Senatus consultum
 |
|---|
| Dönemler |
|
| Roma Anayasası |
| Teamül ve hukuk |
|
|
| Meclisler |
| Olağan makamlar |
| Olağanüstü makamlar |
| Ünvanlar |
Latince: senatus consultum (Latin: senato kararı, çoğul: Latince: senatus consulta) Antik Roma'da senatodan çıkan bir metindir. Bu terim, modern kullanımda senatus consultum ultimum ifadesinde de yer alır.
Cumhuriyet
[değiştir | kaynağı değiştir]Antik Roma Krallığı dönemindeki Roma Senatosu’nda, senatus consultum yalnızca senatonun ifade ettiği bir görüş niteliğindeydi; örneğin Senatus consultum Macedonianum veya Senatus consultum de Bacchanalibus gibi. Cumhuriyet döneminde ise bu terim, konsül veya praetor tarafından senatoya sunulan yasa tasarılarına ilişkin senato tarafından yayımlanan bir metni ifade ederdi. Resmi olarak bu consulta, Cumhuriyet’in magistralarına verilen tavsiyelerden ibaretti; ancak pratikte, magistralar genellikle bu tavsiyelere harfiyen uymaktaydılar.[1] Bir görüş niteliğinde olmasına rağmen, bir kararı oylamaya sunmadan önce bir senatus consultum alınması zorunlu kabul edilirdi. Ayrıca, senatodan gelen olumsuz bir consultum neredeyse her zaman yeni yasanın geri çekilmesine veya değiştirilmesine yol açardı. Eğer bir consultum, Cumhuriyet’in yasama meclislerinden biri tarafından çıkarılan bir yasa ile çelişirse, yasa öncelikli kabul edilir ve consultum’un üzerinde bir yetkiye sahip olurdu.[2] Tüm önerilen kararlar, halk tribünü tarafından uygulanan bir veto veya yürütme magistralarından biri tarafından gerçekleştirilen bir intercessio ile engellenebilirdi. Veto ile engellenen her karar, yıllıklarda senatus auctoritas (senatonun iradesi) olarak kaydedilirdi. Onaylanan her karar ise nihayetinde senatus consultum olarak kabul edilirdi. Her bir senatus auctoritas ve her bir senatus consultum, princeps senatus tarafından bir belgeye geçirilir ve ardından Aerarium’da saklanırdı.[1]
İmparatorluk
[değiştir | kaynağı değiştir]Roma İmparatorluğu döneminde, Roma yasama meclisleri hızla etkisiz hale getirildi. İlk imparatorlar, tüm yasama yetkilerini senatoya devrettiler. Bu yetki devrinin ardından senatus consulta, kanun gücüne sahip oldu.[3] Senatonun yasama yetkisi ve consultum yayımlama hakkı, Dominatus döneminde, imperium’a verilen tam yetkilere atıfta bulunularak 3. yüzyılda kaldırıldı. Pretoryen hukukun zayıflamaya devam etmesiyle birlikte bu değişiklik, imparatoru tek başına hukukun ve İmparatorluk anayasasının garantörü haline getirdi.
Senatus Consulta Listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Senatus consultum de Bacchanalibus (MÖ 186) – Bacchanalia festivalleriyle ilgili.
- Senatus consultum de privilegiis Delphorum (MÖ 165) – Konsül Gnaeus Octavius tarafından çağrılan bir senato toplantısının ardından Delfi’ye ayrıcalıklar tanınması.[4][5]
- Senatus consultum de Narthaciensibus et Melitaeensibus (MÖ 140 civarı) – Teselya’daki Narthakion ve Melitaia adlı iki Yunan kenti arasındaki sınır anlaşmazlığına ilişkin. Senatoya praetor urbanus Gaius Hostilius Mancinus başkanlık etmiştir.[6]
- Senatus consultum de Plarasensibus et Aphrodisiensibus (2 Ekim MÖ 39) – Karya’daki Plarasa ve Afrodisias kentlerinin statüsü hakkında. Aphrodisias’ın Arşiv Duvarı’na kazınmıştır.
- Senatus Consultum Calvisianum (MÖ 4) – Augustus tarafından oluşturulan rüşvet mahkemesi (yalnızca senatörlerden oluşan bir jüri ile).[7]
- Senatus consultum Silanianum (MS 10) – Efendisinin öldürülmesi durumunda kölelerin işkence edilmesi hakkında.
- Senatus Consultum de Cn. Pisone Patre (MS 20) – Gnaeus Calpurnius Piso’nun yargılanmasıyla ilgili.
- Senatus consultum Vellaeanum (MS 46) – Intercedere ile ilgili.
- Senatus consultum Claudianum (MS 52) – Kölelerle ilgili düzenleme.
- Senatus consultum Macedonianum – (Vespasian dönemi) – Kredi verme/mutuum ile ilgili.
- Senatus consultum Neronianum (y. MS 100) – Legatum ile ilgili.
- Senatus consultum Pegasianum (y. MS 100) – fideicommissum ile ilgili
- Senatus consultum Tertullianum – Miras hakkıyla ilgili. (Hadrian dönemi)
- Senatus consultum Orphitianum (y. MS 200) – Miras hakkıyla ilgili.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Robert Byrd, The Senate of the Roman Republic, 1995, U.S. Government Printing Office, Senate Document 103-23 ;
- Polybius, History, book 6
- Frank Frost Abbott, A History and Description of Roman Political Institutions, 1901, Elibron Classics, 0-543-92749-0.
- Angelos Chaniotis, "Justifying territorial claims in classical and hellenistic Greece: the beginnings of international law", in Edward Monroe Harris, Lene Rubinstein (editors), The Law and the Courts in Ancient Greece, London, Duckworth, 2004, pp. 185–213. 0-7156-3117-9
- Etienne Famerie, "Aspects diplomatiques de la politique romaine dans l'orient grec (IIe s. av. J.-C.)", Ecole Pratique des Hautes Etudes, Annuaire, résumés des conférences et travaux, 144e année, 2011-2012, pp. 46–52.
- Gary Forsythe, The historian L. Calpurnius Piso Frugi and the Roman annalistic tradition, Lanham, MD, 1994. 9780819197429
- Lintott, Andrew (1999). Constitution of the Roman republic. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-926108-6. Reprinted 2009.
- Robert K. Sherk, Roman Document from the Greek East, Senatus Consulta and Epistulae to the Age of Augustus, Baltimore, The Johns Hopkins Press, 1969.
