Necip Draga
| Mehmed Necib Draga | |
|---|---|
| |
| Üsküb Mebusu Necib Draga Bey[1] | |
| Meclis-i Mebûsan 3. Dönem Mebusu | |
| Görev süresi 17 Aralık 1908 - 18 Ocak 1912 | |
| Seçim bölgesi | 1908 – Üsküp |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1867 Mitroviça, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 1920 Viyana, Avusturya |
| Milliyeti | Osmanlı Arnavutu |
Mehmed Necib Draga (d. 1867, Mitroviça – ö. 1920, Viyana), Arnavut millî uyanışının önemli bir figürü[2] ve Osmanlı İmparatorluğu'nun bir politikacısıydı.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Necib Draga, 1867 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nun Mitroviça şehrinde doğdu.[3] Kardeşi Ferhat Draga[4] ve babası Yeni Pazar Sancağı'nda arazileri olan önemli bir Mitroviça yerlisi olan Ali Draga Paşa'ydı. İlk eğitimini memleketinde bitirdi, idadi ve Mekteb-i Mülkiye okuduğu İstanbul'a gitti. İstanbul'dayken Draga, İttihat ve Terakki'nin (İTC) kurucusu ve Arnavut arkadaşı İbrahim Temo tarafından cemiyetin ilk üyelerinden biri olarak seçildi.[2][5][6] Draga yaşamı boyunca iyi eğitim almış ve kültürlü bir adam olarak tanımıştır.[7] Arnavutça dışında Draga, Türkçe, Fransızca, Sırpça ve Bulgarca konuşup ve yazıyordu.[3][7] Mitrovica bölgesinde büyük arazilere sahipti ve kasabada modern Alman yapımı buharlı kereste fabrikası vardı.[7]
İdari çalışmalarını Manastır Vilayeti Üsküp'te tamamladı. 1896'dan 1902'ye kadar Kratovo, Yeni Pazar ve Köprülü'de kaymakamlık yaptı. Draga, Üsküp'teki İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin liderlerinden biriydi.[3] Jön Türk örgütlerinden biri olan Osmanlı Özgürlük Cemiyeti, Üsküp'te yerel bir şube kurması için kendisine başvurmuştu.[6] Draga'nın evinde, kolağası Cafer Tayyar (Eğilmez), Miralay Galib (Pasinler) Bey, Üsküp mahkeme katibi Süreyya Bey, vergi dairesi müdürü İslam Bey ve valilik genel sekreteri Mazhar Bey ile beraber yerel İTC şubesi kuruldu.[8][9] Üsküp İttihat ve Terakki şubesi, Kânûn-ı Esâsî'nin tekrar yürülüğe girmesi için bastırdı ve Nisan 1908'e kadar 100 kişiyi aşan üyeliğiyle çok sayıda Arnavut ileri geleninin katılımıyla önemli bir merkez haline geldi.[6][8] Draga, Üsküp'te 1908 yılında kurulan Arnavut kulübünün de etkili isimlerindendi.[10][11]
Jön Türk Devrimi (1908) sırasında Galib Bey, Arnavut liderler Necip Draga, Ferhat Draga ve Bayram Curri'yi Ferizovik'teki bir toplantıya katılmaya ve anayasal restorasyonu desteklemek için "dış müdahale" korkusuyla kalabalığı etkilemek için nüfuzlarını kullandırmaya ikna etmeyi başardı.[4] Draga'nın İTC şubesi, Ferizovik'in Arnavutluk meclisinde Arnavutları uyandırmada önemli bir rol oynadı (1908).[6] Aynı yıl, 1908 seçimlerinde Meclis-i Mebûsan Manastır Vilayeti Üsküp mebusu olarak seçilmiştir.[12] İsmail Kemal Bey, Priştineli Hasan Bey ve Şahin Kolonya ile birlikte, Osmanlı parlamentosunda Latin harflerine dayalı Arnavut alfabesinin kullanılması ve Jön Türkler'e muhalefet gibi Arnavutluk meselelerini destekleyen milletvekilleri grubunun bir üyesiydi.[3][12][13][14] 1908'in sonlarına doğru Draga ve Kosova'daki diğer ileri gelenleri, İsa Bolatin'i bir baş belası, tehdit ve sultan II. Abdülhamid'e sadık olarak gördüler ve yeni Jön Türk hükûmetine külliyesini tutuklayıp yok etmesi için kulis yaptılar.