Tavşan
| Leporidae | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||
| |||||||||||
| Tip cins | |||||||||||
| Lepus Linnaeus, 1758 | |||||||||||
| Cinsler | |||||||||||
| Pentalagus Bunolagus Nesolagus Romerolagus Brachylagus Sylvilagus Oryctolagus Poelagus Caprolagus Pronolagus Lepus †Aztlanolagus †Nuralagus | |||||||||||
Tavşan, Lagomorpha takımı içinde sınıflandırılan tavşangiller (Leporidae) familyasını oluşturan memeli türlerinin ortak adıdır. Yavru bakımları çok azdır. 7 gün baktıktan sonra anne tavşan yavru tavşanı bırakır.
Tavşangiller familyası yaklaşık 60 türü içine alır. Kuyrukları uzun kıllarla örtülüdür. Kulaklar ve arka bacaklar uzamıştır. Bir kısmı toprak altında oyuklarda yaşar. Tavşangiller, Ochotonidae familyasını oluşturan pikalardan tüylü küçük kuyrukları, uzun kulakları ve arka ayakları ile ayrılır.
Lepus harici cinslerin tüm üyeleri genel olarak ada tavşanı olarak adlandırılır. Ada tavşanları başka hayvanların yuvalarında veya kendi kazdıkları yuvalarda barınırken, tavşanlar uzun ot ve çalıklarda yaşar. Tavşanlar arasında en çarpıcı özelliklere sahip olan beyaz tüylü sera tavşanı 21. yüzyıla damgasını vurmuştur.
Ayrıca, bazı türlerin kulakları oldukça iyi duymaktadır. Her türlü sese şaşkınlıkla tepki vermektedirler. Bu yüzden kendi türünden ya da başka canlıların yaklaşması durumunda yabanî tavşanlar irkilirler.
Okyanusya hariç tüm yeryüzünde yerlidir. Okyanusya'ya gelişleri yerli memeliler için büyük bir tehdit oluşturur.
Evcilleştirilme Süreçleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Tavşanların evcilleştirilmesi, avcı-toplayıcı toplumların tavşanları et kaynağı olarak kullanmasıyla başlamış ve özellikle Roma İmparatorluğu döneminde sistematik bir hale gelmiştir. Tavşanlar, öncelikle kapalı alanlarda tutulmuş ve üremeleri kontrol altına alınarak evcilleştirilmeye başlanmıştır. Orta Çağ boyunca manastırlarda tavşan yetiştiriciliği yaygınlaşmış, bu süreçte tavşanlar hem et hem de kürk kaynağı olarak önem kazanmıştır.[1] 19. yüzyılda seçici üreme yöntemleriyle farklı tavşan ırkları geliştirilmiş, bu da tavşanların evcil hayvan ve gösteri hayvanı olarak yaygınlaşmasına yol açmıştır. Günümüzde tavşanlar, dünya genelinde popüler birer evcil hayvan olarak kabul edilmektedir.[2]
Beslenme
[değiştir | kaynağı değiştir]Tavşanlar otçullardır. Bitkisel besinlerle beslenen hayvanlardır. Genelde Lahana, taze çimenler, havuç, turp, dereotu, marul, salata, enginar ve karnabahar yaprakları, brüksel lahanası, yeşil fasulye gibi besinlerle beslenirler. Ancak içinde şeker olan besinleri (mesela havuç) çok fazla vermemek gerekir.
Evrim
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bilinen en eski tavşan türü artık familyanın hem Kuzey Amerika'da hem de Asya'da yayıldığı Eosen'in sonlarından kalmadır. Evrimleri boyunca bu hayvan grubu giderek daha hızlı koşma ve zıplama yaşantısına uyum sağlamıştır. Örneğin Kuzey Amerika'da Oligosen'in sonlarından kalma soyu tükenmiş Palaeolagus cinsinin arka bacakları günümüz tavşanlarından daha kısadır dolayısıyla zıplamaktan çok koştuğu anlaşılır. Bu özelliğin dışında diğer yanlardan günümüz tavşanlarına benzerlik gösterir.[3] Yaklaşık 48 milyon yıl ile 53 milyon yıl öncesinden kalma ve henüz tanımlanmamış iki fosil ilkel de olsa tavşanlara özgü bilek özelliklerine sahiptir dolayısıyla Ochotonidae ile Leporidae familyasının soylarının ayrılmasının daha da eskiye gittiğini gösterirler.[4]
Matthee vd., 2004, nükleer ve mitokondriyel gen analizlerine dayanan kladogram aşağıdadır:[5]
| Leporidae |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
_(Sylvilagus_palustris).jpg)
.jpg){kind=small}
.jpg)
Sınıflandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]Familya Leporidae:
- Cins Pentalagus
- Cins Bunolagus
- Cins Nesolagus
- Cins Romerolagus
- Cins Brachylagus
- Cins Sylvilagus
- Alt cins Tapeti
- Sylvilagus aquaticus
- Sylvilagus andinus
- Sylvilagus apollinaris
- Sylvilagus daulensis
- Sylvilagus brasiliensis
- Sylvilagus fulvescens
- Sylvilagus dicei
- Sylvilagus gabbi
- Sylvilagus incitatus
- Sylvilagus insonus
- Sylvilagus nicefori
- Sylvilagus palustris
- Sylvilagus parentum
- Sylvilagus salentus
- Sylvilagus sanctaemartae
- Sylvilagus surdaster
- Sylvilagus tapetillus
- Sylvilagus varynaensis
- Alt cins Sylvilagus
- Alt cins Microlagus
- Alt cins Tapeti
- Cins Oryctolagus
- Cins Poelagus
- Cins Pronolagus
- Cins Caprolagus
- Cins Lepus
- Alt cins Macrotolagus
- Alt cins Poecilolagus
- Alt cins Lepus
- Alt cins Proeulagus
- Alt cins Eulagos
- Alt cins Sabanalagus
- Alt cins Indolagus
- Alt cins Sinolagus
- Alt cins Tarimolagus
- Alt cins incertae sedis
- Cins †Serengetilagus
- †Serengetilagus praecapensis
- Cins †Aztlanolagus
- †Aztlanolagus agilis
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
-
Kümeste bakımı yapılan evcil bir tavşan -
Doğu kökenli bir Sylvilagus floridanus -
Montana'dan bir tavşan. -
-
Bir aslanbaş tavşanı -
Bir hotot tavşanı
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". dergipark.org.tr. 18 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2025.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". heymypet.com. 23 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2025.
- ^ Savage, R.J.G.; Long, M.R. (1986). Mammal Evolution: an illustrated guide. New York: Facts on File. ss. 128-129. ISBN 978-0-8160-1194-0.
- ^ Handwerk, Brian (21 Mart 2008). "Easter Surprise: World's Oldest Rabbit Bones Found". National Geographic News. National Geographic Society. 1 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2022.
- ^ Matthee, Conrad A. (2004). "A Molecular Supermatrix of the Rabbits and Hares (Leporidae) Allows for the Identification of Five Intercontinental Exchanges During the Miocene". Systematic Biology. 53 (3): 433-477. doi:10.1080/10635150490445715.