Mustafa Kemal Atatürk'ün ailesi

Mustafa Kemal Atatürk'ün ailesi, tarih boyunca birçok araştırmaya konu olmuş ve ailesinin kökeni ile ilgili çeşitli iddialar öne sürülmüştür. Geleneksel medyada çoğunlukla çekirdek ailesi veya hangi soydan geldiği ele alınmıştır.

Kökeni

Mustafa Kemal Atatürk'ün annesi Zübeyde Hanım'ın soyu, II. Mehmed döneminde Konya'dan Selanik'e göç etmiş Konyarlar adlı yörüklerden gelen Hacı Sofu ailesine dayanmaktadır. Babası Ali Rıza Bey ise Selanik'te doğmuştur.^[1] Ali Rıza Efendi'nin Slav ya da Arnavut kökenli olduğu^[2]^[3]^[4]^[5]^[6] veya babasının ailesinin 14-15. yüzyılda Karaman'dan veya Aydın/Söke'den Balkanlar'a yerleşen yörüklerden olduğu^[7]^[8]^[9]^[10]^[11]^[12]^[13] iddia edilmiştir.

Üvey babası Ragıp Bey, Karamanoğullarından gelen köklü ve zengin bir aile olan Lalotlara mensuptu.^[14]^[15]

Yakın aile üyeleri

Ebeveynler

Mustafa Kemal Atatürk, bir kereste tüccarı olan babası Ali Rıza Bey'i henüz yedi yaşındayken kaybetti. Annesi Zübeyde Hanım'ı ise 1923'te kaybetti. Zübeyde Hanım ikinci evliliğini Ragıp Bey ile yaptı. Annesi ile Ragıp Bey Balkan Savaşları sırasında ayrıldı. Eşi Latife Hanım ile Anadolu gezisi sırasındayken Konya'da tanıştığı Hüseyin Ağa ve eşi Akife Hanım tarafından manevi evlat olarak kabul edilmiştir. Atatürk, Milli Mücadele'ye destek vermiş din adamı Abdurrahman Kamil Efendi'ye "baba" diye hitap ederdi.

Kardeşler

Mustafa Kemal, ablası Fatma ile abileri Ahmet ve Ömer'i küçük yaşta kaybetti. Küçük kardeşi Naciye 1901'de öldü. Kardeşlerinden sadece Makbule yaşadı. Makbule ilk evliliğini Lütfü Bey ile, ikinci evliliğini ise Mecdi Boysan'la yaptı. Ağabeyinin manevi oğlu Mustafa Demir de dahil olmak üzere beş çocuk evlat edindi. Ragıp Bey'in önceki evliliğinden Hasan, Süreyya, Hakkı, Ruhiye ve Fitnat adında çocukları vardı. Zübeyde Hanım ve Ragıp Efendi'nin Süreyya adında bir çocuğu olduğunu söyleyen kaynaklar vardır. Atatürk'ün manevi kızı Rukiye'nin aslında Ragıp Bey'in kızı olduğu da söylenir. Saime adında bir süt kardeşi olduğuna dair kayıtlar da vardır. Diyarbakır'da bulunduğu süre boyunca tanışıp kan kardeşi olduğu Kürt asıllı Sadık Üstün, Şeyh Said İsyanı sırasında öldürülmüştür. Annesi Vasfiye adında küçük bir kızı evlatlık almıştır. Abdurrahim Tuncak'ın da Zübeyde Hanım'ın evlatlığı olduğu söylenmiştir.

Evlilikler ve İlişkiler

Mustafa Kemal Paşa, Akaretler'deki eve taşınana kadar kısa bir süreliğine üvey amcasının İstanbul'daki evinde kaldı. Burada yakınlaştığı kuzeni Fikriye ile Milli Mücadele boyunca birlikte yaşadı. Fikriye Hanım, verem teşhisi konulduktan sonra tedavi amacıyla Münih'e gönderildi. Mustafa Kemal, 1923'te Türk kadınına rol model olacağını düşündüğü Latife Hanım ile evlendi. Bu evlilik 1925 yılına kadar sürdü. Bu yılda ikili boşandılar. 1924'te ise Fikriye Hanım gizemli bir şekilde öldü.

