Taraklı
| Taraklı | |
|---|---|
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Sakarya |
| Coğrafi bölge | Marmara Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Senanur Tunalı[1] |
| • Belediye başkanı | İbrahim Pilavcı (MHP) |
| Rakım | 400 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 6.895 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 6.970 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 54750 |
| İl alan kodu | 0264 |
| İl plaka kodu | 54 |
Taraklı, Sakarya ilinin bir ilçesidir.
Sakarya ilinin güneydoğusunda yer alır. Geyve ilçesine bağlı kasaba iken, 27 Haziran 1987 tarihinde 3392 sayılı kanunu ile İlçe teşkilatına dönüştürülmüştür.[2] Güneydoğuda Bolu'nun Göynük ilçesine 28 kilometre, batıda Geyve ilçesine 34 kilometre, güneyde Bilecik'in Gölpazarı ilçesine 30 kilometre mesafede konumlanan bir ilçedir.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Taraklı ilçesi, 2011'de Sakin Kent ünvanına sahip oldu. 2022'de aidat borcu nedeniyle sakin şehirler listesinden çıkarıldı.[3] Taraklı, Hellenestik dönemde "Bytinia" olarak bilinen bir bölgedir. MÖ 1000 ile MÖ 2000 arasına tarihlenen iki sarnıç, Hisartepe'de bulunmaktadır. Osmanlı topraklarına katılışı, Ertuğrul Gazi Dönemi'nde Samsa Çavuş'un liderliğinde gerçekleşmiştir. 1289 ile 1293 yılları arasında katılış tarihi konusunda ihtilaf olsa da, beyliğin Anadolu Selçuklu Devleti'ne bağlı olduğu yıllara denk gelmektedir. Yavuz Sultan Selim'in Mısır Seferi sırasında konakladığı Yunuspaşa Camii 1517'de tamamlanmıştır. Taraklı adının Roma Dönemi'nde anıldığı ad olan Dablai'den, "Yenice Taraklı"ya çevrildiği veya Kazakistan'da orta cüzde geçen Taraklı-Terek boyunun Kafkasya'da Terekli Mekteb ve Terek adlı yerlere verdikleri boy adlarından bir boyla ilişkisi olabileceği düşünülmektedir. Batı Anadolu'da İznik İmparatorluğunca iskan edilen Kumanlara bağlı bir boy veya boyun Horasan'dan-Kafkasya'dan Oğuzlarla Batı'ya gelmiş ve bölgeye yerleşip böylece yöreye adını vermiş olabileceği sanılmaktadır.[4][5] Taraklı yerli halkı Manavlarca Daraklı olarak anılmaktadır.[6] Evliya Çelebi'nin naklettiği halkın şimşir tahta kaşık ve tarak yapmasından bölgeye "Yenice Tarakçı" adının verilmesi bir masaldır. Evliya Çelebi, Taraklı'yı şehir adamının bulunmadığı, yoğun ormanlık bir bölge olarak tanımlamıştır. 1926-1928'de bucak, 1987'de ise ilçe statüsü kazanmıştır. Taraklı, Osmanlı mimarisini yansıtan tarihi evleri, dar sokakları ve doğal güzellikleriyle tanınmaktadır. Ayrıca, Bizans Dönemi'nden kalan kil, hamam ve kaplıcalar sağlık turizmi için önemli birer merkezdir.[7]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Civarla olan tek irtibatı karayolu ile olup İstanbul, Adapazarı, Beypazarı, Ankara transit yolu üzerindedir. En yakın demiryolu 35 km kuzeybatısında, Ali Fuat Paşa'dan geçmektedir. İlçenin yüzölçümü 292 km²’dir.[8]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1990[9] | 11.099 | 5.193 | 5.906 |
| 2000[10] | 9.212 | 4.146 | 5.066 |
| 2007[11] | 7.503 | 2.947 | 4.556 |
| 2008[12] | 7.693 | 3.160 | 4.533 |
| 2009[13] | 7.549 | 3.055 | 4.494 |
