Oxvame

Oxvame (Türkçe: Dua yeri), Lazların eski zamanlarda tapınak olarak kullandıkları, ibadet ettikleri ve dua ettikleri yerdir. Çoğunlukla yerleşim yerlerine yakın yerlerde bulunan oxvameler, bölgeye hakim tepelerin düz yerlerinde kurulurdu. Oxvamenin kurulduğu bölgede, insanları kötülüklerden koruduğuna inanılan "Mç̌ǩoni" adında bir meşe ağacı bulunurdu. Belirli günlerde insanlar meşe ağacın etrafında toplanarak toplu ayinler yapar ve tanrılardan yardım isterlerdi.

Etimoloji

Oxvame, Lazca'da dua veya ayin anlamına gelen "oxvamu" sözcüğünden türemiştir. Lazcada yarasa anlamına gelen burbu kelimesinin oxvame ile birleşmesiyle oluşan "Burbuşoxvame" ifadesi, yarasa kilisesi anlamına gelmektedir. Bu ifade, Lazların İslama geçmesinden sonra kiliselerin boş kalmasını ifade etmek için kullanılmaktaydı.

Tarihi

Oxvame, Lazların Paganist olduğu dönemlerde, isteklerinin gerçekleşmesi için toplanıp ayinler yaptıkları yerdir. İlkbahardaki ekin döneminden önce, hasat zamanı ürünün bol olması için bu ayinler düzenlenirdi. Bu istekler sırasıyla dua (oxvamu) ve horon (oxoronu) yoluyla tanrılara bildirilir ve tanrıdan gelen mesajlara göre davranılırdı. Bina yapımına elverişli bazı Oxvameler, cami ve kilise gibi bölgede sonradan yaygınlaşan dinlerin kutsal mekanlarına dönüştürüldü.

Oxvamu

Oxvamu, tanrılara kurban sunulması anlamına gelen "Tisya meçamu" ile başlar. Ardından çeşitli ilahilerin eşlik ettiği "Oxoronu" danslarıyla devam eder.

Yapılan ibadetlerin amacı, gökyüzünde yaşadığına inanılan tanrıların yere gelmesini sağlamak ve onlarla bütünlük kurmaktır. İbadetlerde eller gökyüzüne doğru kaldırılır, toplu halde "Ʒi ʒi, mʒa mʒa" gibi sözler söylenerek meşe ağacının etrafında dönülürdü. Tapınmalar, tanrı yere inene kadar sürerdi. Sadece halk arasında özel yetenekleri olan insanlar tanrıların yere inip inmediğini hissedebilirdi. Tapınmalar esnasında ortak bir ruh hali oluşturmak için bu kişilerin dediklerine göre hareket edilirdi. Ortamdaki mistik havadan etkilenen insanlar tanrıların gelip kendileriyle bütünleşmeleri için sabırsızlanır ve ayinin başındakilere "Geldi mi? geldi mi?" anlamına gelen " Komoxtuyi?, Komoxtuyi?" şeklinde seslenerek durumu öğrenirlerdi. Ayininin başındakiler duruma tanrının gelmemesi durumunda "Va moxtu, va moxtu" şeklinde cevap vererek ayine devam ederlerdi. Ayini yöneten kişinin tanrının geldiğini hissetmesi durumunda bağırarak "Geldi" anlamındaki " Komoxtu, komoxtu" diyerek herkesi harekete geçirirdi. Topluluk, tanrıların yere indiğini öğrendiğinde "i i i i i i hu hu hu hu " şeklinde haykırarak coşar ve tepinirdi.