NGC 3367
| NGC 3367 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 SDSS tarafından elde edilen NGC 3367'nin fotoğrafı. | |||||
| Gözlem verisi (Dönem J2000) | |||||
| Takımyıldız | Aslan | ||||
| Sağ açıklık (α) | 10sa 46d 34,9s[1] | ||||
| Dik açıklık (δ) | +13° 45′ 03″[1] | ||||
| Galaksi sınıfı | SB(rs)c;LINER Sy[1] | ||||
| Görünür büyüklük (V) | 11,4[2] | ||||
| Görünür büyüklük (B) | 12,1[2] | ||||
| Yüzey parlaklığı (SB) | 13,2[2] | ||||
| Görünür boyut (V) | 2,02′ × 1,58′[1] | ||||
| Özellikler | |||||
| Grup veya küme | NGC 3367 Grubu[1] LGG 216[3] | ||||
| Kırmızıya kayma (z) | 0,010134 ± 0,000003[1] | ||||
| Helyo dikey hız () | (3038 ± 1) km/s[1] | ||||
| Mesafe | 150,68 Mly (46,2 Mpc) | ||||
Keşif | |||||
| |||||
| Katalog belirtmeleri | |||||
NGC 3367 • UGC 5880 • PGC 32178 • CGCG 066-011 • MCG +02-28-005 • IRAS 10439+1400 • 2MASX J10463496+1345026 • GC 2193 • H II 78 • h 748 • HIPASS J1046+13 | |||||
 Wikimedia Commons'ta ilgili ortam | |||||
NGC 3367, Aslan takımyıldızında yaklaşık olarak 150,68 Mly (46,2 Mpc) uzaklıkta bulunan bir çubuklu sarmal gökadadır. William Herschel tarafından 19 Mart 1784 tarihinde keşfedildi.[4] NGC 3367 Grubu'nun bir üyesidir.[3]
Özellikler
[değiştir | kaynağı değiştir]NGC 3367, 25 derecelik bir eğiklikle neredeyse karşıdan görünen, asimetrik bir şekle sahip çubuklu sarmal gökadadır.[5] İç kollar çubuğun uçlarından başlayıp 0,9 yay saniyelik ana eksene sahip bir halka oluşturur[6] ve yarım dönüşten sonra dallanarak çok kollu bir yapı meydana getirir. Bu kollar çok sayıda parlak HII bölgesiyle doludur.[7] NGC 3367'deki yıldız oluşum hızı yılda yaklaşık 3 M☉'dir. Dış kollar, merkezden 50 yay saniyelik bir mesafede güneye doğru yarım daire şeklinde bir yay oluşturur ve ultraviyole ışığında daha belirgindir.[5]
Genellikle bir gökadadaki asimetri diğer gökadalarla etkileşimden kaynaklanır, fakat NGC 3367'nin yakınında büyük bir uydu gökada tespit edilmemiştir. Bu asimetrinin, son bir milyar yıl içinde gerçekleşmiş küçük bir birleşme veya kütle yığılması sonucunda oluştuğu düşünülmektedir. NGC 3367 yakınlarında püskül benzeri veya yıldız akıntıları gibi düşük yüzey parlaklığına sahip yapılar gözlemlenmemiştir ve HI gözlemleri de gökada çevresinde gaz tespit etmemiştir. Bu durum, gökadanın son bir milyon yıl içinde soğuk gaz yığılmasına maruz kaldığını düşündürmektedir. Bu gaz yığılması, yıldız oluşumunun ve çekirdek etkinliğinin artmasına yol açmıştır.[5]
NGC 3367 belirgin bir çubuğa sahiptir. Çubuğun desen hızı, Tremaine-Weinberg yöntemi kullanılarak 43 ± 6 km s−1 kpc−1 olarak tahmin edilmiştir.[8] Gökadanın çubuğu yakın kızılötesinde daha belirgindir ve bu durum, bu bölgede yaşlı yıldız popülasyonunun baskın olduğunu göstermektedir. Ayrıca çubuğun doğu ucunda önemli sayıda kırmızı dev ve asimptotik dev kol yıldızının bulunduğu bir düğüm vardır.[5]
Çekirdek
[değiştir | kaynağı değiştir]
