Varhani
Varhani (Gürcüce: ვარხანი; okunuşu: “varh’ani”), Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Adigeni Belediyesi sınırları içinde bir köydür. Abastumani Deresi'nin sol kıyısında deniz seviyesinden 1.130 metre yükseklikte yer alır. Adigeni kasabasına 17 km uzaklıktadır.
Varhani köyü, Abastumani, Sağrdze, Pareha, Kikineti, Tsahani, Tsahnistskaro ve Harcami köyleriyle birlikte Varhani temini oluşturmaktadır.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Varhani’nin 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde yer alması, buranın eski bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Köyü Osmanlılar 16. yüzyılın son çeyreğinde Gürcü atabeglerin yönettiği Samtshe-Saatabago’dan ele geçirdi. Osmanlı idaresinin Varhan (وارخان) olarak kaydettiği köy, Ahısha livasıın Altunkala nahiyesine bağlıydı. Köyde 25 hane yaşıyordu. İspenç vergisi vermekle yükümlü kılınmış olan bu hanelerin reisleri Roseba, Vardzel, İoseb, İvane, Ğvinia, Basila, Giorgi, Revaz, Pirala, Daniel, Mamuka, İason gibi adlar taşıyordu. Köyde buğday, arpa, çavdar, darı, mercimek tarımı yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu.[2]
Yaklaşık 250 yıl Osmanlı egemenliğinde kalan Varhani halkı bu süre içinde Müslümanlaştı. Köy, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Çarlık Rusyası’nın eline geçti ve böylece, bu imparatorluğun bir parçası olan Gürcistan’a yeniden katılmış oldu. Rus idaresi sırasında, 1870 yılında Varhani'nin nüfusu 52 haneden oluşuyordu.[3]
Varhani'de günümüze ulaşan tek tarihsel yapı Varhani Camisi'dir. Rus idaresi sırasında, 19. yüzyılın sonunda ya da 20. yüzyılın başında inşa edilmiş olan cami, 12,80 x 15,30 metre iç ölçülerinde olup yarım küre şeklinde bir kubbeye sahiptir. Sovyet döneminde yapı iki kata bölünüp kültürel faaliyetler için kullanılmıştır.[4]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]2014 yılı verilerine göre köyde 671 kişi yaşıyordu. Nüfusun çoğunluğu Gürcülerden oluşuyordu.[1]
| Sayım tarihi | Nüfus | Erkek | Kadın |
|---|---|---|---|
| 2002 | 814 | 375 | 439 |
| 2014 | 671 | 321 | 350 |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 99 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 112, II. cilt (1941), s. 114". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2021.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 155". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2021.
- ^ Nebi Gümüş - Nicole Kancal-Ferrari, Ahıska Bölgesindeki Türk İslam Mimarı Yadigarları, İstanbul, 2019, s. 282, ISBN 978-975-17-4362-6.