Tunguz Merkezi Ulusal Yönetimi
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
Tunguz Merkezi Ulusal Yönetimi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 10 Mayıs 1924-9 Mayıs 1925 | |||||||||
 Bayrak | |||||||||
| Başkent | Nelkan | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Sahaca, Tunguzca, Tatarca ,Rusça | ||||||||
| Hükûmet | Cumhuriyet | ||||||||
| Başkan | |||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
| Günümüzdeki durumu |  Saha Cumhuriyeti | ||||||||
| Türk tarihi |
|---|
| dizisinin bir parçası |
 |
Tunguz Merkezi Ulusal Yönetimi günümüz Habarovsk Krayı'nın topraklarında Ayano-Maisky bölgesi'ndeki Nelkan kasabasında Mikhail Konstantinovich Artemyev başkanlığında kurulmuştur.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]
Nisan 1922'de Okhotsk bölgesi Yakut ÖSSC'den ayrıldı. Sovyet hükûmeti, Tungulara karşı Prodrazvyorstka adı verilen 'Gıda ürünlerinin toplatılması' ve ana geçim hayvanlarını geyikleri ortadan kaldırdı. Fahiş vergiler ödemeye zorlayarak yerel nüfusa karşı, av, yakacak, silah, köpek, soyulmuş ağaç kabuğu için haraç topladılar.[1] Sovyet hükûmetinin temsilcileri Tunguz geleneklerini ve kültürünü bilmiyorlardı. Ulusal okullar yoktu, bazı kurumunların ve okulların yerli temsilci vardı ve Sovyet temsilcileri için yeterli tercüman yoktu. Neredeyse hiçbir geçim kaynağı olmayan ve soyutlanan yerliler silaha sarıldı.[2]
10 Mayıs 1924'te Mikhail Konstantinovich Artemyev liderliğindeki Sahalar Nelkan kasabasını ele geçirdi. 6 Haziran'da Tunguzların Evenki boyundan Karamzin ve Artemyev komutasındaki 60 kişilik isyancılar 18 saatlik bir savaşın ardından Ayan limanını ele geçirdi. Savaş sırasında OGPU başkanı Suvorov ve üç Kızıl Ordu askeri öldürüldü. Teslim olan Sovyet hükûmetinin temsilcileri ve Yakut ÖSSC'ye gönderildi.[2][3][4]
Haziran ayında Nelkan kasabasında Artemyev liderliğinde Sahalar ve Tunguz halkları bir kongre toplantısı yapıldı. Kongre, Sovyet Rusya'dan ayrılmaya ve bağımsız bir devlet kurmaya karar veren Tunguz Merkezi Ulusal Yönetimi'ni seçti. Artemyev genelkurmay başkanlığına seçildi Karamzin ise Tunguz müfrezelerin başkanı oldu.[3][5]
14 Temmuz 1924'te Ayan kasabasında Ohotsk Denizi sahili sahili ve çevresinin Al-Tunguz Kongresi yapıldı. Tunguz halkının bağımsızlığını ve topraklarının, denizlerinin, ormanlarının, dağ zenginliklerinin ve kaynaklarının dokunulmazlığını ilan etti. Artemyev ve Karamzin ile birlikte Farklı milletlerden Tunguz hareketin liderleri S. Kanin, I. Koshelev, GY Fedorov ve diğerleri, toplam 10 kişi dünya topluluğuna çağrıda bulundu. Tunguz Merkezi Ulusal Yönetimi'nin "bilim ve teknolojinin dünyadaki ilerlemesinden her bakımdan geri" olduğu gerçeğini, tasarruf konusunda "küçük ulusların küresel ölçekte güçlü savunucuları olarak" dünya topluluğundan kendilerini "dünya milliyetçiliğinin ortak düşmanı - Rus komünizminden" kurtarmak için önlemler almasını istedikleri Milletler Cemiyeti'ne bir çağrı yapıldı.[4] Bayrağı üç rengi benimsemiştir. Bayrağın beyaz rengi SibiryaNIN karını, yeşil Taygayı, siyah ise toprağı simgelemektedir. Sahaca " Mutluluk Kaplı Saha" şarkısı da Ulusal Marşı olarak kabul edilmiştir.[3][5]
Savaşlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Eylül 1924'te Okhotsk OGPU'sunun Kızıl Ordusu tarafından Ulya yerleşimi yakınında üç Rus balıkçı, iki Tunguz ve bir Saha'un vuruldu. Cevap olarak Artemyev müfrezesi ile birlikte Yakutsk şehrine 315 kilometre uzaklıktaki Petropavlovsk köyünü savaşmadan ele geçirdi. Ardından Abıy ulusu, Verhoyansk ulusu ve Oymyakon ulusularını ele geçirdi. 31 Aralık 1924'te müfrezeler Arka(bühülek) yerleşimini iele geçirdi. Ivan Strod komutasındaki bir Kızıl Süvari müfrezesi cumhuriyeti bastırmak için yola çıktı. Ancak Şubat 1925'te Karamzin komutasındaki 150 Tunguz, yedi makineli tüfekle 317 Kızıl Ordu askeri tarafından savunulan Novoye Ustye kasabasını ele geçirdi. Bundan sonra isyancılar Ust-Maya ve Oymyakon'a gittiler.
Yakutsk şehrine 3. Olağanüstü Sovyet kongresinde isyancılara karşı savaşmak için toplandı. Bölgesel komite sekreteri Baykalov isyancıları "haydutlar", liderlerini "elemanların yanılsamalarıyla sarhoş" olarak nitelendirdi. Joseph Stalin ayaklanmanın tasfiyesine öncülük eden Baykalov'a daha fazla eylem için talimatlar içeren bir talimat gönderdi.
Bolşevik hükûmeti Sonra taktik değiştirmeye karar verdi, ateşkes müzakereleri başladı. Mayıs 1925'te Tunguzlara tam af, ulusal canlanma ve Yakut ÖSSC ile "yeniden birleşme" sözü verildi.[6] Artemyev ve Karamzin önderliğindeki müfrezeler bu önerilere sarılarak mütareke ilan edildikten sonra silahlarını bıraktılar.[7] Artemyev'in müfrezesi ilk silah bırakan oldu ve 18 Haziran'da Karamzin'in o sırada Okhotsk'a 50 km uzaklıktaki Ayı Başı köyü bölgesinde bulunan müfrezesi silah bıraktı.[8] Artemyev müfrezesindeki 484 isyancıdan 315'i Saha, 85'i Tunguz, 46'sı Rus, 3'ü Tatar, 2'si Polonyalı, bir Kamçadal, bir Koreliydi.[2]
1927'de Bolşevik iktidarın güçlenmesinden sonra Okhotsk bölgesinde ayaklanmaya katılanlara karşı kitlesel baskılar başladı. Yüzlerce insan vurularak kamplara gönderildi. Toplam 128 kişi kurşuna dizildi, 130'u çeşitli hapis cezalarına çarptırıldı ve ayaklanmayı kınayan aydınları mahkûm etti.Üyelerinin isyancı gruplarla savaşmasına rağmen Saha Omuk kültür ve eğitim derneğini tasfiye edildi.
Kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Pesterev 1993, ss. 102-103
- ^ a b c Antonov 1995, s. 94
- ^ a b c Gogolev 1961, s. 25
- ^ a b Pesterev 1993, s. 105
- ^ a b Antonov 1995, ss. 94-95
- ^ Antonov 1995, s. 96
- ^ Pesterev 1993, s. 109
- ^ Basharin 1996, s. 268