Nemrud Mustafa Paşa
 | Bu maddenin tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Ocak 2016) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Mustafa Yamulki | |
|---|---|
 | |
| Lakabı | Nemrud Mustafa Paşa |
| Doğum | 25 Ocak 1886 Süleymaniye, Musul Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 25 Mayıs 1936 (50 yaşında) Süleymaniye, Irak |
| Bağlılığı |  Osmanlı İmparatorluğu |
| Rütbesi | Mirliva |
| Birimi | 3. Ordu |
| Çatışma/savaşları | Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları |
Nemrut veya Nemrut Mustafa Paşa olarak da tanınan Mustafa Yamulki (d. 25 Ocak 1886 – ö. 25 Mayıs 1936), Kürt[1] asıllı Osmanlı askeri. 1919-1920 yıllarında Osmanlı İmparatorluğu'nda askeri mahkeme başkanı, Kürdistan Krallığı'nda eğitim bakanı ve gazeteci.[1]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Yamulki, Süleymaniye'de toprak sahibi bir ailede doğdu. Bağdat Askeri Rüştiyesinde eğitim aldı. 1904 yılında İstanbul'daki Kuleli Askeri İdadisinden ve 1907 yılında Mekteb-i Harbiyeden mülâzım-ı sânî (teğmen) rütbesiyle mezun oldu. 1910 yılında Erkan-ı Harbiye Mektebini kurmay yüzbaşı olarak bitirdi. Trablusgarp Savaşı'nda Al-Swani'de emrindeki müfreze ile İtalyanlara karşı mücadeleler verdi. Balkan Savaşları'nda 3. Ordu emrinde görev yaptı. I. Balkan Savaşı'ndaki Birinci Çatalca Muharebesi'nde görev yaptı. Bursa'da vali yardımcılığı yaptı.[2]
Osmanlı Askeri Mahkemisinde başkan[3] iken, Mustafa Kemal ve onunla ilişkili olan kişileri ölüme mahkûm etti.[4]
Mustafa Paşa, Ermeni Kırımı ve Süryani Katliamı ve ayrıca Rum Kırımı'ndan dolayı, Talat Paşa, Enver Paşa ve Cemal Paşa'yı ölüme mahkûm etti.[5][6]
| “ | Yurttaşlarımız bilinmedik sahtekarlıklara başvuruyorlardı ve düşünülen her türlü despotluk metotlarına el uzatıyorlardı, Sürgün ve kan akıtılmasını organize ediyorlardı, bebekleri gaza bulayıp yakıyorlardı, eli ayağı bağlı kadın ve kızlara ebeveynlerin önünde tecavüz ediyorlardı, kızları ana ve babalarından koparıp kaçırıyorlardı, kişisel mülkiyetlere ve gayrimenkullere el koyuyorlardı, insanları Mezopotamya'ya kadar götürüp ve yolda barbarca muamele ediyorlardı binlerce insanın içinde olduğu gemileri denize sürüp batırıyorlardı, Ermenileri, tarihte hiçbir milletin tanımadığı, uygunsuz koşullara sokuyorlardı.[7][8] | ” |
Mustafa Paşa'nın tutuklama emirleri, Ali Kemal Bey, Damat Ferit ve Sultan Vahdettin tarafından imzalandı.
Ayrıca, Kemalistlere yataklıktan dolayı, İçişleri Bakanı olan Ebubekir Hazimi'yi de mahkûm etmiştir. Yamulki Haziran 1920'de görevinden alındı.[9]
Ermeni Kırımı'na karşı açık suçlamaları olduğu için Türk Ulusal Hareketi tarafından üç seneye kadar hapse mahkûm edilmiştir.[3] Çeşitli Türk yetkililer hakkında verdiği hükümler kaldırılmıştır.[3] Yetkililer tarafından tutuklanmıştır fakat Büyük Britanya Büyükelçiliği'nin araya girmesi ile Güneydoğu'ya kaçtı.[10] Oğlu Abdülaziz Yamulki, Bekir Sıtkı hükûmetine karşı yapılan 1936 Irak Darbesi'nin planlayıcılarındandır.[11]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b The Kurdish national movement: its origins and development, Wadie Jwaideh
- ^ Review of Armenian studies, Volume 5, Issues 13-16, ASAM Institute for Armenian Research, 2007
- ^ a b c Kévorkian, Raymond (30 Mart 2011). The Armenian Genocide: A Complete History (İngilizce). Bloomsbury Publishing. s. 797. ISBN 978-0-85771-930-0.
- ^ Salâhi Ramadan Sonyel, Turkish Diplomacy 1918-1923: Mustafa Kemal and the Turkish National Movement
- ^ Herzig, edited by Edmund (2005). The Armenians past and present in the making of national identity. Abingdon, Oxon, Oxford: RoutledgeCurzon. ISBN 0-203-00493-0.
- ^ Andreopoulos, ed. by George J. (1997). Genocide : conceptual and historical dimensions (1. paperback print. bas.). Philadelphia, Pa.: Univ. of Pennsylvania Press. ISBN 0-8122-1616-4.
- ^ Kateb, Vahe (1983). The Armenian genocide as reported in the Australian press. Armenian National Committee. s. 111.
- ^ Hakob Sedrakʻi Anasyan, (Ed.) (1983). Armenian question and the genocide of the Armenians in Turkey. American Armenian International College.
- ^ Touraj Atabaki, Erik Jan Zürcher, Men of Order: Authoritarian Modernization under Atatürk and Reza Shah
- ^ Jacques Derogy, Resistance and Revenge: The Armenian Assassination of the Turkish Leaders
- ^ Army Officers in Arab Politics and Society. Eliezer Be'eri.
- Osmanlı Hüdâvendigâr valileri
- 1886 doğumlular
- Süleymaniye doğumlular
- Süleymaniye'de ölenler
- 1936'da ölenler
- Osmanlı paşaları
- Osmanlı Kürtleri
- Irak Kürtleri
- Trablusgarp Savaşı'nda Osmanlı askerleri
- Balkan Savaşları'nda Osmanlı askerleri
- Türk Kurtuluş Savaşı'nda kişiler
- Ermeni Kırımı
- Süryani Kırımı
- Rum Kırımı
- Türkiye tarafından tutuklanan kişiler