Esmehan Sultan

Esmehan Sultan
أسمهان سلطان
Esmehan Sultan ; أسمهان سلطان
Doğum	1545; Manisa, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	8 Ağustos 1585; (39-40 yaşlarında); İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Eş(ler)i	Sokullu Mehmed Paşa (öldü) ; Nişancı Feridun Paşa
Çocuk(lar)ı	Gülruh Hanımsultan; Sultanzade İbrahim; Sultanzade Mahmut
Hanedan	Osmanlı Hanedanı
Babası	II. Selim
Annesi	Nurbanu Sultan
Dini	İslam

Esmehan Sultan (Osmanlı Türkçesi: أسمهان سلطان; d.1545, Manisa - ö. 8 Ağustos 1585, İstanbul), II. Selim'in Nurbanu Sultan'dan doğma kızlarıdır. Veziriazam Sokullu Mehmed Paşa'nın eşidir ve III. Murad'ın kız kardeşidir. İsmi bazı kaynaklarda İsmihan Sultan olarak da geçmektedir.^[1]

Sokullu Mehmet Paşa'yla iki çocuğu oldu, bunlar Sultanzâde İbrahim Bey ve Gülruh Hanımsultan'dır. Sokulluzade Hasan Paşa'nın manevî annesidir. 1585 yılında bir doğum sırasında ölmüştür.

Hayatı

Esmehan Sultan, 1545 yılında Manisa Sarayı'nda dünyaya geldi. 1562 yılında Sokullu Mehmed Paşa ile evlendirildi ve bu evlilikten iki çocuğu oldu. Bunlar İbrahim Han ve Gülruh Sultan'dır. Bir yıl sonra Semiz Ali Paşa öldü ve eşi Sadrazam oldu. Artık her ikisi de güçlü ve etkili oldu. Eylül 1566'de, Dedesi I. Süleyman'ın ölümü üzerine annesi ve kardeşleriyle birlikte İstanbul'a geldi. Babasının saltanatında devlette söz sahipliği Esmehan Sultan'ın eşi Sokullu Mehmed Paşa'ya geçti ve bu nedenle Esmehan da büyük bir nüfûza ve güce sahip oldu. Devlet işlerine karıştığı bilinmemektedir, ama muhtemelen bunu validesi Nurbanu Sultan'a ve zevci Sokullu Mehmed Paşa'ya bıraktı ve karışmadı.

1574'te babası öldü ve yerine kardeşi III. Murad tahta çıktı. Esmehan Sultan annesi gibi III.Murad'ın hasekisi Safiye Sultan'ı hiç sevmezdi. Bu nedenle Safiye'den kurtulmak ister. Bazı kaynaklara göre III.Murad'a Safiye Sultan'dan sonra ilk sunulan cariye Esmehan Sultan tarafından gönderilmiştir. 1579 yılında eşi Sokullu Mehmed Paşa'nın öldürülmesinden sonra dul kaldı. İlk zevcinin ölümünden sonra Özdemiroğlu Osman Paşa ile evlenmek istedi, ama o bir nedenle istemedi. Sonra Esmehan Sultan ya Budin valisi Kalaylıkoz Ali Paşa ya da Nişancı Feridun Paşa ile evlendi. 1585 yılında İstanbul'da bir doğum yaparken öldü ve dünyaya gelen bebek kırk gün sonra öldü.^{[kaynak belirtilmeli]}

Hayır işleri

1990'larda yenilenmiş hâliyle Esmehan Sultan Câmii

1571'de ilk eşinin adına Mimar Sinan'a bir câmii yaptırdı. (Sokullu Mehmed Paşa Camii (Kadırga)) ve Sokullu Mehmed Paşa'nın ölümünden sonra onun adına bir çeşme yaptırtmıştır. Mankalya'da Esmehan Sultan'ın adıyla hayır faaliyetleri yürüten vakfı 7 adet sıbyan mektebi, 3 adet han, 300 dükkân, 1 küçük bedesten, 1 küçük hamam inşa etti.^[1] Mankalya'daki Esmehan Sultan Camii'de onun vakfı tarafından^[1] 1575 senesinde tamamlandı. Günümüzde Romanya'daki en eski câmiidir ve hâlen Türk ve Tatar kökenli yaklaşık 800 aileden oluşan bir cemaati vardır.

