Overijssel

Overijssel
Oaveriessel
Overijssel; Oaveriessel
İl
	; Bayrak ; Arma
Ülke	Hollanda
İdare
• Kral vekili	Andries Heidema (CU)
Yüzölçümü
• Toplam	3327 km²
Nüfus (2022)
• Toplam	1.184,551
• Yoğunluk	357/km²
	Resmî site; overijssel.nl

Overijssel, (Frizce: Oaveriessel), Hollanda'nın 12 eyaletinden biri olup ülkenin doğusunda bulunur. Eyalet, Ijssel Nehri üzerinde olduğu için eyaletin ismi 'Yukarı Ijssel' anlamına gelmektedir. Başkenti Zwolle'dir ve nüfusun en yoğun olduğu şehir Enschede'dir.

Coğrafya

Overijssel eyaleti, 2010 yılında belediyelerin bölünmesini gösteren harita.

IJssel Nehri, güneybatıda Gelderland eyaleti ile doğal sınırı büyük ölçüde oluşturur. Kuzeydoğusunda Almanya'nın Aşağı Saksonya, güneydoğusunda yine Almanya'nın Kuzey Ren-Vestfalya bölgesi, batısında Gelderland'in Veluwe bölgesi ve Flevoland eyaleti, kuzeyinde Drenthe eyaleti ve kuzeybatısında ise Friesland eyaleti yer almaktadır. 3 bölgeden oluşur; kuzeybatıda Kop van Overijssel, merkezinde Salland ve doğuda Twente.

Güneydoğusu büyük ölçüde Regge [nl] ve Dinkel gibi küçük ırmakların geçtiği kumluk arazidir. Kuzeybatısı ise çöküntü ve çamurlu arazilerden oluşmaktadır. Kuzey bölgeler bataklıklarla kaplıdır. Kuzeydoğusunun en ucunda ise kazılmış eski torf turba yatakları sonucu oluşan göller vardır.

Eyaletin en yüksek noktası Losser belediyesi yakınında bulunan 89 metre yüksekliğindeki Tankenberg Tepesi'dir. En alçak nokta ise deniz seviyesinin 2 metre altında bulunan Kampen yakınındaki polderdir.

Tarihçe

Eski ismi Oversticht'tir. 1336 yılında Guelder'in bir parçasıydı. 1347 yılında Utrecht Psikoposluğu'na bağlandı. 1528 yılında İmparator V. Karl'a devredildi ve bu tarihten sonra Overijssel Lordu olarak da tanındı. Bölgedekiler diğer Hollandal ılarla birleşerek V. Karl'ın yerine geçen II. Felipe'ye başkaldırdı. Bunun sonucunda güçlü yerel lordlar tarafından yönetilmeye başlandı.

1672-74 yılları arasında kısa bir süre Münster Psikoposluğu'nun kontrolüne geçse de işgalin ardından şehri yönetenlere daha fazla güç veren bir yönetim biçimi benimsedi. Fakat güce karşı artan direniş bir süre sonra meyvesini vererek 1795 yılında Batavia Cumhuriyeti'nin kurulmasını sağladı. Merkezi hükûmetin yanı sıra bu dönemde Fransız devriminden esinlenilerek Hollanda benzer bir şekilde bölgelere ayrıldı. İlk başlarda tek başına bir bölge olsa da 1798 yılında Drenthe ili ile birleşerek Ouden Ijssel bölgesini oluşturdu ve 1801 yılında bugünkü ismini aldı.

1810 yılında Fransız kontrolüne geçti ve ismi Bouches-de-l'Yssel olarak değiştirildi. 1814 yılında Napolyon'un yenilmesinin ardından hem Hollanda Krallığı hem de Overijssel ili tekrar kurulmuştur. 1940-45 yıllarında ise Nazi Almanyası'nın yönetimine geçmiştir.

Nüfus

1 Ocak 2021 itibarıyla Overijssel eyaletinin nüfusu 1.166.533'tür.

Overijssel'in en kalabalık 5 şehri sırasıyla şunlardır: Enschede, Zwolle, Deventer, Hengelo ve Almelo.

Politika ve Yönetim

Overijssel eyaletinin 16 nisan 2025 itibarıyla yöneticisi Andries Heidema [nl]’dır. 2018’de göreve başlamış, 2024’te ikinci dönemine atanmıştır. Daha önce Deventer Belediye Başkanlığı yapmış olan Heidema, ChristenUnie partisinden gelmektedir.

Hollanda'da eyalet yöneticisi olan "Kralın Komiseri", doğrudan halk tarafından seçilmez. Eyalet meclisi aday önerir, son kararı ise hükûmetin onayıyla kral verir.

Kültür, Turizm ve Doğa

UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde Overijssel eyaletinde yer alan 2 önemli yer vardır: Schokland ve çevresi (Emmeloord yakınlarındaki Schokland belediyesinde, Flevoland eyaletinin sınırlarında bulunan eski bir ada olup, insan yerleşimlerinin denizle mücadelesini simgeler) ve Ir. D.F. Woudagemaal (Hindeloopen kasabasında, Friesland eyaletinde yer alan, 19. yüzyılda inşa edilen rüzgarla çalışan su pompası, Hollanda'nın sulama ve su yönetimi mühendisliğinin erken örneklerinden biridir).

