Muhammed Necibullah
| Muhammed Necibullah | |
|---|---|
| |
| Afganistan Devlet Başkanı | |
| Görev süresi 30 Eylül 1987 - 16 Nisan 1992 | |
| Başbakan | Sultan Ali Keştmand Muhammed Hasan Şark Sultan Ali Keştmand Fazıl Hak Halikyar |
| Yerine geldiği | Hacı Muhammed Şamkani |
| Yerine gelen | Abdül Rahim Hatif (geçici) |
| Afganistan Demokratik Vatan Partisi Genel Sekreteri | |
| Görev süresi 4 Mayıs 1986 - 16 Nisan 1992 | |
| Yerine geldiği | Babrak Karmal |
| Yerine gelen | Makam kaldırıldı |
| Devlet İstihbarat Dairesi Müdürü | |
| Görev süresi 11 Ocak 1980 - 21 Kasım 1985 | |
| Başkan | Babrak Karmal |
| Başbakan | Babrak Karmal Sultan Ali Keştmand |
| Yerine geldiği | Esedullah Serveri |
| Yerine gelen | Gulam Faruk Yakubi |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Muhammed Necibullah Ahmedzai 6 Ağustos 1947 Paktiya, Afganistan |
| Ölüm | 27 Eylül 1996 (49 yaşında) Kâbil, Afganistan |
| Partisi | Afganistan Demokratik Halk Partisi (Perçem) |
| Bitirdiği okul | Kabil Üniversitesi |
| Dini | Sünni İslam |
Muhammed Necibullah Ahmedzai (6 Ağustos 1947 - 27 Eylül 1996), 1987-1992 yılları arasında Afganistan Demokratik Cumhuriyeti'nin devlet başkanı.
Peştun bir ailenin oğlu olarak Kâbil'de doğdu. Habibiye Yüksek Okulunda eğitimine başladı ve Kabil Üniversitesi'ni 1975'te doktor olarak bitirdi.
1965'te Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin (PDPA) Perşem hizibine katıldı. 1977'de Merkezi Komite'ye seçildi. 1978'de başarılı hareketler sergiledi ve Devrimci Konsey'e katıldı. Ama PDPA'in Halk hizbi üstünlüğü kazandı ve kısa bir süre sonra Tahran'a büyükelçi olarak gönderildi. Bundan sonra Necibullah hükûmetten kovuldu ve Avrupa'ya sürgüne gönderildi ardından Afganistan vatandaşlığından da çıkartıldı.
1979'da Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a girmesiyle Kabil'e döndü. 1980'de, Gizli Polis (KHAD) başkanlığına getirildi. 1981'de politbüroda yüksek üyeliğe terfi ettirildi. Sovyet yönetimi direnişe karşı başarılı olamayan Babrak Karmal'i 1986'da görevden uzaklaştırdı.
Necibullah, 1986'da Vatan Partisi'nin (Afganistan Demokratik Halk Partisi) Genel Sekreterliğine, 1987'de de Devlet Başkanlığına karşılık gelen Devrim Konseyi başkanlığına getirildi. Yeni bir anayasa benimsendi. Anayasaya eklenen yenilikler; çok partili siyasal sistem, ifade özgürlüğü, bağımsız hukuk gibi kavramlardı. Bu kavramları İslâmi yasaları birleştiren bir anlayışa dayanıyordu. Kasım 1987'de kabul edilen yeni anayasayla ülkenin adı Afganistan Cumhuriyeti olarak değiştirildi.[1]
Yıllarca süren başarısız müdahalenin ardından Sovyetler Birliği Mayıs 1988 - Şubat 1989 arasında kuvvetlerini Afganistan'dan çekti. Sovyetler geri çekildikten sonra Afganistan'ın yüzde 85'inde kontrolü kaybeden Necibullah hükûmeti mücahitlerle uzlaşmaya çalıştıysa da başarılı olamadı. Mart 1990'da savunma bakanı Şahnavaz Tanay'ın liderlik ettiği bir darbe girişimini engelledi. Sovyetler Birliği ülkeden çekildikten sonra da Necibullah yönetimine yardıma devam ettiler. 1991 yılı sonunda Sovyetler Birliği'nin yıkılmasıyla Necibullah'a verilen Moskova yardımı sona erdi.
Sovyet yardımının kesilmesiyle Afgan ordusunun en önemli gücü olan hava gücü uçaklara yakıt bulunamadığı için işlevsiz hale geldi. Buna rağmen Pakistan'ın kuzeyindeki Peştun gruplardan destek alan mücahitler kısa sürede başkent Kabil'e dayandılar. 16 Nisan 1992'de devlet başkanlığından ve iktidardaki Vatan Partisi'ndeki görevlerinin tümünden istifa etti. Kabil'e giren mücahitler Necibullah yönetimine son verdiler.
İlk olarak Kabil'i terk etmeyi reddeden Necibullah, başarısız bir kaçma girişiminden sonra Kabil'deki Birleşmiş Milletler binasına sığındı. Ardından iktidara gelen Burhaneddin Rabbani yönetimi Necibullah'ı tutuklamak için bir girişimde bulunmadıysa da, ülke dışına çıkmasına da izin vermedi.
Eylül 1996'da Taliban'ın Kabil'i ele geçirmesinden hemen önce Ahmet Şah Mesud'un kaçırma teklifini reddetti. 27 Eylül 1996'da Kabil'e giren Taliban militanları tarafından sığınmış olduğu Birleşmiş Milletler binasından zorla çıkarıldı. İşkence edildikten sonra yaralı haldeyken, kardeşi Şahpur Ahmedzai ile birlikte bir elektrik direğine asılarak öldürüldü.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Yeni Anayasa onaylandı 18 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Milliyet, 1 Aralık 1987.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Kendisi |
Afganistan Devlet Başkanı 1987 |
Sonra gelen: Abdül Rahim Hatif (geçici) |
| Önce gelen: Hacı Muhammed Şamkani |
Afganistan Devrimci Konsey Başkanı 1987 |
Sonra gelen: Kendisi |
| Hükûmet görevi | ||
| Önce gelen: Esedullah Serveri |
Devlet İstihbarat Dairesi Müdürü 1980-1985 |
Sonra gelen: Gulam Faruk Yakubi |
| Parti siyasi görevi | ||
| Önce gelen: Babrak Karmal |
Afganistan Demokratik Vatan Partisi Genel Sekreteri 1987-1992 |
Sonra gelen: Makam kaldırıldı |