NGC 3367, HII bölgesi veya tip 2 Seyfert gökadası olarak sınıflandırılmıştır, fakat optik olarak aktif gökada çekirdeğine (AGN) işaret eden hiçbir şey bulunamamıştır. NGC 3367'nin spektrumu alışılmadık derecede geniş çizgilere (Hβ için 490 m/s FWHM) ve mavi bir asimetriye sahiptir. Spektrum, Wolf-Rayet yıldızlarından üretilmiş gibi görünmektedir.[9] H-alfa emisyonuna dair net bir kanıt bulunmamaktadır.[10] Spektrum aynı zamanda düşük [Fe II] 1,2567 μm/Paβ çizgi oranı gibi yıldız patlaması (starburst) özellikleriyle de baskındır.[11] Gökada, Spitzer Uzay Teleskobu tarafından gözlemlenmiş ve zayıf bir AGN varlığıyla uyumlu olan [Ne v] 14,3 ve 24,3 μm çizgileri tespit edilmiştir.[12] XMM-Newton teleskobu tarafından gözlemlenen gökadanın 2-10 keV'deki X-ışını parlaklığı, bir kuvvet yasasıyla baskın olan 2,0 × 1040 erg s−1'dir. Bu değer düşük parlaklığa sahip AGN'lerle uyumludur.[13]
Gökada radyo dalgalarında gözlemlendiğinde nükleer bir kaynaktan uzanan iki radyo lobuna sahiptir ve bu özellik Seyfert 2 gökadalarına özgüdür. Güneybatı lobunun emisyonu polarize olup disk düzleminin üzerinde olduğunu gösterirken, kuzeydoğu lobu depolarizedir. Güneybatı lobu çekirdekten 26" uzaklığa kadar uzanırken, kuzeydoğu lobu 33" uzaklıktadır. Kaynağın toplam genişliği gökadanın uzaklığında yaklaşık olarak 12 kpc'dir.[14] Very Large Array tarafından yapılan daha detaylı gözlemler, çekirdeği güneybatı lobuna bağlayan bir radyo jeti ve yaklaşık 300 pc yarıçapında çekirdeği çevreleyen bir yapıyı ortaya çıkarmıştır.[15]
Gökadanın merkezinde, Ks şişkinlik parlaklığına dayanarak kütlesi 15×106 (107,2) M☉ olarak tahmin edilen bir süper kütleli kara delik bulunmaktadır.[16] Gökadanın X-ışını spektrumları, süper kütleli kara deliğin kütlesinin 105 ila 107 M☉ aralığında olduğunu göstermiştir.[13]
Çekirdeğin etrafında yaklaşık 2 yay-saniye yarıçapında, CO(1-0) emisyonu kullanılarak önemli miktarda moleküler gaz tespit edilmiştir. Bu bölgedeki toplam moleküler gaz kütlesi 3×108 M☉ olarak tahmin edilmektedir ve merkezi 5 yay-saniye içinde moleküler gaz kütlesi 5,9×108 M☉'dir. Bu kadar büyük bir kütlenin varlığı aktif gökada çekirdeğinden gelen optik emisyon çizgilerini maskeleyebilir. CO emisyonu, muhtemelen çubuğun yarattığı kuvvetler nedeniyle uzunlamasına bir şekle sahiptir.[17]
Süpernovalar
[değiştir | kaynağı değiştir]
NGC 3367'de altı süpernova gözlemlenmiştir:[18]
- SN 1986A (tip Ia, kadir 14,0), Robert Evans tarafından 4 Şubat 1986'da, gökada merkezinin doğusunda sarmal kollarındaki yoğunlaşmaların yakınlarında keşfedilmiştir.[19][20] Ayrıca L. Cameron ve B. Leibundgut tarafından 4 Şubat 1986'da,[21] Miklós Lovas tarafından ise 6 Şubat 1986'da bağımsız olarak keşfedilmiştir.[22]
- SN 1992C (tip II, kadir 16,5), ESO astronomu Hans van Winckel tarafından 28 Ocak 1992'de keşfedilmiştir.[23][24] Winckel, Guido Pizarro tarafından La Silla'daki ESO 1 metrelik Schmidt teleskobu ile yapılan bir araştırma programı sırasında elde edilen bir fotoğraf plakası üzerinde bu keşfi yapmıştır. Süpernovanın spektrumları, Della Valle ve Christoffel Waelkens (Leuven Astronomical Institute, Belçika) tarafından La Silla'daki 2,2 metrelik teleskopla elde edilmiştir. Spektrumlar, süpernovanın tip II olduğunu ve patlamanın 10 ile 20 gün önce gerçekleşmiş olabileceğini göstermiştir. Genişleme hızı yaklaşık 7000 km/s olarak ölçülmüştür. SN 1992C, gökada merkezinin güneydoğusundaki bir sarmal kolun ucunda yer almaktadır.[25]
- SN 2003aa (tip Ic, kadir 17,6), 31 Ocak 2003'te LOTOSS (Lick Gözlemevi ve Tenagra Gözlemevi Süpernova Aramaları) tarafından keşfedilmiştir.[26][27]