Çocuklar

Fikriye, Halime, İhsan, Ömer, Fatma, Abdurrahim, Anneliese, Afet, Rukiye, Nebile, Reşat, Sabiha, Nuriye, Macide, Altemur, Ülkü ^[16]

Notlar

^ Acar, Derya Genç (1 Kasım 2005). "Makbule Atadan'ın Atatürk'e İlişkin Anlattıkları Üzerine Bir Basın Taraması". Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 21 (63): 1091-1111. ISSN 1011-727X.
^ Andrew Mango Atatürk: The Biography of the Founder of Modern Turkey, Overlook Press, 2002, 978-1-58567-334-6, p. 25; p.27. "Feyzullah's family is said to have come from the country near Vodina (now Edessa in western Greek Macedonia). The surname Sofuzade, meaning 'son of a pious man', suggests that the ancestors of Zübeyde and Ali Rıza had a similar background. Cemil Bozok, son of Salih Bozok, who was a distant cousin of Atatürk and, later, his ADC, claims to have been related to both Ali Rıza's and Zübeyde's families. This would mean that the families of Atatürk's parents were interrelated. Cemil Bozok also notes that his paternal grandfather, Safer Efendi, was of Albanian origin. This may have a bearing on the vexed question of Atatürk's ethnic origin. Atatürk's parents and relatives all used Turkish as their mother tongue. This suggests that some at least of their ancestors had originally come from Turkey, since local Muslims of Albanian and Slav origin who had no ethnic connection with Turkey spoke Albanian, Serbo-Croat or Bulgarian, at least so long as they remained in their native land., But in looks Ataturk resembled local Albanians and Slavs.[...] But there is no evidence that either Ali Riza or Zübeyde was descended from such Turkish nomads." page 28; "It is much more likely that Atatürk inherited his looks from his Balkan ancestors.[...] But Albanians and Slavs are likely to have figured among his ancestors."
^ Mango 1999, ss. 31-32.
^ Ernest Jackh, The Rising Crescent, Goemaere Press, 2007, s. 31, Turkish mother and Albanian father 31 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Isaac Frederick Marcosson, Turbulent years, Ayer Publishing, 1969, s. 144. 13 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ "Turkey: The land a dictator turned into a democracy". Time Magazine. 12 Ekim 1953. 22 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2024.
^ Güler, Ali (1 Kasım 1999). "Mustafa Kemal Atatürk'ün Soyu". Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 15 (45): 969-1009. ISSN 1011-727X. 28 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi14 Mayıs 2024.
^ Falih Fırkı Atay, Çankaya: Atatürk'ün doğumundan ölümüne kadar, Betaş, İstanbul, 1984, p. 17.
^ Vamik D. Volkan, Norman Itzkowitz, Ölümsüz Atatürk (Immortal Ataturk), Bağlam Yayınları, 1998, ISBN 975-7696-97-8, p. 37, dipnote no. 6 (Atay, 1980, s. 17).
^ Cunbur, Müjgân (2004). Türk dünyası edebiyatçıları ansiklopedisi. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı. ISBN 9751612810. Babası Ali Rıza Efendi (doğ. 1839), annesi Zübeyde Hanımdır. Baba dedesi Hafız Ahmet Efendi, 14-15. yüzyılda Anadolu'dan göç ederek Makedonya'ya yerleşen Kocacık Yörüklerindendir.
^ Kartal, Numan (2002). Atatürk ve Kocacık Türkleri. T.C. Kültür Bakanlığı. Aile Selânik'e Manastır ilinin Debrei Bâlâ sancağına bağlı Kocacık bucağından gelmişti. Ali Rıza Efendi'nin doğum yeri olan Kocacık bucağı halkı da Anadolu'dan gitme ve tamamıyla Türk, Müslüman Oğuzların Türkmen boylarındandırlar.
^ Dinamo, Hasan İzzettin (1986). Kutsal İsyan: Millî Kurtuluş Savaşı'nın Gerçek Hikâyesi, 2. cilt. Tekin Yayınevi.
^ Itzkowitz, Norman; Volkan, Vamık D. (1998). Ölümsüz Atatürk. Bağlam Yayınları. s. 37. ISBN 975-7696-97-8. dipnot no. 6 (Atay, 1980, s. 17)
^ Odatv (27 Kasım 2017). "Atatürk'ün Konyalı manevi annesi ve babası". Odatv. 1 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2025.
^ Aydınlık (21 Eylül 2022). "Atatürk'ün "baba" dediği hoca kim? "Başaramazsak bizi asarlar..."". Aydınlık. 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2025.
^ "Atatürk'ün yanındaki bu kız tanıdık çıktı". www.hurriyet.com.tr. 29 Nisan 2016. 1 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2025.

Ayrıca bakınız

Türk tarihi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Acar, Derya Genç (1 Kasım 2005). "Makbule Atadan'ın Atatürk'e İlişkin Anlattıkları Üzerine Bir Basın Taraması". Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 21 (63): 1091-1111. ISSN 1011-727X.