Çocukları

İbrahim Han (1565-1621): Sokullu Mehmed Paşa'nın oğlu olduğu için Sokullu İbrahim olarak, Esmehan Sultan'ın oğlu oldu için ise Sultanzâde İbrahim olarak bilinirdi. 1565'te İstanbul'da dünyaya geldi. Budin valisi olarak görev yaptığı bilinmektedir. 1621 senesinde öldü ve Eyüp Sultan Camii'nde babasının yanına gömüldü.
Gülruh Sultan: Hakkında çok bilgi yoktur, ama o zamanın şeyhülislamının oğluyla evlendiği bilinmektedir. Annesi sultan (padişah kızı) olduğu için "Hanım Sultan" unvanı almıştı.
Sultanzâde Mahmut (1585): Esmehan Sultan'ın ve onun ikinci zevcinin oğludur, annesi onun doğumundan sonra öldü. Annesinin ölümünden kırk gün sonra küçük yaşta öldü.

Ölümü

İkinci evliliğinden kısa bir süre sonra 8 Ağustos 1585'te bir doğum sırasında öldü. ^[2] ^[3] Mezarı Ayasofya Camii avlusundadır.

Kaynakça

^ ^a ^b ^c Evliya Çelebi; Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi; 3. Kitap, 2. Cilt, s. 461; hazırlayanlar, Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı; Yapı Kredi Yayınları; 3. Baskı, İstanbul:Haziran 2012; ISBN 978-975-08-1101-1
^ Uluçay 2011, s. 69.
^ Sakaoğlu 2008, s. 271-274.

Önce gelen: Nurbanu Sultan	Kadınlar saltanatı 1566 – 1585	Sonra gelen: Safiye Sultan

[EvliyaÇelebi-3-461-1] Evliya Çelebi; Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi; 3. Kitap, 2. Cilt, s. 461; hazırlayanlar, Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı; Yapı Kredi Yayınları; 3. Baskı, İstanbul:Haziran 2012; ISBN 978-975-08-1101-1

[FOOTNOTEUluçay201169-2] Uluçay 2011, s. 69.

[FOOTNOTESakaoğlu2008271-274-3] Sakaoğlu 2008, s. 271-274.

[1]

[2]

[3]

g t d II. Selim dönemi (1566-1574)
Ailesi	I. Süleyman Hürrem Sultan Nurbanu Sultan Hürrem Sultan Şehzade Mahmud Şehzade Mustafa Şehzade Ahmed Şehzade Murad Şehzade Mehmed Şehzade Abdullah Şehzade Bayezid Şehzade Cihangir Mihrimah Sultan Raziye Sultan III. Murad Şehzade Abdullah Gevherhan Sultan Fatma Sultan Esmehan Sultan Şah Sultan
Sadrazamlar	Sokollu Mehmed Paşa (1566-1574)
Şeyhülislamlar	Ebussuud Efendi (1566-1574)

