Siats
| Siats Yaşadığı dönem aralığı: Cenomanian,
| |
|---|---|
| |
| Bilinen öğelerin iskelet yapılandırması | |
Bilimsel sınıflandırma 
| |
| Âlem: | Animalia |
| Şube: | Chordata |
| Klad: | Dinosauria |
| Klad: | Saurischia |
| Klad: | Theropoda |
| Klad: | Tetanurae |
| Klad: | Orionides |
| Klad: | Avetheropoda |
| Cins: | †Siats Zanno & Makovicky, 2013 |
| Tip tür | |
| †Siats meekerorum Zanno & Makovicky, 2013
| |
Siats (/see-ats/), Amerika Birleşik Devletleri'nin Utah eyaletindeki Geç Kretase yaşlı Cedar Mountain Formasyonu'ndan bilinen soyu tükenmiş büyük bir teropod dinozor cinsidir. Tek bir tür içerir, Siats meekerorum.[1][2] Başlangıçta, çok tartışmalı filogenetik ilişkilere sahip büyük bir teropod sınıfı olan megaraptoranın içinde sınıflandırıldı. Siats; neovenatorid bir allosauroid,[1] filogenetik konumu belirsiz bir coelurosaur,[3] veya bir tyrannosauroid olabilir.[4]
Keşif
[değiştir | kaynağı değiştir]
Keşfi Omurgalı Paleontoloji Derneği'nin 2012'deki yıllık toplantısında duyuruldu ve 2013 yılında Lindsay E. Zanno ve Peter J. Makovicky tarafından adlandırıldı ve tip türü Siats meekerorum' olarak belirlendi. Cins adı, Ute mitolojisindeki insan yiyen bir canavar olan Siats'ın adından türetilmiştir.[1] Meekerorum tür adı, paleontolojik araştırmaları desteklemek için bir fon bırakan merhum jeolog John Caldwell Meeker, dul eşi Withrow Meeker ve araştırma projesinin gönüllülerinden biri olan kızları Lis Meeker'i onurlandırıyor.[1]
Siats, Chicago'daki Field Museum of Natural History'de yer alan parçalı bir postkranial iskelet olan FMNH PR 2716 holotipinden bilinmektedir. FMNH PR 2716, beş dorsal ve sekiz kaudal omur, bir hemal yay, kısmi sağ ilium, iskiyum ve fibula, parçalı bir sol tibia ve birkaç sağ ve sol pedal falanksından oluşur.[1] FMNH PR 2716, Lindsay Zanno tarafından, Field Museum'un Peter Makovicky liderliğindeki 2008 yılı keşif gezisinde keşfedildi.[5] Kemiklerin ilk olarak bir yamaçtan çıkıntı yaptığının görülmesi kazı çalışmalarının başlatılmasına yol açtı. 2008 ve 2010 yılları arasında kalıntılar Utah'ın Emery İlçesindeki, yaklaşık 94,5 milyon yıl önceye, Geç Kretase'nin erken Senomaniyen aşamasına tarihlenen Cedar Mountain Formasyonu'nun Mussentuchit Üyesi'nden çıkarılmıştır.[6]
Tanım
[değiştir | kaynağı değiştir]
Holotip örnek, FMNH PR 2716, sırt omurlarının merkeziyle eksik biçimde birleşen nöral yaylara dayanarak, iskelet yapısı olgunlaşmamış kabul edilen tek bir bireyden gelen materyalden oluşur. Siats, dördü otapomorfik (benzersiz) olmak üzere yedi tanısal özellikle ile karakterize edilir. Otapomorfileri arasında distal kuyruk omurlarının yarıüçgensel enine kesiti, proksimal kuyruk omurlarında belirgin infradiapofiz fossaları olmayan uzun centrodiapophyseal laminalar, kalça kemiğinin kasık pedinkülünün enine içbükey asetabular kenarı ve kesik lateral brevis sığlığı ucunda bir çentik bulunması yer alır. Diğer dikkate değer özellikler içinde, sırt omurlarındaki geniş nöral dikenler de yer alır.[1]
Siats, Kuzey Amerika'dan bilinen en büyük teropodlardan birini temsil eder. Zanno ve Mackovicky (2013), femur çevresi regresyonunu kullanarak kütlesini kabaca 4 metrik ton (4,4 küçük ton) olarak tahmin ettiler. Yazarlar ayrıca, iskeletsel olarak olgunlaşmamış bir bireyi düşündüren, ossifikasyon olmadığını gösteren görünür nörosantral ek yerlerine rağmen, holotip örneğinin boyut olarak zaten Saurophaganax ve Acrocanthosaurus ile karşılaştırılabilir olduğunu yazdılar.[1] 2019'da maksimum yetişkin boyutunun 11,7 metre uzunluğunda ve 3,9 ton ağırlığında olduğu kestirildi.[7]
Eğer bir neovenatorid ise Siats'ın keşfi, allosauroidlerin Kuzey Amerika'da geç Kretase'ye kadar tiranozauroidlere hakimiyeti vermediğini de ortaya koyuyor.[8] Bununla birlikte, genellikle neovenatoridler veya tiranozauroidler olarak bulunan, ki genellikle her iki yorumun da aynı makalede yer aldığı megaraptoranlarla olduğu gibi bu hayvanın sınıflandırması konusunda önemli anlaşmazlıklar olmuştur ve halen de devam etmektedir.[9] Siatların Megaraptora'nın içine yerleştirilmesi de bir tartışma kaynağı oldu ve son analizler, Megaraptora'nın yerleşiminden bağımsız olarak onu megaraptoran olmayan bir teropod olarak yerleştirdi.[10]
