Vasil Levski
Vasil Levski | |
|---|---|
| Bulgarca: Васил Левски | |
 | |
| Doğum | Vasil İvanov Kunçev 18 Temmuz 1837 Karlıova, Edirne, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 18 Şubat 1873 (35 yaşında) Sofya, Tuna Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm sebebi | Asılarak infaz |
| Defin yeri | Sofya, Bulgaristan |
| Meslek | Devrimci |
| Tanınma nedeni | İç Devrimci Örgüt |
| İmza | |
 | |
Vasil Levski (Bulgarca: Васил Левски; 18 Temmuz 1837 - 18 Şubat 1873), günümüzde Bulgaristan'ın ulusal kahramanı olarak kabul edilen bir Bulgar devrimciydi. Özgürlük Havarisi olarak anılan Levski, Bulgaristan'ı Osmanlı yönetiminden kurtarmak için devrimci hareketin ideolojisini ve stratejisini geliştirdi. Levski, İç Devrim Örgütü'nü kurdu ve gizli bölgesel komiteler ağı aracılığıyla ülke çapında bir ayaklanma başlatmaya çalıştı.
Balkan kasabası olan Karlıova'da orta sınıf bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Levski, Ortodoks bir rahipti ve Sırbistan'a göç ederek orada bulunan iki Bulgar Lejyonu'na ve diğer devrimci Bulgar gruplarına katıldı. Yurt dışında Levski ("Aslan Gibi") lakabını aldı. Bulgar topraklarında öğretmen olarak çalıştıktan sonra görüşlerini yaydı ve yenilikçi fikirlerle devrimci örgütünün konseptini geliştirdi. Romanya'da, Bulgar göçmenlerden oluşan Bulgar Devrimci Merkez Komitesi'nin kurulmasına yardımcı oldu. Bulgaristan gezileri sırasında, geniş bir isyan komiteleri ağı kurdu. Ancak Osmanlı yetkilileri onu Lofça yakınlarındaki bir handa yakaladı ve Sofya'da asarak idam etti.
Levski, Bulgaristan'ın kurtuluşunun ötesini ɡörerek, etnik ve dini eşitlik temelinde, Fransız Devrimi'nin ve çağdaş Batı toplumunun liberal fikirlerini büyük ölçüde yansıtan bir Bulgar cumhuriyetinin kurulmasını istedi. Bunun için şu sözleri söylemiştir: Bulgarların yaşadığı yerde, Bulgaristan'da, Trakya'da, Makedonya'da tam bir özgürlük içinde olacağız; bu cennetimizde hangi etnik kökenden olursa olsun insanlar, Bulgarlarla her konuda eşit haklara sahip olacaklar. Levski, özgür bir Bulgaristan'da yaşayan tüm dinî ve etnik grupların eşit haklara sahip olduğunu savundu.[1][2] Bulgaristan ve Sırbistan'da anıtlarla anılmakta ve birçok ulusal kurum onun adını taşamaktadır. 2007'de, ülke çapındaki bir televizyon anketinde tüm zamanların en iyi Bulgar vatandaşı seçildi.
Anma
[değiştir | kaynağı değiştir]Vasil Levski'nin asılması, Bulgaristan'ın 1916'da Gregoryen takvimini benimsemesinin ardından 19. yüzyıl Jülyen takvimi tarihlerinin hatalı hesaplanması nedeniyle, Bulgaristan genelinde 18 Şubat yerine her yıl 19 Şubat'ta[3] kutlanmaktadır.[4] Levski'nin mezarının yeri henüz belirlenememiş olsa da, saçlarının bir kısmı Bulgaristan Ulusal Askerî Tarih Müzesi'nde sergilenmektedir. Levski, 1863'te rahiplikten ayrıldıktan sonra saçlarını kazıtmış ve bu saçları annesi ve daha sonra kız kardeşi saklamıştır. Levski'nin kişisel eşyaları (gümüş Hristiyan haçı, bakır su kabı, 1869'da Avusturya-Macaristan'da yapılmış Gasser marka tabancası ve Sofya'daki hapishanede kullandığı zincirler) de askeri tarih müzesinde sergilenmektedir.[5] Levski'nin kılıcı ise Lofça bölge müzesinde görülebilir.
Teksas, Plano'daki Arbor Hills Doğa Koruma Alanı'ndaki bir gölete Vasil Levski'nin adı verilmiştir.[6]
17 Şubat 2025'te Bulgaristan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Rumen Radev, Sofya Havalimanı'na resmî olarak Özgürlük Havarisi Vasil Levski'nin adını vermiştir. Sofya Havalimanına terminal binasının yeni ismi olan "Vasil Levski" adı eklenecektir.[7]
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Saf ve Kutsal Cumhuriyet — Levski'nin mektupları ve belgeleri (Bulgarca)
- Vasil Levski'nin kişisel not defterinin çevrimiçi sürümü (Bulgarca)
- Vasil Levski Haskovo'da (İngilizce)
- Karlovo'daki Vasil Levski Müzesi (İngilizce)
- Vasil Levski Vakfı (Bulgarca)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Идеи за свободна България". 11 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2009., 170 години.
- ^ Crampton 2007, s. 422
- ^ "Bulgaria Commemorates the Apostle of Freedom". Sofia News Agency. 19 Şubat 2008. 24 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2008.
- ^ Павлов, Петко (19 Şubat 2007). "Левски е обесен на 18, а не на 19 февруари" (Bulgarca). DARIK Radio. 6 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2008.
- ^ Жеков, Венцислав; Йорданка Тотева (2007). "Личните вещи на Левски се съхраняват при специални климатични условия" (Bulgarca). Българска армия. Erişim tarihi: 25 Ekim 2008.
- ^ "Google Maps".
- ^ "Official Naming Ceremony of Vasil Levski Sofia Airport". SOF Connect. Erişim tarihi: 20 Şubat 2025.