- SN 2007am (tip II, kadir 17,8), 11 Mart 2007'de LOSS (Lick Gözlemevi Süpernova Araması) tarafından keşfedilmiştir.[28][29]
- SN 2018kp (tip Ia, kadir 19,9), 24 Ocak 2018'de Catalina Real-time Transient Survey tarafından keşfedilmiştir.[30]
- SN 2022ewj (tip II, kadir 16,3), 19 Mart 2022'de Kōichi Itagaki tarafından keşfedilmiştir.[31]
NGC 3367 Grubu (LGG 216)
[değiştir | kaynağı değiştir]NGC 3318 grubu en az 4 gökada içerir.[3]
| Gökada | Diğer belirtme | Mesafe/Mly |
|---|---|---|
| NGC 3367 | PGC 32178 | 132 |
| NGC 3391 | PGC 32347 | 128 |
| NGC 3419 | PGC 32535 | 131 |
| PGC 32540 | NGC 3419A | 133 |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g "NED results for object NGC 3367". NASA/IPAC EXTRAGALACTIC DATABASE. 29 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2025.
- ^ a b c "Revised NGC Data for NGC 3367". SEDS. 2 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2025.
- ^ a b c "Lyon Groups of Galaxies (Garcia 1993)". VizieR. 19 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2025.
- ^ Seligman, Courtney. "NGC 3367 (= PGC 32178)". 24 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2025.
- ^ a b c d Hernández-Toledo, H. M.; Cano-Díaz, M.; Valenzuela, O.; Puerari, I.; García-Barreto, J. A; Moreno-Díaz, E.; Bravo-Alfaro, H. (1 Aralık 2011). "The Bulgeless Seyfert/Liner Galaxy NGC 3367: Disk, Bar, Lopsidedness, and Environment". The Astronomical Journal. 142 (6). s. 182. arXiv:1104.3622
. Bibcode:2011AJ....142..182H. doi:10.1088/0004-6256/142/6/182.
- ^ Uppsala General Catalogue of Galaxies, 1973, Acta Universitatis Upsalienis, Nova Regiae Societatis Upsaliensis, Seri V: A Cilt 1
- ^ Sandage, A., Bedke, J. (1994), The Carnegie Atlas of Galaxies. Volume I, Carnegie Institution of Washington, s. 15
- ^ Gabbasov, R. F.; Repetto, P.; Rosado, M. (1 Eylül 2009). "On the Bar Pattern Speed Determination of NGC 3367". The Astrophysical Journal. 702 (1). ss. 392-402. arXiv:0908.0718 . Bibcode:2009ApJ...702..392G. doi:10.1088/0004-637X/702/1/392.
- ^ Ho, L. C.; Filippenko, A. V.; Sargent, W. L. (Haziran 1995). "A search for 'dwarf' Seyfert nuclei. 2: an optical spectral atlas of the nuclei of nearby galaxies". The Astrophysical Journal Supplement Series. Cilt 98. s. 477. Bibcode:1995ApJS...98..477H. doi:10.1086/192170.
- ^ Ho, Luis C.; Filippenko, Alexei V.; Sargent, Wallace L. W.; Peng, Chien Y. (Ekim 1997). "A Search for "Dwarf" Seyfert Nuclei. IV. Nuclei with Broad Hα Emission". The Astrophysical Journal Supplement Series. 112 (2). ss. 391-414. arXiv:astro-ph/9704099 . Bibcode:1997ApJS..112..391H. doi:10.1086/313042.
- ^ Alonso-Herrero, Almudena; Rieke, Marcia J.; Rieke, George H.; Shields, Joseph C. (20 Şubat 2000). "The Nature of LINERs". The Astrophysical Journal. 530 (2). ss. 688-703. arXiv:astro-ph/9909316 . Bibcode:2000ApJ...530..688A. doi:10.1086/308388.
- ^ Satyapal, S.; Vega, D.; Dudik, R. P.; Abel, N. P.; Heckman, T. (20 Nisan 2008). "Spitzer Uncovers Active Galactic Nuclei Missed by Optical Surveys in Seven Late-Type Galaxies". The Astrophysical Journal. 677 (2). ss. 926-942. arXiv:0801.2759 . Bibcode:2008ApJ...677..926S. doi:10.1086/529014.
