Nolan diyagramı
 | Bu maddenin içeriğinin Türkçeleştirilmesi veya Türkçe dilbilgisi ve kuralları doğrultusunda düzeltilmesi gerekmektedir. Bu maddedeki yazım ve noktalama yanlışları ya da anlatım bozuklukları giderilmelidir. (Yabancı sözcükler yerine Türkçe karşılıklarının kullanılması, karakter hatalarının düzeltilmesi, dilbilgisi hatalarının düzeltilmesi vs.) Düzenleme yapıldıktan sonra bu şablon kaldırılmalıdır. |
Nolan diyagramı bir siyasi görüş değerlendirme diyagramı olup 1969 yılında David Nolan tarafından oluşturulmuştur. Diyagram siyasi düşünceleri iki vektöre - iktisadi görüş ve kişisel görüş - ayırarak bir çeşit Kartezyen diyagram sunar. Böylece siyasi görüş analizini geleneksel tek boyutlu çizgisel değerlendirme ölçütü olan "sağ-sol" çizgisi dışına çıkarıp iktisadi ve şahsi özgürlükler derecesinde iki boyutlu bir grafiğe yerleştirir.
Gelişimi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Benzer bir iki boyutlu diyagram dört yerine sekiz noktalı olarak Stuart Christie ve Albert Meltzer tarafından 1970 yılındaki The Floodgates of Anarchy[1] adlı yayında ortaya çıktı. Radicals for Capitalism'de (s. 321) Brian Doherty, diyagarama dair düşünceleri Maurice Bryson ve William McDill'in The Rampart Journal of Individualist Thought (Yaz 1968) dergisindeki "The Political Spectrum: A Bi-Dimensional Approach"[2] adlı makaleye dayandırır.
David Nolan diyagramın şimdiki halini ilk kez Society for Individual Liberty (SIL)'ın aylık dergisi olan The Individualist'in Ocak 1971 tarihli sayısında "Classifying and Analyzing Politico-Economic Systems" adlı makalesinde yayınlamıştır. Şubat 1971'de, sonrasında Liberteryen Parti olacak olan gruba kuruluşunda destek vermiştir.[3]
Başka hiçbir düşünceye imkân tanımayan "sağ-sol" çizgisel analizinden yılmış haldeki Nolan, kendi adıyla anılacak iki eksenli diyagramı icat etmiştir. Nolan diyagramı, World's Smallest Political Quiz'in temelidir. Nolan'ın kanaati, bireyin siyasi düşüncesinde temel tanımlayıcı nitelik olan çeşitli siyaset felsefeleri arasındaki esas farkın, insan eylemleri üzerinde savunulan hükûmet kontrolünün miktarı olduğudur.[kaynak belirtilmeli] Nolan daha sonra aslında tüm siyasi eylemlerin iki genel başlıkta toplanabileceğini savunmuştur: iktisadi ve bireysel. "İktisadi" küme insanların üretici ve tüketici olarak ne yaptığını - ne aldıkları, sattıkları, ürettikleri, nerede çalıştıkları, hangi işgücünü kullandıkları ve paralarıyla ne yaptıkları - içerir. İktisadi eylemlere örnek bir işyeri açmak veya işletmek, ev almak, bina inşaatı ve büroda çalışmak olabilir. "Bireysel" küme insanların ilişkilerinde, kendilerini ifade etmede neler yaptığını ve kendi beden ve akıllarıyla neler yaptıklarını kapsar. Bireysel eylemlere örnek kiminle evlendikleri, hangi kitapları okudukları veya filmleri izledikleri, hangi gıda, ilaç ve eczaları kullanmayı tercih ettikleri, eğlence anlayışları, din seçimleri, bağlı oldukları organizasyonlar ve kiminle ilişki kurmayı seçtikleri olabilir.
