, İstanbul'un (eski adıyla Konstantinopolis) hemen kuzeyinde, Boğaziçi'nin Avrupa yakasındaki Sosthenion (günümüz İstinye) köyünde bulunan eski bir pagan tapınağının üzerine inşa edilmiştir.
Orada bulunan pagan tapınağı daha önce şifa ve tıp ile ilişkilendiriliyordu ve Hristiyanlar da bu bölgeyi ve Michaelion'u şifalı sularla ilişkilendirmeye devam ettiler.
Michaelion, Doğu Hristiyanlığı'nda yüzlerce diğer kilise için bir model haline gelmiştir.
Kuruluşu
[değiştir | kaynağı değiştir]IV. yüzyıldan önce bu bölgede Leosthenion (Grekçe: Λεωσθένιον) veya Sosthenion (Grekçe: Σωσθένιον) adında bir tapınak bulunuyordu.[1][2][3] Bu alan, günümüzdeki İstinye semtine denk gelmektedir.[3][4]
6. yüzyıldan beri mevcut olan yaygın bir geleneğe göre, Sosthenion'daki Aziz Mikhael Kilisesi Büyük Konstantin tarafından kurulmuştur. Konstantinos, Argonotlar tarafından inşa edilip Zeus Sosthenios'a ya da kanatlı bir tanrıya adanmış olan tapınağı ziyaret etmişti. Tapınaktaki kanatlı heykeli bir Hristiyan meleği olarak yorumladı. Tapınakta bir gece uyuduktan sonra Konstantinos, bu meleğin Başmelek Mikhael olduğuna dair bir görüm gördüğünü bildirdi ve yapıyı ona onur vermek amacıyla bir kiliseye dönüştürdü.[5][6][7][8] Ancak Fransız bilim insanı Raymond Janin'e göre bu gelenek büyük olasılıkla daha sonraki bir icattır ve daha erken tarihlere ait olan, yakınlardaki Anaplous'taki diğer büyük Mikhael kutsal yeriyle rekabet amacıyla ortaya çıkmıştır.[6] Bununla birlikte Aziz Mikhael Kilisesi'nin 6. yüzyılın başlarında mevcut olduğu kesindir; zira isyancı Vitalian burayı karargâh edinmiş ve İmparator I. Anastasius (hd. 491–518) 515 yılında burayı ziyaret etmiştir.[6] Ayrıca, 5. yüzyılın başlarında yaşamış Doğu Hristiyanlığı tarihçisi Sozomenos, Michaelion'daki kalabalıkların ibadetlerini kaydetmiş ve burada gerçekleştiğine dair birinci elden şifa raporlarından bahsetmiştir; hatta kendisinin de bir şifa aldığını belirtmiştir.[9][10] Pagan tapınağı daha önce şifa ve tıpla ilişkilendirilmişti ve Hristiyan geleneği bu mekânı ve Michaelion'u şifalı sularla ilişkilendirmeye devam etmiştir.[1]
9. yüzyılın sonlarında kilise harabeye dönmüştü, ta ki Makedonyalı I. Basileios (hükümdarlık dönemi 867-886) tarafından yeniden inşa edilene kadar. Bir imparatorluk kuruluşu olarak, kısa sürede Anaplous'taki rakibini gölgede bıraktı.[11]
Kilisenin yanına, daha sonraki bir tarihte bir manastır eklendi. Manastırın varlığı, ilk olarak 11. yüzyılda kesin olarak belgelenmiştir ve 1337 yılına kadar kayıtlarda geçmektedir. Janin, manastırın 15. yüzyılda yıkıldığını ve malzemelerinin yakınlardaki Rumelihisarı'nın inşasında kullanıldığını varsaymaktadır.[12]
Savaş ve ikonografi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Konstantin, Hristiyan olan ilk Roma İmparatoru'ydu ve M.S. 313'te ortak imparatoru Licinius ile birlikte, Hristiyanların gizlice ibadet etmek yerine açıkça ibadet etmelerine ve halka açık kiliseler inşa etmelerine izin veren Milano Fermanı'nı imzaladı.[13][14]
Ancak, Konstantin ve Licinius daha sonra birbirleriyle savaştı. M.S. 324 yılında Konstantin, Michaelion'dan (İstinye'deki Aziz Mikhael Kilisesi) çok da uzak olmayan Hadrianapolis Muharebesi'nde Licinius'u yendi ve zaferini Başmelek Mikhael'e atfetti.[1]
Konstantin hem Licinius'u hem de Arius'u Şeytan'ın temsilcileri olarak görüyordu ve onları Vahiy Kitabı'nda (12:9) bahsedilen yılanla ilişkilendiriyordu. Konstantin, kendi sikkelerinde Licinius'u bir yılan olarak tasvir ettirmiştir.[15]
Michaelion ve Yeni Bir İkonografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Zaferden sonra Konstantin, kendisinin ve oğullarının, yılan olarak tasvir edilen Licinius'u öldürdüğü bir betimleme yaptırmıştır.[16] Bu sembolizm, zaferi borçlu olduğu Başmelek'e dair Hristiyan öğretilerinden alınmıştır.