- ^ a b McAlpine, W.; Satyapal, S.; Gliozzi, M.; Cheung, C. C.; Sambruna, R. M.; Eracleous, Michael (10 Şubat 2011). "Black Holes in Bulgeless Galaxies: Anxmm-Newtoninvestigation of NGC 3367 and NGC 4536". The Astrophysical Journal. 728 (1). s. 25. arXiv:1012.0834 . Bibcode:2011ApJ...728...25M. doi:10.1088/0004-637X/728/1/25.
- ^ García-Barreto, J. A.; Rudnick, L.; Franco, J.; Martos, M. (Temmuz 1998). "Central Activity in the Barred Galaxy NGC 3367". The Astronomical Journal. 116 (1). ss. 111-118. arXiv:astro-ph/9805107 . Bibcode:1998AJ....116..111G. doi:10.1086/300436.
- ^ García-Barreto, J. Antonio; Franco, José; Rudnick, Lawrence (Nisan 2002). "VLA High-Resolution 1.4 and 8.4 GH[CLC]z[/CLC] Mapping of the Barred Galaxy NGC 3367". The Astronomical Journal. 123 (4). ss. 1913-1921. arXiv:astro-ph/0201138 . doi:10.1086/339559 .
- ^ Dong, X. Y.; De Robertis, M. M. (Mart 2006). "Low-Luminosity Active Galaxies and Their Central Black Holes". The Astronomical Journal. 131 (3). ss. 1236-1252. arXiv:astro-ph/0510694 . Bibcode:2006AJ....131.1236D. doi:10.1086/499334.
- ^ García-Barreto, J. A.; Scoville, N. Z.; Koda, J.; Sheth, K. (Ocak 2005). "CO in the Bipolar Radio Continuum Galaxy NGC 3367". The Astronomical Journal. 129 (1). ss. 125-135. arXiv:astro-ph/0409486 . Bibcode:2005AJ....129..125G. doi:10.1086/426321.
- ^ Bishop, David. "Bright Supernova pages - Most prolific galaxies". www.rochesterastronomy.org. 27 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2025.
- ^ Evans, R.; Candy, M. P. (1986). "Supernova 1986A in NGC 3367". International Astronomical Union Circular, 4173. s. 1. Bibcode:1986IAUC.4173....1E.
- ^ "SN 1986A". Transient Name Server. IAU. 5 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ Cameron, L.; Leibundgut, B.; Kirshner, R.; Huchra, J.; Wheeler, J. C. (1986). "Supernova 1986A in NGC 3367". International Astronomical Union Circular, 4175. s. 1. Bibcode:1986IAUC.4175....1C.
- ^ King, D. L.; McNaught, R.; Hawkins, M.; Szeidl, B.; Lovas, M.; Barbon, R.; Ciatti, F. (1986). "Supernova 1986A in NGC 3367". International Astronomical Union Circular, 4177. s. 2. Bibcode:1986IAUC.4177....2K.
- ^ Van Winckel, H.; Pizarro, G.; Hainaut, O.; Della Valle, M.; Waelkens, C. (1992). "Supernova 1992C in NGC 3367". International Astronomical Union Circular, 5440. s. 1. Bibcode:1992IAUC.5440....1V.
- ^ "SN 1992C". Transient Name Server. IAU. 11 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ "Supernova 1992C". www.eso.org (İngilizce). 10 Kasım 2010. 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2025.
- ^ Swift, B.; Pugh, H.; Li, W. (2003). "Supernova 2003aa in NGC 3367". International Astronomical Union Circular, 8063. s. 1. Bibcode:2003IAUC.8063....1S.
- ^ "SN 2003aa". Transient Name Server. IAU. 30 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ Joubert, N.; Li, W. (2007). "Supernova 2007am in NGC 3367". Central Bureau Electronic Telegrams. Cilt 877. s. 1. Bibcode:2007CBET..877....1J.
- ^ "SN 2007am". Transient Name Server. IAU. 27 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ "SN 2018kp". Transient Name Server. IAU. 6 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ "SN 2022ewj". Transient Name Server. IAU. 25 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- NGC 3367 Gözlem bilgisi (In-The-Sky.org)
- WikiSky'da NGC 3367: DSS2, SDSS, GALEX, IRAS, Hidrojen α, X-Ray, Astrofoto, Gök Haritası
 Liste
|