[:03-2] Andrew Mango Atatürk: The Biography of the Founder of Modern Turkey, Overlook Press, 2002, 978-1-58567-334-6, p. 25; p.27. "Feyzullah's family is said to have come from the country near Vodina (now Edessa in western Greek Macedonia). The surname Sofuzade, meaning 'son of a pious man', suggests that the ancestors of Zübeyde and Ali Rıza had a similar background. Cemil Bozok, son of Salih Bozok, who was a distant cousin of Atatürk and, later, his ADC, claims to have been related to both Ali Rıza's and Zübeyde's families. This would mean that the families of Atatürk's parents were interrelated. Cemil Bozok also notes that his paternal grandfather, Safer Efendi, was of Albanian origin. This may have a bearing on the vexed question of Atatürk's ethnic origin. Atatürk's parents and relatives all used Turkish as their mother tongue. This suggests that some at least of their ancestors had originally come from Turkey, since local Muslims of Albanian and Slav origin who had no ethnic connection with Turkey spoke Albanian, Serbo-Croat or Bulgarian, at least so long as they remained in their native land., But in looks Ataturk resembled local Albanians and Slavs.[...] But there is no evidence that either Ali Riza or Zübeyde was descended from such Turkish nomads." page 28; "It is much more likely that Atatürk inherited his looks from his Balkan ancestors.[...] But Albanians and Slavs are likely to have figured among his ancestors."

[FOOTNOTEMango199931-32-3] Mango 1999, ss. 31-32.

[4] Ernest Jackh, The Rising Crescent, Goemaere Press, 2007, s. 31, Turkish mother and Albanian father 31 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[5] Isaac Frederick Marcosson, Turbulent years, Ayer Publishing, 1969, s. 144. 13 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[Time-6] "Turkey: The land a dictator turned into a democracy". Time Magazine. 12 Ekim 1953. 22 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2024.

[:02-7] Güler, Ali (1 Kasım 1999). "Mustafa Kemal Atatürk'ün Soyu". Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 15 (45): 969-1009. ISSN 1011-727X. 28 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi14 Mayıs 2024.

[Çankaya172-8] Falih Fırkı Atay, Çankaya: Atatürk'ün doğumundan ölümüne kadar, Betaş, İstanbul, 1984, p. 17.

[9] Vamik D. Volkan, Norman Itzkowitz, Ölümsüz Atatürk (Immortal Ataturk), Bağlam Yayınları, 1998, ISBN 975-7696-97-8, p. 37, dipnote no. 6 (Atay, 1980, s. 17).

[Cunbur-10] Cunbur, Müjgân (2004). Türk dünyası edebiyatçıları ansiklopedisi. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı. ISBN 9751612810. Babası Ali Rıza Efendi (doğ. 1839), annesi Zübeyde Hanımdır. Baba dedesi Hafız Ahmet Efendi, 14-15. yüzyılda Anadolu'dan göç ederek Makedonya'ya yerleşen Kocacık Yörüklerindendir.

[Kocacik-11] Kartal, Numan (2002). Atatürk ve Kocacık Türkleri. T.C. Kültür Bakanlığı. Aile Selânik'e Manastır ilinin Debrei Bâlâ sancağına bağlı Kocacık bucağından gelmişti. Ali Rıza Efendi'nin doğum yeri olan Kocacık bucağı halkı da Anadolu'dan gitme ve tamamıyla Türk, Müslüman Oğuzların Türkmen boylarındandırlar.

[Dinamo16-12] Dinamo, Hasan İzzettin (1986). Kutsal İsyan: Millî Kurtuluş Savaşı'nın Gerçek Hikâyesi, 2. cilt. Tekin Yayınevi.

[13] Itzkowitz, Norman; Volkan, Vamık D. (1998). Ölümsüz Atatürk. Bağlam Yayınları. s. 37. ISBN 975-7696-97-8. dipnot no. 6 (Atay, 1980, s. 17)

[14] Odatv (27 Kasım 2017). "Atatürk'ün Konyalı manevi annesi ve babası". Odatv. 1 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2025.

[15] Aydınlık (21 Eylül 2022). "Atatürk'ün "baba" dediği hoca kim? "Başaramazsak bizi asarlar..."". Aydınlık. 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2025.

[16] "Atatürk'ün yanındaki bu kız tanıdık çıktı". www.hurriyet.com.tr. 29 Nisan 2016. 1 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2025.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]