Nolan, çoğu yürütme faaliyetinin (veya kontrolünün) bu iki ana mecrada meydana geldiğini fark ettiğinden siyasi pozisyonlar bireyin veya bir siyasi partinin bu iki alanda ne kadar hükûmet kontrolünü savunduğuyla belirlenebilir. Uç noktalar iki alanda da hükûmet kontrolünün olmaması (anarşizm) ya da her alanda sınırsız veya azami hükûmet kontrolüdür (çeşitli totaliter yönetimler). Çoğu siyasi görüş ikisi arasında bir yerde durur. Genel olarak:
- Muhafazakârlar ve sağ düşünceler iktisadi alanda daha çok özgürlüğe yönelirken (örnek: serbest piyasa) şahsi meselelerde daha çok hükûmet müdahalesinden yanadır (örnek: uyuşturucu yasaları).
- Liberaller ve sol düşünceler (kavramların Amerikan temelli anlamlarıyla) şahsi alanda daha çok özgürlüğe yönelirken (örnek: vicdani ret) ekonomide daha çok hükûmet etkinliği veya kontrolünü savunur (örnek: hükûmet denetiminde asgari ücret).
- Liberteryenler hem ekonomik hem de bireysel özgürlüğü savunur ve her iki alanda da çoğu (veya bütün) hükûmet kontrollerine karşı çıkar. Muhafazakârlar gibi liberteryenler de kişinin kendisi için ekonomik tercihlerinde özgür olması gerektiğine inanır. Bireysel özgürlük konusunda ise liberallere yakındırlar.
- Devletçiler hem iktisadi hem de bireysel alanda daha çok hükûmet kontrolünü savunur. Diyagramın farklı versiyonları, Nolan'ın özgün diyagramı gibi, bu köşe için "komüniteryen" veya "popülist" gibi ifadeler kullanır.
Görsel olarak bu kanaati göstermek için Nolan iki eksenli bir grafik tasarladı. Bir eksen iktisadi özgürlüğü diğeri de şahsi özgürlüğü temsil eden grafikte %0'dan (mutlak devlet kontrolü) %100'e (devlet kontrolü yok) kadar bir ölçek vardır. Ekonomide %100 özgürlük serbest pazarı, bireysel alanda %100 özgürlük şahsi ve mahrem alanlarda devlet kontrolünün olmamasını ifade eder. İki eksendeki ölçüleri kullanarak bireyin, bir siyasi oluşumun veya siyasi düşüncenin ne kadar bireysel ve iktisadi özgürlüğü savunduğu kesişim noktasında belirlenebilir. Tüm siyasi görüşleri liberalden muhafazakâra tek boyutlu bir hatta sıralamaktansa Nolan'ın diyagarmı iki boyutlu bir tespite imkân sağlar.
Nolan, diyagramının etkilerinden bahsederken onu gören birinin kesin bir değişime uğradığını belirtmiştir: onlar verili düşünceleri artık tek boyutlu değil iki boyutlu olarak görürler.[4]
1987'de, Advocates for Self-Government'ın kurucusu Marshall Fritz, yürüttüğü diyagarma on soru ekleyerek insanların siyasi görüşlerini belirleyebildikleri World's Smallest Political Quiz'i yaratmıştır.
Konumlar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Klasik "sağ-sol" ayrımı ve diğer siyasi dallandırmalardan farklı olarak Nolan diyagramı aslında iki boyutludur: yatay olarak konumlanmış "ekonomik özgürlükleri" temsil eden x-ekseni ve dikey olarak konumlanmış "bireysel özgürlükleri" temsil eden y-ekseni. Bu haliyle dörde bölünmüş bir kareye benzer ve her bölüm için bir tanım vardır:
- Sol alt – Sol siyasi düşünceler. Düşük ekonomik özgürlüğü ve yüksek şahsi özgürlüğü savunanlar.
- Sağ üst – Sağ siyasi düşünceler. Yüksek ekonomik özgürlüğü ve düşük şahsi özgürlüğü savunanlar.
- Sağ alt – Liberteryenizm. David Nolan'ın kendisinin de düşüncesi olup yüksek ekonomik ve şahsi özgürlüğü savunanlar.