Giethoorn, Overijssel eyaletinin Steenwijkerland belediyesinde yer alan ve masalsı atmosferiyle büyük ölçüde turist akınına uğrayan bir köydür.

Eyalette iki adet milli park bulunmaktadır: Weerribben-Wieden Milli Parkı ve Sallandse Heuvelrug Milli Parkı.

- Weerribben-Wieden Milli Parkı, Overijssel eyaletinin Steenwijkerland ve Zwartewaterland belediyelerinde bulunan bir milli parktır. Milli park, kuzeybatı Avrupa'nın en büyük bitişik ova turba bataklığıdır.

- Sallandse Heuvelrug Milli Parkı, Overijssel'deki Hellendoorn ve Holten arasındaki sırtların büyük bir bölümünü kaplar. Milli park, N35 Zwolle - Almelo'nun tamamen güneyinde yer alır ve Haarlerberg, Holterberg, Noetselerberg ve Koningsbelten'i içerir. Hellendoornse Berg, milli parkın dışında yer alır, ancak Sallandse Heuvelrug'un bir parçasıdır.

Overijssel eyaletinin en önemli akarsuları, IJssel Nehri (IJssel), Kara Su Nehri (Zwarte Water), Overijssel Vecht Nehri (Overijsselse Vecht), Dinkel Nehri (Dinkel), Regge Nehri (Regge) ve Reest Nehri (Reest) olarak sıralanabilir.

Eyeletin önemli kanalları, Twente Kanalı (Zutphen-Enschede ve Almelo'ya giden yan kol), Overijssel Kanalı, Almelo-De Haandrik Kanalı, Almelo-Nordhorn Kanalı (kullanım dışı) ve Dedemsvaart (çoğunlukla doldurulmuş).

Overijssel'in doğal güzelliklerini keşfetmek için ilgi çekici bisiklet turları mevcuttur. Bu turlar, çeşitli rotalarla Overijssel'in tarihi ve kültürel zenginliklerini keşfetmeyi sağlar. Zwolle şehir merkezinden kiralanabilen bisikletlerle, IJssel Nehri boyunca ilerlenebilir ve Wijhe köyüne ulaşılabilir. Buradan nehir geçilerek Heerde kasabasına gidilebilir. Heerde'de, Landgoed ve Kasteel Vosbergen gibi önemli bir devlet anıtı bulunmaktadır. Bir diğer rota, Zwolle'nin kuzeybatısında yer alan Hanzestad Hattem'e yönelir. Bu şehirde, Fırıncılık Müzesi ve Anton Pieck Müzesi gibi kültürel yapılar yer almaktadır. Ayrıca, Kampen'e giden başka bir rota da mevcuttur; burada Ikon Müzesi ve tarihi şehir merkezi dikkat çeker. Bu rotalar, bölgenin tarihî ve kültürel zenginliklerini keşfetmek için önemlidir.

Eğitim

Eyaletin tek kamu üniversitesi Twente Üniversitesi^[1], Enschede'de bulunmaktadır.

ArtEZ Üniversitesinin (ArtEZ University of Arts), Zwolle, Arnhem ve Enschede şehirlerinde şubeleri bulunmaktadır. ArtEZ ismi, A harfiyle Arnhem, E harfiyle Enschede ve Z harfiyle Zwolle şehirlerini temsil eder.

Ulaşım

Kara yolu :

Overijssel, Almanya'ya ve Kuzeydoğu Hollanda'ya gidişte önemli bir geçiş bölgesidir. En önemli otoyollar A1, A28, A32 ve A35'tir. N18, N36, N48 ve N50 ise anayollardır.

Su yolu :

IJssel Nehri'nde büyük ölçüde yoğun bir gemi taşımacılığı yapılmaktadır. Bir diğer gemiyle geçiş yapılabilen nehir ise Zwarte Water'dir, Zwolle ve Genemuiden arasında yer alır. Ayrıca üç önemli kanal bulunmaktadır:

Twentekanalen, Zutphen'den Gelderland'da başlayıp Hengelo üzerinden Enschede'ye ve Almelo'ya giden bir yan kanala sahiptir.
Kanaal Almelo-De Haandrik; Hardenberg ve Almelo arasında, ayrıca Coevorden'a kadar giden Drente'deki bir kanaldır.
Zwolle-IJsselkanaal; Zwarte Water ile IJssel arasında kısa bir kanaldır.

Bunun dışında, Overijssels Kanaal, Kanaal Almelo-Nordhorn ve Soestwetering gibi bazı kanallar daha vardır, ancak bunların artık bir taşıma işlevi yoktur.

