Net bugünkü değer

Net bugünkü değer yatırımları karşılaştırırken ya da bir yatırımın değerini anlamaya çalışırken kullanılan bir yöntemdir.

Bu yöntem yatırımın zaman içindeki bütün gider ve gelirlerinin her birini, yatırımın risk seviyesine uygun bir faiz oranında bugünkü karşılığına çevirip (iskonto edip) toplayarak, kârlılık ya da zararlılığını tek bir rakama indirgemektir.

Düzenli bir para akımının net bugünkü değerini bulmaya yarayan genel formül şudur:

$\mathrm {NPV} (i,N)=\sum _{t=0}^{N}{\frac {R_{t}}{(1+i)^{t}}}$

burada

$\mathrm {NPV} ()$ - Net bugünkü değer işlemi

$i$ – Faiz oranı

$N$ – Yatırımın gider ve gelirlerinin gerçekleştiği toplam dönem sayısı

$t$ – Dönem sıra numarası

$R_{t}$ – t sıra numaralı dönemde gerçekleşen net para akımı, yani o dönemin bütün gelirleri eksi bütün giderleri.

Genellikle, $R_{0}$ formülün soluna koyulur; bunun sebebi çoğu yatırımların ilk döneminde büyük bir gider olması, diğer dönemlerde de yatırımın gelirlerinin düzenlice geri akmasıdır.

Faiz oranı, genel yatırım ortamının ve söz konusu yatırımın risk seviyesi, bir de yatırımcının riske olan tavrının tezahürüdür. Mutlak bir sayı değildir. Küçük olması gelecekteki yatırım gelirlerin Net bugünkü değerini çok gösterir, büyük olması az gösterir. Baştaki ilk yatırım giderinin etkisi de tersine, Faiz oranı yüksek ise uzun süre geri ödenemez, düşük ise hemen geri ödenip kâra geçiş hızlanır.

Yatırımın Net bugünkü değerini sıfır gösteren faiz oranının özel bir konumu vardır; İç verim oranı (IRR). Bu oran da yatırımın kârlılığının tek bir rakama indirgenmesi için başka / alternatif bir yöntemdir ve yatırımları karşılaştırırken yatırımcının riske olan tavrından bağımsız bir yaklaşım olma avantajı vardır. Yatırımın ve sonraki gelirlerinin büyüklüğünden de bağımsız gibi görünse de değildir (belli sayılardan hesaplanır), ama olabilir de.

Bazen daha gerçekçi olması için para akımınının değişik kısımlarında değişik faiz oranları kullanılır. Uzun yıllar sonrası için yapılan hesaplar çok riskli olacağından, ya son yıllar için daha yüksek bir faiz oranı kullanılır ya da yatırım süresi kısa tutulur.

Net bugünkü değer şöyle de düşünülebilir; o miktardaki bir para, formülde kullanılan faiz oranı seviyesinde gelir getirdiğinde, söz konusu olan para akımının aynısını üretir.

Net bugünkü değer işlemi birçok hesap makinesi veya muhasebe uygulamalarında NPV() olarak kullanılmaya hazır gerçekleştirilmiştir. Kullanırken dikkat edilecek şeyler genellikle riskin ya da faiz getirilerinin hesapta yanlış kullanılmamasıdır.