- Sol üst – Devletçilik. Liberteryenizm'in tam zıttıdır, düşük ekonomik ve şahsi özgürlüğü savunanlar. David Nolan aslında bu düşünceyi popülizm olarak adlandırmış fakat sonrasındaki çoğu yorum devletçilik, Otoriteryenizm, Totalitarizm ve Faşizm adlandırmalarını kullanmıştır. Çoğu liberteryen grup[kim?] bu bölümü Komüniteryenizm olarak adlandırmıştır.
Kamuoyu araştırması
[değiştir | kaynağı değiştir]
Ekim 2010'da bir Gallup kamuoyu araştırması beş grup Amerikalı seçmen tespit etmiştir. Bu araştırma Amerikalıları şöyle sınıflandırmıştır: "Ahlaki öncelik (%17) En dindar; Az yer verenler (%22); Ne kadar çok o kadar iyi (%20); Orta kıvam (%17) ve Obama liberalleri (%24), Esasen Demokrat, çok sayıda liberal".[5]
Ağustos 2011'de, liberteryen Reason Magazine, Rupe şirketiyle beraber yaptığı araştırmada 1200 Amerikalıyı telefonla arayıp siyasi görüşlerini sorarak Nolan diyagramındaki kategorilere yerleştirmiştir. Reason-Rupe araştırması şunu göstermiştir ki "Amerikalılar basitçe 'liberal' veya 'muhafazakâr' gruplara bölünemez". Siyasi görüşler %28 muhafazakâr, %24 liberteryen, %20 komüniteryen ve %28 liberal şeklinde dağılmıştır. Hata aralığı ±3'tür.[6]
Eleştiriler
[değiştir | kaynağı değiştir]Nolan diyagramı, iktisadi düzenlemeyi şahsi özgürlükle bir tutanlar için ve liberteryen özgürlük tanımı ile liberal özgürlük tanımı arasında fark olduğu için sorunludur. Diyagram ayrıca Solun bireysel özgürlükten yana olduğu imasında bulunmasına rağmen sol platformların silah kontrolü ve ayrımcılık karşıtı kanunlara yönelik yaklaşımları diyagramın özgürlük tanımıyla uyuşmamaktadır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Christie, Stuart, Albert Meltzer. The Floodgates of Anarchy 8 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. London: Kahn & Averill, 1970. ISBN 978-0-900707-03-2. p. 73.
- ^ Maurice Bryson and William McDill (Yaz 1968). "The Political Spectrum: A Bi-Dimensional Approach" (PDF). The Rampart Journal of Individualist Thought. 14 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)24 Ağustos 2016.
- ^ "David Nolan – Libertarian Celebrity". Advocates for Self Government. 16 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2008.
- ^ "Mark Selzer and co-host Martina Slocomb interview David Nolan". The Libertarian Alternative Public Access TV Show. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2013.
- ^ "How Americans View The Federal Government's Role" (PDF). Gallup (company). 13 Ekim 2010. 25 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Eylül 2015.
- ^ Ekins, Emily (29 Ağustos 2011). "Reason-Rupe Poll Finds 24 Percent of Americans are Economically Conservative and Socially Liberal, 28 Percent Liberal, 28 Percent Conservative, and 20 Percent Communitarian". Reason Magazine. 30 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2012.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bryson, Maurice C.; McDill, William R. (Yaz 1968). "The Political Spectrum: A Bi-Dimensional Approach" (PDF). Rampart Journal of Individualist Thought. Cilt IV. Larkspur, CO: Rampart College. ss. 19-26. 14 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)24 Ağustos 2016.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- A modern version of the Nolan Chart
- Nolan Chart website 8 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- The Nolan Chart and its variations27 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Positive & Negative Liberties in Three Dimensions21 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- The Enhanced Precision Political Quiz... IN 2D15 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Political Profile Test 28 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Political Spectrum Quiz 24 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- A voting index of the U.S. Congress (prepared by Prof. Clifford F. Thies for the Republican Liberty Caucus.)