Stolperstein

Stolperstein (Türkçe: "Tökezleme taşları") 10x10 cm boyutlarında betondan yapılan üzerinde genelde II. Dünya Savaşı sırasında Naziler tarafından öldürülen kurbanların isimlerinin yazıldığı pirinç kaplı plakalardır.

İlk yerleştirilen Stolperstein. Diğer taşların aksine bu taşta Himmler'in sürgün kararından bazı kısımlar da bulunmaktadır. (Köln Tarihi Belediye Binası önü)

Stolperstein projesi, Alman sanatçı Gunter Demnig tarafından 1992 yılında Nazi terörüne kurban giden (toplama kamplarında ölenler, imha kamplarında öldürülenler, sınır dışı edilenler, zorunlu göçe zorlananlar, zulümden kaçmak amacıyla intihar eden) insanları anmak için geliştirildi. 23 Ekim 2018 itibarıyla, Stolperstein toplam 70.000 taşıyla dünyanın en büyük merkezi olmayan anıtı haline geldi.

Middelburg şehrindeki Stolperstein. Üzerinde kişinin adı, doğum tarihi, öldüğü yer ve tarih bilgisi bulunmaktadır.

Stolperstein taşları kurbanların daha önceden yaşamış oldukları binaların önlerine yerleştirir, sadece yakın mesafeden yürüyen kişiler tarafından fark edilirler.Bütün taşlar ülkelerin dillerine göre değiştirilen "Burada yaşadı" mesajıyla başlar ve altına kişinin adı soyadı, doğum tarihleri, öldürülme tarihi, tutuklanma tarihi, ölüm yeri gibi bilgiler verilir.

Stolperstein çoğunlukla Holokost kurbanları için hazırlanmış olsa bile, o dönemlerde öldürülen Çingeneler, eşcinseller, fiziksel veya zihinsel engelliler, Yehova Şahitleri, siyahiler, Komünist Parti üyeleri, Nazi muhalifleri, Masonlar, İspanyol İç Savaşı kurbanları, askerden firar edenler, Müttefik askerleri gibi çeşitli kurbanlar için de hazırlanmıştır.

İlk Stolperstein, 16 Aralık 1992 tarihinde Almanya'nın Köln şehrindeki Tarihi Belediye Binası'nın önüne yerleştirildi. İlk anıtın buraya yerleştirilmesinin amacı Himmler'in emriyle Yahudilerin ve Çingenelerin ilk defa buradan toplama kamplarına sürgün edilmesi ve toplu olarak sınır dışı edilmenin başlangıcı olarak kabul edilmesidir.

Ülkeler

Stolpersteine bulunan ülkeler. Açık renkle gösterilen ülke: Sırbistan

Stolperstein taşları Avrupa kıtasındaki 25 ülkede ve 1,200'den fazla şehirde bulunmaktadır.

• Almanya (1992'den beri)
• Avusturya (1997'den beri)
• Hollanda ve Macaristan (2007'den beri)
• Polonya ve Çekya (2008'den beri)
• Belçika ve Ukrayna (2009'dan beri)
• İtalya (2010'dan beri)
• Norveç (2011'den beri)
• Slovakya ve Slovenya (2012'den beri)
• Fransa, Hırvatistan, Lüksemburg, Rusya ve İsviçre (2013'ten beri)
• Romanya (2014'ten beri)
• Yunanistan ve İspanya (2015'ten beri)
• Belarus ve Litvanya (2016'dan beri).
• Danimarka ve İsveç (2019'dan beri)

Naziler tarafından işgal edilmiş olmasalar da İspanya, İsveç ve Norveç'te de Stolperstein anıtları bulunmaktadır. Sırbistan'da ise 2021 yılından sonra taşların döşenmesi beklenmektedir.

Münih gibi bazı Alman şehirlerinde Yahudi Cemaatlerinin karşı çıkması nedeniyle Stolperstein bulunmamaktadır.