Para Brahman
Para Brahman veya Param Brahman (Sanskritçe: परब्रह्म, "parabrahma") tüm tanımlamaların ve kavramların ötesinde olan, "Yüce Brahman" anlamına gelen Vedik felsefe'ye ait bir terimdir. Vedik felsefe'de evrene ve ötesinde, tüm varlıklara sonsuz nüfuz eden biçimsiz Var Olan, Maya'yı aşkın Nihai Varlık olarak tanımlanır.[1]
| Makale serilerinden |
 |
Para Brahman farklı ekollerce farklı biçimlerde tanımlanmıştır. Advaita vedanta geleneğinde Para Brahman, "Nirguna Brahman" yani niteliksiz Mutlak olarak tanımlanır. Dvaita Vedanta ve Vişiştadvaita Vedanta geleneklerinde ise "Saguna Brahman" yani nitelikleri olan Mutlak olarak kabul edilir. Vaişnavizm, Şaivizm ve Şaktizm'de sırasıyla Vişnu, Şiva ve Adi Şakti Para Brahman'dır. Mahaganapati, Ganapatya mezhebi tarafından; Kartikeya ise Kaumaram mezhebi tarafından Para Brahman olarak kabul edilir.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Para, bazı bağlamlarda "yüksek", bazı bağlamlarda ise "en yüksek veya en yüce" anlamına gelen Sanskrit bir kelimedir.[2]
Hinduizmde Brahman, evrendeki Mutlak'ı, Nihai Gerçekliği ifade eder.[3][4] Hindu felsefesinin ana ekollerinde var olan her şeyin maddi olmayan, koşulsuz, biçimsel ve nihai nedenidir.[4][5] Brahman, Vedalarda bulunan anahtar bir kavramdır, ilk Upanişadlarda[6] ve Advaita Vedanta literatüründe kapsamlı bir şekilde tartışılmıştır.[7]
Felsefi tanımlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Vaişnavizm
[değiştir | kaynağı değiştir]Vaişnavizm'e göre Vişnu (Sanskritçe: विष्णु, literal çeviri: "Her şeye Nüfuz Eden") Parabrahman olarak kabul edilir. Vişnu; hem Nihai Benlik hem de tüm benliklerin Nihai Kaynağı'dır, bu bağlamda "Nihai Şahıs" ve "İlksel Benlik" anlamlarına gelen "Paramatman" olarak da kabul edilir. Vişnu, Mahabharata'ya göre Para Brahman olmakla birlikte, aynı zamanda purusha (şahıs) ve prakriti (ilksel öz) olarak da kabul görmüştür. Narayana Sukta ve Yajurveda gibi eserler de Vişnu'yu Parabrahman olarak kabul eder.
Advaita vedanta
[değiştir | kaynağı değiştir]Advaita vedanta'da Para Brahman, "biçimsiz ve niteliksiz Mutlak Varlık" anlamına gelen "Nirguna Brahman" olarak kabul edilir.[8] Advaita vedanta, teistik düalizm düşüncesine karşı gelerek Brahman'ın ilahi olduğunu, İlahi Olan'ın Brahman olduğunu ve bunun "Atman (kişinin ruhu, benliği) ve Nirguna (Niteliksiz Varlık)", "sonsuzluk", "sevgi", "hakikat", "bilgi" gibi kavramlarla özdeş olduğunu savunur.[9]
Advaita'ya göre, ikili olmayan deneyim, öznel bir deneyimin aynı zamanda bir bilgi nesnesi ve olgusal bir gerçeklik olma durumudur.[9] Mutlak Gerçek hem özne hem de nesnedir, dolayısıyla niteliksel bir fark yoktur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Pratapaditya Pal; Stephen P. Huyler; John E. Cort; ve diğerleri. (2016). Puja and Piety: Hindu, Jain, and Buddhist Art from the Indian Subcontinent. University of California Press. ss. 55-56. ISBN 978-0-520-28847-8.
- ^ Monier Monier-Williams, A Sanskrit-English Dictionary: Etymologically and Philologically Arranged with Special Reference to Cognate Indo-European languages, Oxford University Press, Article on Para
- ^ James Lochtefeld, Brahman, The Illustrated Encyclopedia of Hinduism, Vol. 1: A–M, Rosen Publishing. 978-0823931798, page 122
- ^ a b PT Raju (2006), Idealistic Thought of India, Routledge, 978-1406732627, page 426 and Conclusion chapter part XII
- ^ For dualism school of Hinduism, see: Francis X. Clooney (2010), Hindu God, Christian God: How Reason Helps Break Down the Boundaries between Religions, Oxford University Press, 978-0199738724, pages 51–58, 111–115; For monist school of Hinduism, see: B Martinez-Bedard (2006), Types of Causes in Aristotle and Sankara, Thesis – Department of Religious Studies (Advisors: Kathryn McClymond and Sandra Dwyer), Georgia State University, pages 18–35
- ^ Stephen Philips (1998), Routledge Encyclopedia of Philosophy: Brahman to Derrida (Editor; Edward Craig), Routledge, 978-0415187077, pages 1–4
- ^ Michael Comans (2002), The Method of Early Advaita Vedānta, Motilal Banarsidass, 978-8120817227, pages 129–130, 216–231
- ^ Fisher 2012.
- ^ a b Deutsch 1973.