Talassokrasi
Talassokrasi (Yunanca: θάλασσα Thalassa, deniz ve κρατεῖν hükmetmek anlamlarına gelen kelimelerin birleşmesiyle oluşmuştur) bariz bir şekilde denizcilik faaliyetlerinin ve deniz kuvvetinin öne çıktığı imparatorlukları anlatır. Buna en iyi örnek olarak Antik çağda hüküm süren Fenike gösterilebilir. Talassokrasiler genelde sadece sahillerde hüküm sürerken ana merkezlerinde bile iç kesimlere hakim değillerdir.[1] Talassokrasileri geleneksel anlamda toprakları birbirine asıl olarak veya sadece deniz yollarıyla bağlı olan imparatorluklardan ayırmak gerekir. Burada belirleyici olan iç kısımlara hakim olamama durumudur.
Kullanım
[değiştir | kaynağı değiştir]
Terim ilk olarak Antik Yunanistan'da gücünü donanmasından sağlayan Girit Uygarlığının yönetim biçimini tanımlamak için kullanılmıştır.Herodot Fenike talassokrasisine karşı Yunan deniz imparatorluğunun kurulmasını salık vermiştir.
Örnekler
[değiştir | kaynağı değiştir]Yukarıda bahsedilen örneğin dışında çok sayıda talassokrasi örneği vardır. Orta çağda bile talassokrasiler olagelmiştir. Bunlardan belki en bilineni denizci cumhuriyetler arasında öne çıkan Venedik Cumhuriyetidir. Yine Ragusa Cumhuriyeti de bu kapsamda değerlendirilebilir.
Karanlık Çağ olarak tanımlanan (6-11.yüzyıllar) arasında özellikle Güney İtalya'daki denizci cumhuriyetler olarak bilinen şehir devletleri küçük çapta talassokrasilere dönüşmeye başlar.
Yeni Çağ ile birlikte en görkemli talassokrasiler ortaya çıkmaya başlamıştır. Özellikle coğrafi keşifler sonucunda Avrupa'daki merkezlerinden farklı kıtalarda oluşturdukları sömürge imparatorluklarını deniz kuvvetleri sayesinde bir arada tutan devletler ortaya çıkmıştır. Sırasıyla Portekiz, İspanyol İmparatorluğu, Hollanda ve Britanya İmparatorluğu bu kapsamda sıralanabilir. Sömürgecilik siyasetinin başarısız olması ve sömürgelerin verdikleri bağımsızlık savaşları sonrasında bağımsız olmalarının ardından Avrupa talassokrasileri de sona ermiştir.
Talassokrasilere örnek olarak aşağıdaki devletler sayılabilir:
- Aragon Krallığı
- Bali
- Britanya İmparatorluğu
- Brunei
- Butuan
- Chola İmparatorluğu
- Danimarka-Norveç
- Deniz Kavimleri
- Dorlar
- Dublin Krallığı
- Etrüskler
- Frizler
- Galway kabileleri
- Girit Uygarlığı
- Hansa Birliği
- İsveç İmparatorluğu
- Japon İmparatorluğu
- Kalmar Birliği
- Kartaca
- Latin İmparatorluğu
- Majapahit
- Normanlar
- Pergamon
- Phokaia
- Srivijaya
- Taínolar
- Tlingitler
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- The Fragility of Thalassocracy isimli Kelley Ross makalesi19 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 7 Mayıs 2012 tarihinde erişilmiştir
