Somaliland
Somaliland | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Slogan لا إله إلا الله محمد رسول الله (Arapça) Lā ilāhā illā-llāhu; muḥammadun rasūlu-llāh "Allah'tan başka ilah yoktur, Muhammed Allah'ın elçisidir" | |||||||||||||
.svg) Kontrol edilen bölge İhtilaflı bölge | |||||||||||||
| Başkent ve en büyük şehir | Hargeisa 9°33′K 44°03′D / 9.550°K 44.050°D | ||||||||||||
| Resmî dil(ler) | Somalice | ||||||||||||
| İkinci dil | Arapça,[1] İngilizce | ||||||||||||
| Resmî din | İslam | ||||||||||||
| Demonim | |||||||||||||
| Hükûmet | Üniter başkanlık sistemli cumhuriyet | ||||||||||||
| |||||||||||||
| Yasama organı | Parlamento | ||||||||||||
| Ayan Meclisi | |||||||||||||
| Temsilciler Meclisi | |||||||||||||
| Somali'den tanınmayan bağımsızlık | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||
• Toplam | 76.000 km2[a] | ||||||||||||
| Nüfus | |||||||||||||
• 2024 tahminî | 6.200.000[4] (109.) | ||||||||||||
• Yoğunluk | 28,27[3]/km2 | ||||||||||||
| GSYİH (nominal) | 2022 tahminî | ||||||||||||
• Toplam | $3,782 milyar[5] | ||||||||||||
• Kişi başına | $852[5] | ||||||||||||
| Para birimi | Somaliland şilini | ||||||||||||
| Zaman dilimi | UTC+3 (DAS) | ||||||||||||
| Tarih formatı | g/a/yy | ||||||||||||
| Trafik akışı | sağ | ||||||||||||
| Telefon kodu | +252 (Somali) | ||||||||||||
Somaliland, resmî olarak Somaliland Cumhuriyeti, Afrika Boynuzu'nda tanınmayan fiili bir egemen devlettir. Kuzeybatıda Cibuti, güneyde ve batıda Etiyopya ve doğuda Somali ile sınır komşusudur. İddia edilen bölgesi, 2021 itibarıyla yaklaşık 5,7 milyon sakinle 176.120 kilometrekarelik (68.000 mil kare) bir alana sahiptir. Başkent ve en büyük şehir Hargeisa'dır. Somaliland hükûmeti, kısa bir süre bağımsız olan Somaliland Devleti olarak 1960'tan 1991'e kadar Somali Vesayet Bölgesi (eski İtalyan Somaliland) ile birleşerek Somali Cumhuriyeti'ni oluşturan İngiliz Somaliland'ın halefi devlettir.
Neolitik çağda, insanlar yaklaşık 10.000 yıl önce Somaliland bölgesinde yaşadılar. Eski çobanlar, ineklere ve diğer hayvanlara bakarken renkli kaya resimleri çizdiler. Ifat Sultanlığı ve Adal Sultanlığı, Orta Çağ boyunca bölgenin ticaretine hükmeden iki Somali hanedanıydı. Adal Sultanlığı'nın düşüşünün ardından, daha sonra Somaliland olacak bölge, kültürel sürekliliği ve mirası simgeleyen, otoritesi azalmış fahri unvanlar olarak bugün hâlâ var olan Sultan, Garaad, Ugaas gibi geleneksel Somali liderlerinin yönetimi altına girdi.
19. yüzyılın sonlarında Birleşik Krallık, kabilelerin çoğunluğuyla (Habar Awal, Garhajis, Habr Je'lo, Warsangeli, Issa ve Gadabuursi kabileleri) bir Koruyuculuk kuran anlaşmalar imzaladı. Muhammed Abdullah Hasan liderliğindeki Dervişler, İngiltere ile Somali sultanları ile imzalanan koruma anlaşmalarına karşıydı. 20 yıl aradan sonra Dervişler nihayet 1920'de Afrika'daki ilk hava bombardımanlarından birinde yenildiler.
26 Haziran 1960'ta, himaye, Somaliland Devleti olarak bağımsızlığını kazandı ve beş gün sonra, ayrı bağımsızlığının ardından Somaliland Vesayet Bölgesi ile gönüllü olarak birleşerek Somali Cumhuriyeti'ni oluşturdu. İki bölge arasında seçilmiş temsilcileri aracılığıyla yasal bir birlik oluştu. 27 Haziran 1960'da Somaliland Yasama Meclisi, oybirliğiyle, iki varlığın sonsuza kadar bir arada kalacağını belirten bir Somali ile Birlik Yasasını kabul etti.
