Stokiyometri

Stokiyometri (/ˌstɔɪkiˈɒmɪtri/ ), kimyasal tepkimelerin öncesinde, tepkime sırasında ve sonrasında reaktif ve ürünlerin miktarları arasındaki ilişkidir.

Stokiyometri, kütlenin korunumu yasası üzerine kuruludur: tepkenlerin miktarları biliniyorsa, ürünün miktarı hesaplanabilir. Tersine, bir tepkenin miktarı biliniyorsa ve ürünlerin miktarı belirlenebiliyorsa, o zaman diğer tepkenlerin miktarı da hesaplanabilir.

Aşağıda örnek olarak metan gazının yanması verilmiştir:

CH
4 + 2 O
2 → CO
2 + 2 H
2O

Burada bir molekül metan, iki oksijen molekülü ile tepkimeye girerek bir molekül karbondioksit ve iki molekül su verir. Denklem, bir tam yanma örneğidir. Kimyasal tepkimelere katıldıkları için maddeler arasındaki nicel ilişkileri açıklayan tepkime stokiyometrisi olarak bilinir. Yukarıdaki örnekte, tepkime stokiyometrisi, karbondioksit ve su oluşturmak için tepkimeye giren metan ve oksijen miktarları arasındaki ilişkiyi ölçer.

Mollerin atomik ağırlıklarla iyi bilinen ilişkisi nedeniyle, elde edilen oranlar tanımlanan bir tepkimede ağırlığa göre miktarları belirlemek için kullanılabilir. Buna kompozisyon stokiyometrisi denir.

Gaz stokiyometrisi, gazların belirli bir sıcaklık, basınç ve hacimde olduğu varsayılan ideal şartlar altındaki gazlarla ilgilenir. Gazlar için, ideal gaz yasasına göre hacim oranı ideal olarak aynıdır, ancak tek bir tepkimenin kütle oranı, tepken ve ürünlerin moleküler kütlelerinden hesaplanmalıdır. Pratikte izotopların varlığından dolayı kütle oranı hesaplanırken bunun yerine molar kütleler kullanılır.

Etimoloji

Stokiyometri terimi ilk olarak Jeremias Benjamin Richter tarafından 1792'de Richter's Stoichiometric or the Art of Measuring the Chemical Elements'i yayınlandığında kullanıldı.^[1] Terim, Eski Yunanca στοιχεῖον kelimesinden türetilmiştir. (stoicheion "element" ve μέτρον metro "ölçü"). Patristik Yunancada, Stoichiometria kelimesi Nicephorus tarafından kanonik Yeni Ahit'in ve bazı Apocrypha'nın satır sayılarını belirtmek için kullanılmıştır.

Ayrıca bakınız

Stokiyometrik olmayan bileşik
Biyokimyasal sistem denklemi
Kimyasal reaksiyon

Kaynakça

^ Anfangsgründe der Stöchyometrie … (in 3 vol.s) [Rudiments of Stoichiometry …] (Almanca). 1. Breslau and Hirschberg, (Germany): Johann Friedrich Korn der Aeltere. 1792. s. 121. From p. 121: "Die Stöchyometrie (Stöchyometria) ist die Wissenschaft die quantitativen oder Massenverhältnisse … zu messen, in welchen die chemischen Elemente … gegen einander stehen." (Stoichiometry (stoichiometria) is the science of measuring the quantitative or mass relations in which the chemical "elements" exist in relation to each other.) [Note: On pp. 3–7, Richter explains that an "element" is a pure substance, and that a "chemical element" (chymisches Element (Elementum chymicum)) is a substance that cannot be resolved into dissimilar substances by known physical or chemical means. Thus, for example, aluminium oxide was a "chemical element" because in Richter's time, it couldn't be resolved further into its component elements.]

[1] Anfangsgründe der Stöchyometrie … (in 3 vol.s) [Rudiments of Stoichiometry …] (Almanca). 1. Breslau and Hirschberg, (Germany): Johann Friedrich Korn der Aeltere. 1792. s. 121. From p. 121: "Die Stöchyometrie (Stöchyometria) ist die Wissenschaft die quantitativen oder Massenverhältnisse … zu messen, in welchen die chemischen Elemente … gegen einander stehen." (Stoichiometry (stoichiometria) is the science of measuring the quantitative or mass relations in which the chemical "elements" exist in relation to each other.) [Note: On pp. 3–7, Richter explains that an "element" is a pure substance, and that a "chemical element" (chymisches Element (Elementum chymicum)) is a substance that cannot be resolved into dissimilar substances by known physical or chemical means. Thus, for example, aluminium oxide was a "chemical element" because in Richter's time, it couldn't be resolved further into its component elements.]

[1]