Soğuk iklimler
.svg)
Asya'nın kuzeyinde yer alan Sibirya, 12.800.000 km²'lik yüzölçümüyle Rusya'nın yüzde 60'tan fazlasını kaplar. Batıda Ural Dağları'ndan doğuda Büyük Okyanus'a kadar uzanır. Kuzeyinde Arktik Okyanusu vardır. Sibirya'nın güneyinde, batıdan doğuya doğru, Kazakistan, Moğolistan ve Çin yer alır. Sibirya'nın nüfusu yaklaşık 40 milyondur.
Sık ormanları, büyük ırmakları, buzlarla kaplı ovalarıyla ünlü bu bölge, doğa koşulları yüzünden yüzyıllar boyunca gelişememiş ve nüfusu artmamıştır. Sibirya'da kışlar uzun ve çok soğuk, yazlar ise kısa ve çok sıcak geçer. Dünyanın en soğuk yerlerinden biri olarak bilinen Antarktika kıtasında kışları sıcaklık -89,2 °C'ye, Sibirya'nın kuzeydoğusundaki Verhoyansk'ta -67,7 ve Oymyakon'da -72,3 °C'ye kadar düşer.[1]
Sibirya'nın en kuzeyinde tundralar yer alır.[1] Buralardaki kış dokuz ay sürer ve yazın yalnızca toprağın üzerindeki buzlar erir. Daha güneyde iğneyapraklı ağaçlardan oluşan ve tayga adı verilen geniş orman kuşağına rastlanır.
Sibirya doğal yapısına göre batıdan doğuya doğru üç ana bölüme ayrılır. Ural Dağları'nın doğusundan başlayan Batı Sibirya Ovası geniş bataklıklarla kaplıdır. Obi Irmağı ve kolları bu ovadan geçer. Orta Sibirya Yaylası batıda Yenisey Nehri'nden doğuda Lena Irmağı'na kadar uzanır. Büyük bölümü deniz düzeyinden 450 metre yüksekliktedir. Güneyde Moğolistan sınırına doğru yüzey engebelidir. Bu bölgede yer alan Baykal Gölü, Asya ve Avrupa'daki tatlı su göllerinin hepsinden daha derindir (1.620 metre). "Sovyet Uzakdoğusu" adıyla bilinen Doğu Sibirya Yaylası'nda ise dağlar, sıradağlar, yaylalar ve kuzeye doğru uzanan vadiler bulunur. Sibirya'daki bütün büyük ırmaklar kuzeye doğru akar.
İklim tipleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Karasal İklim
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kışlar soğuk ve yağışlıdır. En fazla kar yağışı görülür.
- Kışlar çok uzun sürer (6-8 ay).
- Türkiye'de karasal iklim bariz olarak Doğu Anadolu Bölgesi, İç Anadolu Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde görülür. Türkiye'de görülen iklim step iklimidir fakat Türkiye'nin özel konumu sebebi ile karasal iklim gibidir.
- Bitki örtüsü bozkırdır.
- Yıllık yağış miktarı 500–600 mm dolayındadır.
- Yıllık sıcaklık ortalaması 50-60 °C'dir.
- Yıllık Sıcaklık Ay Ortalaması 25-30 °C'dir.
- En Sıcak Ay Ortalaması 30 °C'dir.
- En Soğuk Ay Ortalaması -2-13 °C'ye kadar düşer.
Tundra iklimi (kutupaltı iklim)
[değiştir | kaynağı değiştir]- Görüldüğü yerler: Asya ve Amerika'nın Kuzeyinde, Grönland Adası'nın Güney kıyıları.[1]
- Yağışlar çok azdır.
- Kış sıcaklık ortalamaları -45 °C kadar düşer.
- Topraklar 100 m derine kadar donmuştur.
- Tabii bitki örtüsü çalı, yosun ve yazın yeşeren kurakçıl otlardan oluşan tundradır.
- Yıllık yağış miktarı 200–250 mm civarındadır
- Genel olarak 65-80 derece enlemleri arasında görülür.
- Sıcaklığın çok düşük olduğu bir iklimdir.
- Bu iklimde en sıcak ayın ortalaması dahi 10 dereceyi geçmez.
- En fazla yağış yaz aylarında görülür.
- Orta kuşaktaki yüksek dağlarda da etkili olmaktadır.
- En az yağış kış mevsiminde görülür.
- En Sıcak Ay Ortalaması 2 °C derecedir
- En Soğuk Ay Ortalaması -36-50 °C dereceye kadar düşmektedir
Kutup iklimi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sıcaklık her zaman 4 °C'nin altındadır.
- En sıcak ay 6 °C'nin altındadır.
- Çok soğuk buzul bölgelerdir.
- Zemin, yıl boyunca karla kaplıdır.
- 70 Kuzey ve 65 Güney paralellerinde görülür.
- Yaşam koşulları elverişli değildir.
- Karlar ve buzullarla kaplı kutup bölgelerinde görülür.
- Sıcaklık ortalaması yıl boyunca 0 derecenin altındadır.
- Sıcaklık çoğu zaman -90 dereceye, hatta daha da altına iner.
- Yağışlar son derece az ve kar şeklindedir.
- Bitki örtüsü yoktur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410.