Tren yolu :

Overijssel'den geçen dört intercity hattı bulunmaktadır: Enschede - Randstad, Zwolle - Roosendaal ve Groningen/Leeuwarden - Amersfoort - Randstad ve Groningen/Leeuwarden - Lelystad - Randstad. Zwolle istasyonu bir kavşak işlevi görmektedir. Almelo, Deventer ve Hengelo istasyonları aktarma işlevine sahiptir. Hengelo, Enschede ve Oldenzaal istasyonları Almanya'ya doğrudan bağlantıya sahiptir. Berlin'e giden uluslararası intercity treni Deventer ve Hengelo'da durmaktadır. Birçok hatta Almanya'ya ve Hollanda'nın kuzeyine mal taşımacılığı yapılmaktadır.

Overijssel'de bulunan demir yolları:

Utrecht - Kampen demir yolu hattı: (Utrecht -) Zwolle - Kampen
Arnhem - Leeuwarden demir yolu hattı: (Arnhem -) Deventer - Zwolle - Steenwijk (- Leeuwarden)
Zutphen - Glanerbrug demir yolu hattı: (Zutphen -) Goor - Hengelo - Enschede (- Gronau (D))
Lelystad - Zwolle demir yolu hattı: (Lelystad -) Kampen Zuid - Zwolle
Zwolle - Stadskanaal demir yolu hattı: Zwolle - Hardenberg (- Emmen)
Zwolle - Almelo demir yolu hattı: Zwolle - Wierden - Almelo
Mariënberg - Almelo demir yolu hattı: Mariënberg - Almelo
Almelo - Salzbergen demir yolu hattı: Almelo - Hengelo - Oldenzaal (- Salzbergen (D))
Apeldoorn - Deventer demir yolu hattı: (Apeldoorn -) Deventer

Hava yolu :

2008 yılına kadar Overijssel'in bir havalimanı vardı: Twenthe hava üssünün olanaklarından yararlanan Enschede Airport Twente. Savunma Bakanlığı'nın hava üssünü kapatmasının ardından havalimanının yeniden açılması için çeşitli girişimlerde bulunuldu. Nisan 2017'de havalimanının eğlence ve küçük işletme hava trafiğine yeniden açılmasıyla sonuçlandı.

Köprüler :

Overijssel, IJssel Nehri'ne yakın konumu nedeniyle birçok büyük köprüye sahiptir. Bunların en önemlisi Zwolle'deki IJssel Köprüsü, ancak Deventer'deki IJssel Köprüsü de önemlidir. Bunlar, aynı zamanda eyaletteki en yoğun yollardır. Kampen'den geçen N50 yolu, IJssel Nehri üzerinde bir köprüden geçer. Ayrıca Kampen'de IJssel Nehri üzerinde iki köprü daha bulunmaktadır. Diğer IJssel Nehri köprüleri, Zwolle'de Oude IJssel Köprüsü ve bir demir yolu köprüsüdür; Deventer'de ise hem demir yolu hem de kara yolu köprüsü vardır. Bunun yanı sıra, IJssel Nehri, bu köprülerin dışında bazı noktalarda feribotlarla da geçilebilir.

Spor

Overijssel eyaletinde bulunan bazı şehirlerdeki futbol kulüplerinden 4'ü, Hollanda'nın en yüksek seviyedeki futbol ligi olan Eredivisie'de mücadele etmektedir. : PEC Zwolle (Zwolle), FC Twente (Enschede), Heracles (Almelo) ve Go Ahead Eagles (Deventer).

Overijssel'da kendi branşında Hollanda'nın en üst liginde mücadele eden spor kulüpleri şunlardır:

Landstede Basketbal – Basketbol Ligi (Zwolle şehrinin spor kulübüdür.)
Apollo 8 – Basketbol Ligi (Almelo şehrinin spor kulübüdür.)
Hockey Club Twente – Hokey Ligi (Enschede şehrinin spor kulübüdür.)
VC Markant – Voleybol Ligi (Hengelo şehrinin spor kulübüdür.)

Şehirler

Başkent Zwolle'nin yanı sıra diğer önemli şehirler, Enschede, Deventer, Almelo, Hengelo, Hardenberg, Kampen ve Wierden'dir.

Belediyeler

Overijssel'de (1 Ocak 2011 itibarıyla) 25 belediye bulunmaktadır:

Resimler

Zwolle'de büyük çarşı
Deventer - Bergker Skint-Nicolaaş Kilisesi
Nijverdal yakınlarında Sallandse Heuvelrug Milli Parkı
Vecht prop de Hardenberg
Giethoorn'da kanal
Huis Almelo
Hellendoorn görüntüsü
Steenwijk - merkezin Sint-Clemens kulesinde görüntüsü
Losser - Martinus kulesi
Enschede - Jannink'te 1900'lu yıllar yapımı su kulesi

Kaynakça

^ "Universiteit Twente (UT) | Enschede". Universiteit Twente (Felemenkçe). 20 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2025.

Ayrıca bakınız

Zwolle

Dıș bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Overijssel ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

İlin resmi websitesi (İngilizce)

[1] "Universiteit Twente (UT) | Enschede". Universiteit Twente (Felemenkçe). 20 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2025.

[1]