| 2010[14] | 7.337 | 2.983 | 4.354 |
| 2011[15] | 7.272 | 2.997 | 4.275 |
| 2012[16] | 6.853 | 3.017 | 3.836 |
| 2013[17] | 7.135 | 7.135 | veri yok |
| 2014[18] | 6.993 | 6.993 | veri yok |
| 2015[19] | 6.991 | 6.991 | veri yok |
| 2016[19] | 6.881 | 6.881 | veri yok |
| 2017[19] | 6.849 | 6.849 | veri yok |
| 2018[19] | 6.895 | 6.895 | veri yok |
| 2019[19] | 6.933 | 6.933 | veri yok |
| 2020[19] | 6.970 | 6.970 | veri yok |
| 2021[20] | 6.861 | 6.861 | veri yok |
| 2022 [20] | 6.894 | 6.894 | veri yok |
| 2023 [20] | 7.058 | 7.058 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Tarihi eserler
[değiştir | kaynağı değiştir] | Bu maddedeki üslubun, ansiklopedik bir yazıdan beklenen resmî ve ciddi üsluba uygun olmadığı düşünülmektedir. |
Taraklı Evleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Taraklı evleri, en az Safranbolu evleri kadar ayakta kalabilmiştir. Üstelik Taraklı konakları Safranbolu'dan farklı olarak yemyeşil bir doğanın içinde yer almaktadır. Hıdırlık Tepesi ve Taraklı Hisarı'nın yamaçları ile bu iki tepe arasındaki vadide kurulu Taraklı'ya, Göynük cihetinden gelen dere de ayrı bir güzellik katmaktadır. Tarihi evlerin bazılarının yaşı, 3 asrın üzerindedir. Bu evlerin genel karakteristiği Osmanlı şehir dokusunu oluşturan üç katlı ev biçimidir.[21][22][23]
Yunus Paşa Camii
[değiştir | kaynağı değiştir]Yavuz Sultan Selim'in Mısır Seferi sırasında Vezir-i Azamı Yunus Paşa tarafından 1517 yılında yaptırılan Yunus Paşa Camii, kubbesi kurşun kaplı olduğundan halk arasında “Kurşunlu Camii” diye anılır. Yunus Paşa Camii, kare planlı, tek minareli klasik üslupta inşa edilmiş, güzel bir Mimar Sinan eseridir. Cephe duvarları, ince yontu küfeki taşından inşa edilmiş olup, yine küfeki taşından işlenmiş saçak kornişleri ile sonuçlanmaktadır.[24]
Tarihi Han
[değiştir | kaynağı değiştir]Taraklı, İpek Yolu üzerinde olduğundan kervanların Taraklı'da konakladığı ve yılların hiçbir zaman eskitemediği tarihi han, yerli ve yabancı turistlere "Ben buradayım; gelin, misafirim olun." dercesine ihtişamıyla Taraklı'nın tarihini anlatır.
Taraklı Sokakları
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarihi mekanlar arasında kalan ve buram buram tarih kokan daracık sokaklar Arnavut Kaldırımı mimarisinde yapılmıştır. Sokaklarda yük taşıyanların dinlenmeleri için dinlenme taşları bulunmaktadır.
Tarihi Hamam
[değiştir | kaynağı değiştir]Hamam, ilçe merkezinde, Yunus Paşa Cami'sine yakın bir yerdedir. Hamamın ilk yapıldığı yıllarda, hamamdan çıkan buhar, yakınındaki Yunus Paşa Cami'sini merkezi sistemle alttan ısıtılmasında kullanılmıştır. Osmanlı Dönemi'nden kalma tarihi bir hamamdır. Ayrı bölümlerde eski ve yeni iki havuzu vardır.[25]
Çınar Ağacı
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçenin Yusuf Bey Mahallesi'nde 7 asırlık çınar ağacı Osmanlı kültürünü gelecek nesillere aktarmaktadır. Osmanlı devleti topraklarına kattığı her yerleşim yerine çınar ağacı dikme geleneğini Taraklı'da da sürdürmüştür. Asırlık çınar ağacı büyük bir yangın tehlikesi geçirmiş, ancak çok büyük bir zarar görmeden kurtarılmıştır.
