Sahabe
| İslam |
|---|
| dizisinin bir parçası |
 |
Sahâbî (çoğulu Sahâbe, Ashâb; kadın olanlar Sahâbiyye, çoğulu Sahâbiyyûn), (Arapça: الصحابة), bir İslâm terimidir. İslâm peygamberi Muhammed'e iman edip bir anlığına da olsa onu görmüş, onunla konuşmuş, arkadaşlık etmiş, meclisinde bulunmuş ve iman üzere son nefesini vermiş Müslümanlara verilen isimdir. İslam literatüründe bir saygı ifadesi olarak Eshâb-ı Kirâm (Yüce/soylu sahabiler) şeklinde anılırlar. Muhammed öldüğü vakit, sayıları 124 binden fazla idi.[1][2]
Bu anlayışın tüm İslam toplumlarında paylaşılmadığını, Şîa-Alevî topluluklarında Ehl-i Sünnet'teki gibi mutlak saygı gören bir sahabi anlayışı bulunmadığını kaydetmek gerekir; örneğin Hulefâ-yi Râşidîn, Ebû Süfyân ve oğlu Muâviye gibi Ehl-i Sünnet'te hürmet gösterilen bazı kişiler, Ehl-i beytin haklarını gasp eden ve onlara zulmeden kişiler olarak görülürler ve Şîa-Alevî topluluklarda nefret (teberrî) ile anılırlar. Bu duygu; Ali ile savaşan Âişe, Zübeyr b. Avvâm, Talha b. Ubeydullah, Muâviye b. Ebû Süfyân, Amr b. Âs için de geçerlidir.
Köken bilimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Sahabe veya ashab Arapça kökenli bir sözcük olup, "yoldaşlar, arkadaşlar" anlamındadır. Sahib (Arapça: صاحب) ve Sahabi kelimelerinin çoğuludur.
İslam tarihçileri ve referans kaynaklarına göre Muhammed'in çevresindeki inanmış (Müslüman) insanlara sahabe denir. Bu kişiler Muhammed ile birlikte yaşamış ve onu görmüş kişilerdir. İlk sahabe; kadınlardan Hatice, erkeklerden ise Sünnilere göre Ebû Bekir, Şiilere göre ise Ali'dir.[kaynak belirtilmeli]
Sahabenin önemli bölümünü, Mekke'de İslam'ı kabul eden ve daha sonra Medine'ye göç eden Muhacirler ve Hicret eden Mekkelilere kucak açan Ensar'dan oluşturur.
Sahabinin Tanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Hadis alimlerinden İbn Hacer'in sahabi tanımı şu şekildedir: "Sahabi, mü'min olarak Hz. Peygamber ile karşılaşan ve imanla vefat eden kimsedir."
Fıkıh alimleri ise Allah Rasulü'nü uzun süre gören kişilere sahabi deneceğini savunmuşlardır.[3]
Sahabe hakkında hadisler
[değiştir | kaynağı değiştir]İnanca göre insanların en hayırlıları sahabeler, sonra tabiin ve sonra diğerleri gelir.
Sahabenin üstünlükleriyle ilgili hadislerden bazıları;
- "Kıyamet günü ashâbımdan her biri, kabirlerinden kalkarken, vefât ettiği memleketin bütün müminlerinin önlerine düşerek ve onlara nûr ve ışık saçarak Arafat meydanına götürür" (Tirmizî)
- "Peygamberlere söven öldürülür ve Ashabıma söven dövülür" (Taberânî ve Münâvî)
- "Beni gören ve beni görenleri gören bir müslümanı Cehennem ateşi yakmaz" (Münâvî ve Tirmizî)
- "Ashabıma sövmeyiniz! Ashabımdan sonra gelenlerden bir kimse, dağ kadar altın sadaka verse, Ashabımdan birinin bir avuç arpa vererek kazandığı sevaba veya yarısına kavuşamaz."
- "Ashabım gökteki yıldızlar gibidir. Herhangi birisine uyarsanız, hidayete kavuşursunuz" (Münâvî ve Ahmed b. Hüseyin Beyhakī)
- "Ashabımın kusurları, yanlış hareketleri olacaktır. Allahü Teâlâ, onları bana bağışlıyacak, kusurlarını bağışlayacaktır." (Celâleddîn-i Süyûtî/Câmi'ussagîr)
- "Allahü Teâlâ bütün insanlar arasından beni seçti. Bütün üstünlükleri ve iyilikleri ihsan eyledi ve benim için ashab ayırdı, seçti. Ashabım arasından benim için akraba ve yardımcılar seçip ayırdı. Bir kimse, benim için, benim Peygamberliğim için, bunları sever ve sayarsa, Allahü Teâlâ da, onu Cehennemden korur. Bir kimse, benim hâtırımı düşünmeyerek, Ashabımı sevmez, onlara dil uzatır, incitirse, Allahü Teâlâ da, onu Cehennem azabı ile yakar, sızlatır" (İbni Hacer-i Mekkî/Savâık-ul-muhrika)
Bazı ünlü sahabeler
[değiştir | kaynağı değiştir]Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Mevahib-i Ledünniyye
- ^ "Numbers of companions". 2 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2014.
- ^ Kuzudişli, Bekir. Hadis Tarihi. Kayıhan Yayınları. s. 42.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sahabelerin Hayatı 10 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