[7] Kanun ve düzen isteyen toprak sahibi Draga ile eski ayrıcalıkların ve özerkliğin korunmasını tercih eden kabile reisi Bolatin'in sınıf farklılıkları, Ferizovik'te anayasanın yeniden tesis edilmesi konusunda anlaşmazlığa neden oldu.[7] Mitroviça'daki İttihat ve Terakki üyelerini harekete geçmeye ikna edemeyen Draga, Selanik'e gitti ve davasını onaylayan ve Osmanlı hükûmetini Bolatin'e karşı harekete geçiren yerel İttihat ve Terakki komitesine sundu.[7] Dönemin milliyetçi duyguları olan bazı eğitimli Arnavutlar gibi Draga, farklı dinlerden Arnavutların İskender Bey bayrağı altında birliğini destekledi ve Arnavutlara fayda sağlayan hükûmet reformlarından yanaydılar.[15]
1912'de, Arnavutlar ve Osmanlı yetkilileri arasındaki kötüleşen durum nedeniyle, Draga, 20 Mayıs'ta Yunik'te Jön Türk hükûmetine savaş açmak için bir besa (yemin) verildiği bir toplantıda diğer Arnavut liderlerle birlikte hazır bulundu.[16][17] 1912 Arnavut İsyanı'nın önde gelen bir üyesi oldu.[3] 18 Ağustos 1912'de Draga, isyan eden İdris Sefer, Curri ve Bolatin isyanının diğer liderlerini Osmanlılarla Arnavutluk sosyopolitik ve kültürel haklar için yapılan anlaşmayı kabul etmeye ikna etmeyi başaran ılımlı fraksiyonun bir parçasıydı.[18] Balkan Savaşları sırasında Sırbistan Krallığı tarafından Belgrad'da hapsedildi ve ardından 1914'te serbest bırakıldı.[3][19] 1920'de Džemijet adında bir siyasi örgüt kurdu ve partisinin altı diğer üyesiyle birlikte Yugoslav parlamentosunda milletvekili seçildi. Birkaç ay sonra Avusturya'nın Viyana kentinde kanser ameliyatı geçirdikten sonra öldü.[3] Draga'nın ölümünden sonra, partinin liderliğini, 1923 seçimlerinde on dört milletvekili seçtirmeyi başaran kardeşi Ferhat üstlendi.[20]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Musavver Nevsal-i Osmani-1325 (Osmanlı Türkçesi). Matbaa-i Hayriye-İstanbul-1325. 1325.
- ^ a b Skendi 1967, s. 335.
- ^ a b c d e f g Elisabeth, Özdalga (2005). Late Ottoman society: the intellectual legacy. SOAS/RoutledgeCurzon studies on the Middle East. 3. Routledge. s. 314. ISBN 0-415-34164-7.
- ^ a b Hanioğlu 2001, s. 272.
- ^ Gawrych 2006, s. 141.
- ^ a b c d Hanioğlu 2001, s. 230.
- ^ a b c d e f Gawrych 2006, ss. 161–162.
- ^ a b Gawrych 2006, ss. 152, 157.
- ^ Hanioğlu 2001, ss. 230, 255.
- ^ Skendi 1967, s. 348.
- ^ Gawrych 2006, s. 157.
- ^ a b Gawrych 2006, s. 181.
- ^ Frashëri, Kristo (1964). The history of Albania: a brief survey. University of Virginia. s. 165.
- ^ Skendi 1967, s. 361.
- ^ Hanioğlu, M. Șükrü (2001). Preparation for a Revolution: The Young Turks, 1902-1908. Oxford University Press. ss. 314-315. ISBN 9780199771110.
- ^ Skendi, Stavro (1967). The Albanian national awakening. Princeton: Princeton University Press. s. 428. ISBN 9781400847761.
- ^ Gawrych 2006, s. 192.
- ^ Gawrych 2006, s. 195.
- ^ Gawrych, George (2006). The Crescent and the Eagle: Ottoman rule, Islam and the Albanians, 1874–1913. Londra: IB Tauris. s. 199. ISBN 9781845112875.
- ^ Hardten, Eggert (1996). Der Balkan in Europa (Almanca). P. Lang. ss. 20-29. ISBN 3-631-30384-X.