1961'de Somali, kuzey bölgelerin (Somaliland) sıkıntılarından kaynaklanan siyasi huzursuzluğun körüklediği yerel subaylar tarafından yönetilen bir darbe girişimine tanık oldu. Darbe, güç ve kaynak dağılımında algılanan dengesizlikler nedeniyle anayasaya oy vermeyi reddeden yerel halkın boykotunun ardından geldi. Kuzeylilerin parlamentodaki orantısız temsili ve kurumlarda güneylilerin hakimiyeti, kuzeyli nüfusun hissettiği hoşnutsuzluğu daha da şiddetlendirdi. Ancak darbe girişimine rağmen hükûmet kontrolünü elinde tutmayı başardı ve darbe sonunda başarısız oldu.
Nisan 1981'de Somaliland Bağımsızlık Savaşı'na yol açan Somali Ulusal Hareketi (SNM) kuruldu. 1988'de, savaşın zirvesinde, Somali'de diktatör Siad Barre yönetimindeki rejim, Somali İç Savaşı'na yol açan olaylardan biri olan Hargeisa merkezli SNM ve diğer militan gruplara karşı baskı başlattı. Çatışma, Somali'nin ekonomik ve askeri altyapısının ciddi şekilde hasar görmesine neden oldu. 1991'in başlarında Barre rejiminin çöküşünün ardından, SNM liderliğindeki yerel makamlar, aynı yılın 18 Mayıs'ında tek taraflı olarak Somali'den bağımsızlıklarını ilan ettiler ve kısa ömürlü eski bağımsız Somaliland Devleti'nin sınırlarını eski haline getirdiler.
1991'den bu yana bölge, Somaliland Cumhuriyeti hükûmeti olarak uluslararası alanda tanınmak isteyen demokratik olarak seçilmiş hükûmetler tarafından yönetilmektedir. Merkezî hükûmet, Hargeisa'ya delegasyon gönderen bazı yabancı hükûmetlerle gayrı resmî ilişkiler sürdürüyor. Somaliland şu anda Çin Cumhuriyeti (Tayvan) tarafından tanınmaktadır ve başta Etiyopya olmak üzere diğer bazı ülkelerden temsilcilik ofislerine ev sahipliği yapmaktadır. Bununla birlikte, Somaliland'ın kendi kendini ilan ettiği bağımsızlığı, herhangi bir BM üye devleti veya uluslararası kuruluş tarafından resmî olarak tanınmadı. Fiili olarak kontrol edilen arazi alanı ile dünyanın en büyük tanınmayan devletidir.
Coğrafi konumu
[değiştir | kaynağı değiştir]
Toplam yüzölçümü 137.600 kilometrekare olup Somali topraklarının % 21,5'ini kaplamaktadır. Aşağı yukarı eski Britanya Somalisi (1884 - 1960) olarak bilinen koloniyle aynı sınırlara sahiptir. Batıda Cibuti, güneyde Etiyopya, doğuda Puntland ve kuzeyde Aden Körfezi ile çevrelidir. Başkenti Hargeisa'dır. Berbera eski bir liman kentidir. 3,5 milyon kişinin yaşadığı Somaliland'ın resmî dilleri Somalice, Arapça ve İngilizcedir. Günümüzde hiçbir ülke tarafından tanınmamaktadır.
Komşuları
[değiştir | kaynağı değiştir]Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ İddia edilen bölge 177.000 km'dir2,[3] ancak çeşitli çatışmalar nedeniyle kontrolün tam boyutu zaman içinde değişmiştir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ website, Somallilandlaw.com – an independent non-for-profit. "Somaliland Constitution". www.somalilandlaw.com. 1 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2017.
- ^ "Ministry of Foreign Affairs Unveils The Somaliland Country Profile". somalilandchronicle.com. 21 Haziran 2021. 14 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2022.
- ^ a b "Republic of Somaliland – Country Profile 2021" (PDF). March 2021. 8 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Kasım 2024.
- ^ "Somaliland's population reaches 6.2 million". Horn Diplomat. 19 Nisan 2024. 19 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2024.
- ^ a b "Budget outlook paper for FY2024" (PDF). Somaliland Ministry of Finance Development. 30 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Kasım 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Somaliland hükûmeti resmî sitesi14 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
Hint Okyanusu'na kıyısı olan ülkeler ve bölgeler | ||
|---|---|---|
| Afrika |
|  |
| Asya |
| |
| Diğer | ||
Somali'deki bölgeler ve devletler | |
|---|---|
Temsil Edilmeyen Milletler ve Halklar Organizasyonu (UNPO) üyeleri | |
|---|---|
| Afrika | |
| Asya |
|
| Avrupa | |
| Kuzey Amerika | |
| Güney Amerika | |
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
