Seniha Sultan
| Seniha Sultan | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 5 Aralık 1851 Eski Çırağan Sarayı, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 15 Eylül 1931 (79 yaşında) Nice, Fransa |
| Defin | Şam Süleymaniye Külliyesi, Şam, Suriye |
| Eş(ler)i | Damat Mahmud Celaleddin Paşa |
| Çocuk(lar)ı | Prens Sabahaddin Ahmet Lütfullah |
| Hanedan | Osmanlı Hanedanı |
| Babası | Abdülmecid |
| Annesi | Nalândil Hanım |
| Dini | İslam |
Seniha Sultan (5 Aralık 1851 - 15 Eylül 1931), Osmanlı Padişahı Abdülmecid'in kızı,[1] ilk Türk sosyologlardan Prens Sabahaddin'in annesidir.
İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Seniha Sultan 5 Aralık 1851'da Eski Çırağan Sarayı'da doğdu.[2][3][4] Babası Sultan Abdülmecid ve annesi Nalândil Hanım,[5] Prens Natıkhu Bey Çıpakue'nin kızıdır.[6] Babasının on yedinci kızı ve annesinin en büyük çocuğuydu. Şehzade Mehmed Abdüssamed'in kendisinden bir yaş küçük bir erkek kardeşi ve kendisinden üç yaş küçük bir kız kardeşi Şehime Sultan'ı yaptı.[7][8] Her iki ebeveyni de çocukken öldü.[4]
Evlilik
[değiştir | kaynağı değiştir]1876'da kardeşi Sultan II. Abdülhamid onu iki yaş küçük ve gelecek vadeden Amiral Damat Gürcü Halil Rifat Paşa'nın oğlu [2] olan Asaf Mahmud Celaleddin Paşa ile nişanladı.[9][4] Evlilik sözleşmesi 5 Aralık 1876'da Yıldız Sarayı'nda imzalandı. Ancak ablası Behice Sultan'ın ölümü nedeniyle düğün ertelendi. Düğün nihayet 10 Şubat 1877'de gerçekleşti.[10] 1878'de ilk oğlunu Sultanzade Sabahaddin Bey ve bir yıl sonra da ikinci oğlu Sultanzade Ahmet Lütfullah Bey'i [11][4]dünyaya getirdi.
Seniha Sultan'ın bilinmeyen nedenlerden dolayı Abdülhamid'le arası iyi değildi [12] ve dolayısıyla 1878'de o ve kocası ve hatta kardeşleri Ahmed Kemaleddin Efendi ve Süleyman Selim Efendi ve kız kardeşi Fatma Sultan dahi, Ali Suavi olayını eski V. Murad düzenini tesis amacıyla destekledikleri iddia edilmektedir.[13] Ekim 1898'de[14] İmparator II. Wilhelm ikinci kez İstanbul'u ziyaret ettiğinde Yıldız Sarayı hareminde kendisi Alman İmparatoriçesi Augusta Victoria ile bir araya geldi.[15]
Seniha Sultan'ın kocası Mahmut Celaleddin Paşa özellikle 2. Abdülhamid'i tahtan indirmek için girişimde bulunan Skelyeri-Aziz Bey komitesi ile ortaklıkla itham edilerek Adliye nazırlığından alınmıştır. Sonrasında masumiyeti ortaya çıksa da Paşa başkaca resmî görev üstlenmemiştir. Ayrıca, kendisinin aracı olduğu Bağdat Demiryolu'nda İngiliz firma yerine Almanlara hattın verilmesi gibi etkenlerle Abdülhamid'den soğumuş ve sultanın kardeşi Abdülhamid'in yönetimini çok eleştirmiş ve hiçbir zaman aleyhine konuşma fırsatını kaçırmamıştır. Neticede kendisi Sultan Abdülhamid'in istihbarat teşkilatınca sıkı takibe alındı ve gözetlendi, bu yüzden 1899'da iki oğlunu da yanına alıp Avrupa'ya gitti, dört yıl sonra Belçika 'da öldü ve Paris' e gömüldü. Oğulları ancak 1908'de, ikinci anayasanın ilanından sonra İstanbul'a dönebildiler.[4] Bu nedenle sarayda pek hoş karşılanmadılar.[16]
Dış görünüşü ve karakteri
[değiştir | kaynağı değiştir]Seniha, politik düşüncelere sahip bir kadın ve birçok yönden zamanının ötesinde bir kadın olarak tanımlandı.[17]