Filogeni ve sınıflandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]Siats, başlangıçta megaraptoran Aerosteon'unkine benzer şekilde, kuyruk nöral kemerleri üzerinde derin infradiapofiz fossa ile sınırlanmış belirgin centrodiapophyseal laminaların varlığına dayanarak, 2013 yılında keşfedilmesi üzerine Chilantaisaurus ile yakından ilişkili bir megaraptoran neovenatorid olarak sınıflandırıldı. Yavru bir Megaraptor örneğinin 2014 tarihli bir tanımlamasında, Siats'ın Megaraptora'ya yönlendirilmesine itiraz edildi ve megaraptoranların Siats gibi neovenatoridlerden çok olasılıkla tirannosauroroidlere daha yakın olduğu bulundu. Makale, Neovenator ile çeşitli özellikleri paylaşmasına karşın, Siats'ın sırt omurları, ilium ve fibula yapısında megaraptoranlardan çok farklı olduğunu belirtti.[10] Megaraptoranları neovenatoridler olarak yerleştiren Coria ve Currie (2016) tarafından yürütülen sonraki bir analiz, yine de Siats ve Chilantaisaurus'u Megaraptora'nın dışında neovenatoridler olarak yerleştirdi.[11] Bununla birlikte, Bell ve ark. (2016) , Siats'ı bu grup içinde filogenetik yerleşimi belirsiz bir Coelurosauria üyesi olarak değerlendirdi; analiz, Siats'ın ya ornitomimozorların bir akrabası, maniraptoranlarla tirannosauroidlerden daha yakından ilişkili bir teropod, bazal bir megaraptoran ya da Xiongguanlong'dansa tirannosauridlerle daha yakından ilişkili bir tiranozauroid olabileceğini gösterdi.[3]
Aşağıda sunulan kladogram (bu daha yeni çalışmalardan önce oluşturulmuştur) Zanno & Makovicky'yi (2013) izler.[1]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g h Zanno (2013). "Neovenatorid theropods are apex predators in the Late Cretaceous of North America". Nature Communications. 4: 2827. doi:10.1038/ncomms3827. PMID 24264527.
- ^ Noto (2022). "A newly recognized theropod assemblage from the Lewisville Formation (Woodbine Group; Cenomanian) and its implications for understanding Late Cretaceous Appalachian terrestrial ecosystems". PeerJ. 10: e12782. doi:10.7717/peerj.12782. PMC 8796713
. PMID 35127286. 17 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi12 Nisan 2023.
- ^ a b Phil R. Bell (2016). "A large-clawed theropod (Dinosauria: Tetanurae) from the Lower Cretaceous of Australia and the Gondwanan origin of megaraptorid theropods". Gondwana Research. 36: 473-487. doi:10.1016/j.gr.2015.08.004.
- ^ Naish (July 2022). "The osteology and affinities of Eotyrannus lengi, a tyrannosauroid theropod from the Wealden Supergroup of southern England". PeerJ. 10: e12727. doi:10.7717/peerj.12727. PMC 9271276 . PMID 35821895.
- ^ Steve Johnson (22 Kasım 2013). "New dinosaur discovered by Field Museum expedition". Chicago Tribune. 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2013.
- ^ Tucker (2020). "A refined temporal framework for newly discovered fossil assemblages of the upper Cedar Mountain Formation (Mussentuchit Member), Mussentuchit Wash, Central Utah". Cretaceous Research. 110: 104384. doi:10.1016/j.cretres.2020.104384.
- ^ Dinosaurs Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes. Princeton University Press. 2019. ss. 264. ISBN 9780565094973.
- ^ Ajit (22 Kasım 2013). "'Man-Eating Monster' Dinosaur Was Top Predator Before T. Rex; Discovery Solves 30 Million Year-Old Puzzle". International Science Times. 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2013.
- ^ "Archived copy" (PDF). 18 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2016.
- ^ a b Porfiri (1 Eylül 2014). "Juvenile specimen of Megaraptor (Dinosauria, Theropoda) sheds light about tyrannosauroid radiation". Cretaceous Research. 51 (Supplement C): 35-55. doi:10.1016/j.cretres.2014.04.007.
- ^ Coria (20 Temmuz 2016). "A New Megaraptoran Dinosaur (Dinosauria, Theropoda, Megaraptoridae) from the Late Cretaceous of Patagonia". PLOS ONE. 11 (7): e0157973. doi:10.1371/journal.pone.0157973. ISSN 1932-6203. PMC 4954680 . PMID 27439002.