Daha sonra, bu kez Başmelek Mikhael'in bir yılanı öldürdüğü benzer bir tablo, Michaelion'un ana sanat eseri haline gelmiş ve nihayetinde Başmelek Mikhael'in savaşçı bir aziz olarak standart ikonografisinin oluşmasına yol açmıştır.[1]
Diğer kiliseler için bir model
[değiştir | kaynağı değiştir]Kilisenin inşasından sonra ona bir manastır eklenmiş ve ardından Konstantinopolis'te Başmelek Mikhael adına dört kilise daha inşa edilmiştir.[10] Konstantin'den sonra gelen birkaç imparatorun hükümdarlığı sırasında, Konstantinopolis'te Başmelek Mikhael'e adanmış kilise sayısı on beşe yükselmiştir.[10]
Michaelion, görkemli bir kiliseydi ve burada gerçekleşen mucizeler hakkındaki raporlar sayesinde, Doğu Hristiyanlığı'ndaki yüzlerce başka kilise için bir model haline geldi.[17] Ancak atı Hristiyanlığı'nda Başmelek'e adanmış kiliselerin sayısı, bir süre Doğu'dakilerin gerisinde kalmıştır.[17]
Mikhael'e adanan Michaelion'da olduğu gibi, Başmelek Mikhael'in şifa ve korumayla olan ilişkisi 6. yüzyılda da devam etmiştir. Roma'da bir veba salgını sonrası, hastalar, Roma'yı vebadan kurtarması için Castel Sant'Angelo'daki ona adanmış kilisede gece uyuyorlardı.[18][19]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- St. Michael Kilisesi (anlam ayrımı)
- Aziz Michael Katedrali (anlam ayrımı)
- Mikail (baş melek)
- Katolik Kilisesi'nde Aziz Michael
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d Saint Michael the Archangel in medieval English legend by Richard Freeman Johnson 2005 1-84383-128-7 pages 33-34
- ^ Dublin University magazine: a literary and political journal, sayı 76, 1870, s. 130
- ^ a b Janin, Raymond (1953). La Géographie Ecclésiastique de l'Empire Byzantin. 1. Part: Le Siège de Constantinople et le Patriarcat Oecuménique. 3rd Vol. : Les Églises et les Monastères (Fransızca). Paris: Institut Français d'Etudes Byzantines. s. 362.
- ^ Necipoğlu, Nevra, (Ed.) (2001). Byzantine Constantinople: Monuments, Topography and everyday Life. Leiden, Boston, Köln: Brill. s. 178. ISBN 90-04-11625-7.
- ^ Mark F. Williams, (2004), The making of Christian communities in late antiquity and the middle ages, 1-898855-77-3, s. 36
- ^ a b c Janin, Raymond (1969). La géographie ecclésiastique de l'Empire byzantin: Première partie, Le siège de Constantinople et le patriarcat œcuménique. Tome III, Les églises et les monastères (Fransızca). Institut français d'études byzantines. s. 359.
- ^ "Church of the Great Archangels, Sosthenion". Ecumenical Patriarchate of Constantinople. Erişim tarihi: 7 Haziran 2012.
- ^ "Miracles of the Chief-commander of the Bodiless Host, the Archangel Michael, in Byzantine Times". The Holy, Catholic, and Apostolic, Greek Orthodox Church in Greenville, South Carolina. 15 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2012.
- ^ Rohrbacher, David (2002). The historians of late antiquity. Routledge. s. 153. ISBN 0-415-20459-3.
- ^ a b c Butler, Alban (1866). The lives of the fathers, martyrs, and other principal saints. IX. James Duffy. s. 321.
- ^ Janin, Raymond (1953). La Géographie Ecclésiastique de l'Empire Byzantin. 1. Part: Le Siège de Constantinople et le Patriarcat Oecuménique. 3rd Vol. : Les Églises et les Monastères (Fransızca). Paris: Institut Français d'Etudes Byzantines. s. 360.
- ^ Janin, Raymond (1953). La Géographie Ecclésiastique de l'Empire Byzantin. 1. Part: Le Siège de Constantinople et le Patriarcat Oecuménique. 3rd Vol. : Les Églises et les Monastères (Fransızca). Paris: Institut Français d'Etudes Byzantines. ss. 360-362.
- ^ Joseph Francis Kelly, (1997), The world of the early Christians, 0-8146-5313-8, s. 158
- ^ "CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: Constantine the Great". www.newadvent.org. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2025.
- ^ Constantine and the Christian empire by Charles Matson Odahl 2004 0-415-17485-6 page 315
- ^ Jörg Rüpke, (2011), A Companion to Roman Religion, 1-4443-3924-9, s. 159
- ^ a b Anna Jameson, (2004), Sacred and Legendary Art, 0-7661-8144-8, s. 92
- ^ "CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: St. Michael the Archangel". www.newadvent.org. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2025.
- ^ Butler, Alban (1866). The lives of the fathers, martyrs, and other principal saints. IX. James Duffy. s. 320.