Tâceddinoğulları Beyliği
Tâceddinoğulları Beyliği | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1346-1425 | |||||||||
 | |||||||||
| Başkent | Orduköy (Çarşamba) Niksar | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Eski Anadolu Türkçesi | ||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Tâceddinoğulları Beyliği, 14. ve 15. yüzyıllarda günümüz Samsun, Ordu ve Tokat (kuzey kısmı) yörelerinde hüküm süren Türk beyliği. Anadolu beyliklerinden biri olarak sınıflandırılmakta olup Orduköy ve Niksar merkezli olarak yönetilmiştir.[1] Taceddinoğulları Beyliği yine sınırdaş bir beylik olan Haciemiroğulları gibi Çepni boyuna mensuptur.[2]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]1346-1425 seneleri arasında merkezi Niksar olmak üzere Bafra, Orduköy, Kelkit havzası, Çarşamba ve Canik bölgelerinde hüküm süren Anadolu Türkmen beyliği, Emir Tâceddin Bey tarafından kurulmuştur. Tâceddinoğulları Beyliği'nin 1346 yılında kurulduğu kabul edilmekte olup, Bafra-Orduköy (Çarşamba) arasında güneyde Niksar'a kadar olan bölgede hüküm sürmüştür. Bir görüşe göre de Samsun-Trabzon'u çevreleyen bölgede Hacı Emir İbrahim'le birlikte birer beylik kurmuşlardır. Bu beylikler Canik bölgesindeki Hristiyanlara karşı hududların emniyetini sağladığı gibi bu bölgenin Türkleşmesine de katkı yapmıştır. Tâceddin Bey hayatının tamamını Kadı Burhaneddin ile mücadele ederek geçirmiştir.[3]
Payitahtı Niksar'da olan Tâceddin Bey başlangıçta bu bölgenin ileri gelen yerlilerindendi. Rum tahtına bağlı olup, divan'ın kararlaştırdığı malı, vergiyi ve askerî temin ederdi. Devlette gevşeklik ve zayıflık baş gösterince emirleri dinlemez oldu. Kendi başına hareket edip kuvvet toplamaya başladı ve en nihayetinde kendi beyliğini kurdu.
Tâceddinoğlu ile aynı dönemde kurulan Hacı Emirli Beyliği bir süre sonra kendi aralarında (oğlu Süleyman bey) de güç mücadelesine girdi. Bunun haricinde ileriki dönemlerde Eretna Devletinin tahtına oturmuş olan Kadı Burhanedin ile de sık sık karşı karşıya gelerek savaştı. Hacı Emir Bey'i hastalanıp yerini oğlu Süleyman Bey'e bırakmış, iyileştiğinde tahtı geri almak istemişti. Bu nedenle baba oğlun arası açılınca bunu fırsat bilen Tâceddin Bey onlara saldırarak yerlerini almak istedi. Bunun üzerine Süleyman Bey çareyi Kadı Burhaneddin'den yardım istemekte buldu. Kadı bu talep üzerine Selçuklulardan beri devam eden bir gelenek olarak ilim ehlinin başı olan Şeyhülislam Şeyh Yar Ali'yi Tâceddin Bey'in yanına göndererek onu uyardı.[4]
Yaklaşık 12.000 km²'lik bir alana yayılan beylik 1335'e kadar İlhanlı Devleti'ne, sonra Eretna Devleti ve Kadı Burhaneddin Devleti'ne tâbi oldu. 1393'ten sonra ise Osmanlı Devleti'ne bağlandı ve 1425'te tamamen Osmanlı topraklarına ilhak edildi.
Beyler
[değiştir | kaynağı değiştir]| Türk tarihi |
|---|
| dizisinin bir parçası |
 |
| Bey | Hüküm Süresi | |
|---|---|---|
| Emir Tacettin Bey | ?-1386 |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ İpek, Nedim (2016). "Osmanlı'dan Cumhuriyete Ordu Köyü". Yılmaz, Cevdet (Ed.). Samsun Çarşamba'da Beylik Merkezi: Ordu Köyü. Samsun: Çarşamba Belediyesi Kültür Yayınları. s. 29. ISBN 9786058748422.
- ^ Demir, Necati (15 Ocak 2013). Dânişmendlilerin Orta Karadeniz Bölgesi’ndeki mirasçıları olan Çepni Türkmenleri, bu yörede iki beylik kurmuştur. Bunların biri, Dânişmendlilerin de merkezi olan Niksar’da kurulan Taceddinoğulları Beyliği (Uzunçarşılı, 1988: 152-152); diğeri ise merkezi Dânişmendlilerin sınır kalesinin bulunduğu Mesudiye Kale köyde teşkilatlanan Hacıemiroğulları Beyliği’dir"Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesinde Çepni Türkmenleri ile Güvenç Abdal Ocağı'nın Kuruluşu". Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi (63): 85. ISSN 1306-8253. 1 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi23 Temmuz 2024.
- ^ Prof. Dr. Mehmet ŞEKER, Anadolu’nun Türkleşmesi ve Kültürel Hayatı, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2006
- ^ Aziz B. Erdeşir-i ESTERÂBOT, Çeviren Prof. Dr. Mürsel ÖZTÜRK, Bezm-u Rezm, T.C. Kültür Bakanlığı 1990