Hisar
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçenin savunulmasında stratejik öneme sahip olan “Hisar Tepesi“ tarihi kalıntılar olan su sarnıçları ile ilçenin kalesi görünümündedir. Hisar Tepesi'ndeki iki su sarnıcı MÖ 2000-1000 yılları arasını tarihlemektedir.
Su değirmeni
[değiştir | kaynağı değiştir]Akarsuların başında kurulmuş, su enerjisini dönel hareket enerjisine çeviren çark sisteminden güç alarak dönerek öğütmeye yarayan; halk dilinde “kara değirmen” olarak anılan, beş taşlı veya iki taşlı su değirmeni köylüler tarafından günümüzde de kullanılmaktadır.
-
Hisar Tepesi -
Kadirler konağı -
Çınar -
Hanımeli Konağı -
Taraklı termal suyunun özellikleri
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Kaymakam". 10 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2025.
- ^ "Taraklı". 28 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2025.
- ^ "Taraklı 'Sakin Şehir' listesinden çıkartıldı". halk54.com. 16 Mayıs 2022. 24 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2023.
- ^ "Anadolu'da Son Türk İskânı: İznik İmparatorluğu'nda Kuman-Kıpçaklar Ve Yalova Kazımiye (Yortan) İle Elmalık (Saruhanlı) Köylerindeki Varlıkları". 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi2 Haziran 2022.
- ^ "Batı Anadolu'daki Türk Yayılışına Karşı Bizans İmparatorluğu'nun Kuman-Alan Topluluklarını Balkanlardan Anadolu'ya Nakletmesi". 11 Ekim 2022. 11 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi11 Ekim 2022.
- ^ "Manav Dili Hakkında Bilmeniz Gerekenler". 18 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2024.
- ^ "TARİHÇE | TARAKLI BELEDİYESİ". www.tarakli.bel.tr. 28 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2024.
- ^ "HGM | Harita Genel Müdürlüğü - Ulusal Haritacılık Kurumu". www.harita.gov.tr. Erişim tarihi: 2025-12-19.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Taraklı Nüfusu - Sakarya". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Sakarya Taraklı Nüfusu". nufusune.com.
- ^ a b c
- "Coğrafi İstatistik Portalı" (html) (Sol üsten ilçe görünümüne geçin). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 4 Ocak 2025.
- "Taraklı Nüfusu - Sakarya". nufusu.com. Erişim tarihi: 4 Ocak 2025.
- ^ Mühendislik, Proweb. "Sakarya Taraklı Çakırlar Konağı". Sakarya Taraklı Çakırlar Konağı. Erişim tarihi: 2025-10-22.
- ^ "TARAKLI EVLERİ | TARAKLI BELEDİYESİ". www.tarakli.bel.tr. Erişim tarihi: 2025-10-22.
- ^ Turgay, Tahsin; Buyruk, Pınar Erkuş (2018-09-27). "GELENEKSEL TARAKLI EVLERİ ve KENTSEL KORUMA". İleri Teknoloji Bilimleri Dergisi. 7 (2): 1–19. ISSN 2147-3455.
- ^ "YUNUS PAŞA CAMİİ". Kültür Portalı. Erişim tarihi: 2025-10-22.
- ^ Çeti̇n, Yusuf (2024-08-29). "KURULUŞ DÖNEMİ OSMANLI MİMARİSİNE AİT BİR HAMAM ÖRNEĞİ: SAKARYA-TARAKLI YUNUS PAŞA HAMAMI". The Journal of Academic Social Science Studies. 6 (6 Issue 2): 285–295. doi:10.9761/jasss_607. ISSN 2148-4163.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Taraklı ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur- Taraklı kaymakamlığı Resmi Web Sitesi 31 Ağustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