Resmi günlerde başındaki tacı ile en muhteşem kumaştan elbiseler giyerdi ve aynı zamanda arkasına yayılan Avrupa tarzında uzun trenlerin olduğu önlükler giyerdi. Bir şekilde, tamamen kısıtlanmamıştı. Üvey kız kardeşi Mediha Sultan gibi sık sık kahkahalar atardı ve hızla ve derin bir sesle konuşurdu. Bu iki kız kardeş, ağabeyleri Abdülhamid'le sohbet ederken hem gülerler, hem de onu eğlendirmeye çalışırlardı ve sanki birbirleriyle yarışıyormuş gibi gülümsetirlerdi.[18]
Neslişah Sultan'a göre, her zaman siyah giyinirdi, aslında çok zayıftı ve cildi kuruydu, yeğeni Sabiha Sultan halasının sefil bir durumda yaşadığı için gerçekten çok üzgündü. Bir şekilde, onu her ziyaret ettiğinde elini öper ve ona büyük bir saygı gösterirdi.[19]
Sürgün ve ölüm
[değiştir | kaynağı değiştir]1924 yılının Mart ayında imparatorluk ailesinin sürgünü sırasında Seniha Sultan, yetmiş üç yaşındaki en yaşlı Osmanlı prensesiydi. Kendine ait parası yoktu ve oğulları işlerinden kendisi ile ilgilenemeyecek kadar meşguldü, bu yüzden tek başına sürgüne gitti.[20] Üvey kardeşi, tahttan indirilen Sultan VI. Mehmed (Vahideddin) ile San Remo'da 1926'da onun ölümüne kadar yaşadığı evi Villa Magnolia'ya sığındı. VI.Mehmed'in ölümünden sonra kendisi tek başına bir ev kiralamak için yeterli parası yoktu ve Cimiez, Nice'in kamu parklarında uyumak zorunda bile kaldı. Küçük oğlu Lütfullah annesinin bu kötü halinden nihayetinde haberdar oldu ve Nice'e geldi. Annesini bulup, II. Abdülmecid'in Köşkü'ne götürdü. Orada ölümüne kadar tavan arasında bir odada yaşadı.[20]
Seniha Sultan 15 Eylül 1931'da yetmiş dokuz yaşındayken Nice'te öldü ve Şam'daki Süleymaniye Külliyesi'ne gömüldü.[9][21][22]
Popüler kültürdeki yeri
[değiştir | kaynağı değiştir]- TRT 1'de 2017'de yayın hayatına başlayan Payitaht: Abdülhamid dizisinde Selen Öztürk tarafından canlandırılmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Sicil-i Osmani, Mehmet Süreyya Bey, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, ISBN 975-333-038-3 İstanbul, 1996.
- ^ a b Uluçay 2011, s. 227.
- ^ Sakaoğlu 2008, s. 626.
- ^ a b c d e Bardakçı 2017, s. 120.
- ^ Brookes 2010, s. 289.
- ^ Açba, Harun (2007). Kadın efendiler : 1839-1924. Profil. s. 66.
- ^ Uluçay 2011, s. 212.
- ^ Uluçay 2011, s. 229.
- ^ a b Brookes 2010, s. 290.
- ^ Sakaoğlu 2008, s. 628.
- ^ Brookes 2010, s. 144.
- ^ Brookes 2010, s. 59.
- ^ Brookes 2010, s. 76 ve n. 51, 52.
- ^ Hidden, Alexander W. (1912). The Ottoman Hanasty: A History of the Sultans of Turkey from the First Authentic Record to Bugüne, Halkın Görgü ve Gelenekleri Üzerine Notlar. N. W. Hidden. s. 417.
- ^ Brookes 2010, s. 165.
- ^ Brookes 2010, s. 144 n. 12.
- ^ Taglia, Stefano (24 Nisan 2015). Osmanlı İmparatorluğunda Aydınlar ve Reform: Modernitenin Zorlukları Üzerine Jön Türkler. Routledge. s. 80. ISBN 978-1-317-57863-5.
- ^ Brookes 2010, s. 142-44.
- ^ Bardakçı 2017, s. 122.
- ^ a b Bardakçı 2017, s. 121.
- ^ Sakaoğlu 2008, s. 630.
- ^ Bardakçı 2017, s. 123.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- M. Cağatay, Uluçay (2011). Padişahların kadınları ve kızları. Ankara: Oğlak Yayınları.
- Necdet, Sakaoğlu (2008). Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayınları. 978-9-753-29623-6.
- The Concubine, the Princess, and the Teacher: Voices from the Ottoman Harem. University of Texas Press. 2010. 978-0-292-78335-5.
- Bardakçı, Murat (2017). Neslishah: Son Osmanlı Prensesi. Oxford University Press. ISBN 978-9- 774-16837-6.