g t d Osmanlı padişah kızları
1. nesil	Fatma Hatun (I. Osman'ın kızı)
2. nesil	Şehzade Hatun Fatma Hatun (Orhan Bey'in kızı) Hatice Hatun
3. nesil	Nefise Melek Hatun
4. nesil	Hundi Fatma Hatun Paşa Melek Hatun
5. nesil	Selçuk Hatun Hafsa Hatun (I. Mehmed'in kızı) Ayşe Hatun (I. Mehmed'in kızı)
6. nesil	Fatma Hatun (II. Murad'ın kızı)
7. nesil	Gevherhan Hatun
8. nesil	Aynışah Hatun Kamerşah Hatun Fatma Hatun Ayşe Hatun Hümaşah Hatun Hundi Hatun Hatice Hatun Şah Hatun İlaldı Hatun Gevherimüluk Hatun
9. nesil	Beyhan Sultan (I. Selim'in kızı) Hatice Sultan (I. Selim'in kızı) Fatma Sultan (I. Selim'in kızı) Şah Sultan (I. Selim'in kızı) Hafize Sultan (I. Selim'in kızı) Gevherhan Sultan (I. Selim'in kızı)
10. nesil	Mihrimah Sultan (I. Süleyman'ın kızı)
11. nesil	Gevherhan Sultan (II. Selim'in kızı) Esmehan Sultan Şah Sultan (II. Selim'in kızı) Fatma Sultan (II. Selim'in kızı)
12. nesil	Ayşe Sultan (III. Murad'ın kızı) Fahriye Sultan Fatma Sultan (III. Murad'ın kızı) Hümaşah Sultan (III. Murad'ın kızı) Mihrimah Sultan (III. Murad'ın kızı)
13. nesil	Hatice Sultan (III. Mehmed'in kızı)
14. nesil	Ayşe Sultan (I. Ahmed'in kızı) Fatma Sultan (I. Ahmed'in kızı) Gevherhan Sultan (I. Ahmed'in kızı) Hanzade Sultan (I. Ahmed'in kızı) Atike Sultan
15. nesil	Zeynep Sultan (II. Osman'ın kızı) İsmihan Kaya Sultan Gevherhan Sultan (İbrahim'in kızı) Beyhan Sultan (İbrahim'in kızı) Ayşe Sultan (İbrahim'in kızı)
16. nesil	Hatice Sultan (IV. Mehmed'in kızı) Ümmü Gülsüm Sultan Fatma Sultan (IV. Mehmed'in kızı)
17. nesil	Ayşe Sultan (II. Mustafa'nın kızı) Emine Sultan (II. Mustafa'nın kızı) Safiye Sultan (II. Mustafa'nın kızı) Emetullah Sultan Fatma Sultan (III. Ahmed'in kızı) Esma Sultan (III. Ahmed'in kızı) Ümmü Gülsüm Sultan (III. Ahmed'in kızı) Atike Sultan (III. Ahmed'in kızı) Ayşe Sultan (III. Ahmed'in kızı) Zeynep Sultan Zübeyde Sultan
18. nesil	Şah Sultan (III. Mustafa'nın kızı) Beyhan Sultan (III. Mustafa'nın kızı) Hatice Sultan (III. Mustafa'nın kızı) Esma Sultan (I. Abdülhamid'in kızı) Hibetullah Sultan Ayşe Dürrüşehvar Hanım Hatice Sultan (I. Abdülhamid'in kızı)
19. nesil	Saliha Sultan (II. Mahmud'un kızı) Mihrimah Sultan (II. Mahmud'un kızı) Atiye Sultan Âdile Sultan
20. nesil	Fatma Sultan (Abdülmecid'in kızı) Refia Sultan (Abdülmecid'in kızı) Cemile Sultan Münire Sultan Behice Sultan Seniha Sultan Mediha Sultan Naile Sultan (Abdülmecid'in kızı) Emine Sultan (Abdülaziz'in kızı) Esma Sultan (Abdülaziz'in kızı) Saliha Sultan (Abdülaziz'in kızı)
21. nesil	Ulviye Sultan Hatice Sultan (V. Murad'ın kızı) Zekiye Sultan Fehime Sultan Naime Sultan Naile Sultan (II. Abdülhamid'in kızı) Şadiye Sultan Ayşe Sultan (II. Abdülhamid'in kızı) Refia Sultan (II. Abdülhamid'in kızı) Fatma Ulviye Sultan Sabiha Sultan
22. nesil	Behiye Sultan Nemika Sultan Fatma Gevheri Sultan Dürriye Sultan Rukiye Sultan Lütfiye Sultan Mukbile Sultan Neslişah Sultan Mihrimah Sultan Hanzade Sultan Neslişah Sultan Necla Sultan