Rus Fütürizmi
Rus Fütürizmi, en önemli özelliği geçmiş ve çağdaş sanat mirasını, kültürü ve moral değerleri reddetmek olan, I. Dünya Savaşı öncesinde ve sırasında bazı Avrupa ülkelerinde eş zamanlı veya peş peşe ortaya çıkan fütürizm akımının Rus kültürüne özgü hali.
Füturizm; İtalya, Fransa, İngiltere ve Rusya'da burjuva sanat ve edebiyatında oluşan avangart bir eğilimdir. Filippo Tommaso Marinetti'nin kaleme aldığı Fütürist Bildirge'nin yayınlanması, fütürizmin başlangıç noktası olarak kabul edilir. Marinetti'nin 1914 yılında St. Petersburg ve Moskova'da konferanslar vermesiyle, genç Rus sanatçıları fütürizm ile tanışmış, bu akımın içerdiği radikal söylemler, Rus komünist sanatçılarda 1905 Devrimi'ndeki ruhu yeniden canlandırmıştır. Fütürizmi İtalya'da faşistler, Rusya'da ise komünistler benimsemiştir.[1]
Edebiyat akımı olarak Rus Fütürizmi
[değiştir | kaynağı değiştir]Edebiyat akımı olarak Rus fütürizmi, sembolizm ve empresyonizmden doğan, realizme ateşli biçimde karşıt olan avangard bir akımdır. Akımın temsilcisi olan şairler, "Kahrolsun araç olan sözcük, yaşasın kendi kendini oluşturan sözcük!" sloganıyla bir araya gelmiştir ve hedefleri, edebiyat dilinde devrim gerçekleştirmektir.[2] Rus edebiyatında fütürizmin ortaya çıkışı kimi kaynaklara göre 1910'da Hakimler Kapanı I (Sadok sudey I) adlı derlemenin yayımlanmasıyla, kimi kaynaklara göre ise, Hlebnikov'un Bir Günahkarın Ayartması (İskuşeniye greşnika) adlı deneysel öyküsünün bir kısmını "Vesna" dergisinde yayımlamasıyla olmuştur.[2]
Rus fütürisler edebiyata "akılötesi" ("zaum") kavramını getirmişlerdir. Füturistler'e göre "sözcük yeniliktir" ve edebiyatçılar, sözcük dağarcığını "keyfi ve türetilmiş sözcüklerle" genişletir ve bu sözcüklerle fütürist şiirler yazarlar.
Görsel sanat akımı olarak Rus Fütirizmi
[değiştir | kaynağı değiştir]Görsel sanatlarda Rus fütürist akımının Aralık 1912'de Moskova kökenli bir grup olan Hylaea'nin Genel Beğeniye Tokat adlı manifestoyu yayınlamasıyla başladığı kabul edilir.[3] Hylea grubu David Burlyuk ve kardeşleri tarafından 1910 yılında kurulmuş, 1911 yılında Vasily Kamensky and Velimir Khlebnikov, Aleksey Kruchenykh ve Vladimir Mayakovsky bu gruba katılmıştır.[4]
Her ne kadar Hylea grubu Rus Fütürizm'in yaygınlaşması için en etkili grup olsa da, bu akıma birçok başka grup da katkıda bulunmuştur. Bunların başında Igor Severyanin tarafından Sankt-Peterburg şehrinde kurulan Ego-Fütürist grubu ve Kiev, Kharkov ve Odessa ve başka şehirlerde kurulmuş gruplar gelmektedir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Parer, M. Özlem (1 Ocak 2002). "RUS EDEBİYATINDA FÜTÜRİZM". Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. 42 (1-2): 43-65. ISSN 2459-0150.
- ^ a b Parer, M. Özlem (1 Ocak 2002). "RUS EDEBİYATINDA FÜTÜRİZM". Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. 42 (1-2): 43-65. ISSN 2459-0150. 14 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi14 Haziran 2025.
- ^ "Selected Poems with Postscript, 1907–1914". World Digital Library. 1914. 28 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2013.
- ^ Victor Terras, Handbook of Russian Literature (Yale University Press, 1990), s.v. "Hylaea", p. 197.
Rus Fütürizmi hakkında basılmış yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Markov, Vladimir (1968) Russian Futurism. University of California Press.
- Petrova, Ye (2000) Russkiy futurizm ('Russian Futurism'). SPb.
- V. N. Terekhina, A. P. Zimenkov (1999) Russkiy futurizm. Teoriya. Praktika. Kritika. Vospominaniya. ('Russian Futurism. Theory. Practice. Criticism. Memoir.'). Nasledie: Moscow.