Viya!

Viya!
Kâzım Koyuncu stüdyo albümü
Yayımlanma	10 Ağustos 2001
Kaydedilme	Şubat 2001 - Haziran 2001
Tarz	Rock  · Folk rock  · Halk müziği  · Laz of müziği
Süre	40:46
Dil	Türkçe Lazca Megrelce Hemşince
Şirket	Beyoğlu Metropol Müzik
Yapımcı	Beyoğlu Metropol Müzik
Derleyen	Kazım Koyuncu Metin Kalaç
Kâzım Koyuncu kronolojisi
Viya! (2001) Hayde (2004)

Viya!, Kazım Koyuncu'nun 10 Ağustos 2001 tarihinde Beyoğlu Metropol Müzik etiketiyle yayınlandığı ilk solo albümü. Kayıtlarına Şubat 2001'de başlanıp Haziran 2001'de tamamlanan albüm, toplam 11 parçadan oluşur. Albüm, rock müzik ile Karadeniz'in yerel ezgilerini harmanlayan bir albüm olarak tanımlanmış, çıkışında Zuğaşi Berepe grubunun dinleyicilerinden de olumlu karşılık bulmuştur​. Albümün yapımcılığını Beyoğlu Metropol Müzik üstlenmiş; kayıt ve miks işlemleri Kazım Koyuncu ile birlikte aranjör Metin Kalaç tarafından gerçekleştirilmiştir​.

Albüm çıktıktan sonra hiçbir parçaya video klip çekilmedi. Koyuncu, 2002-2003 yılları arasında Kanal D'de yayınlanan başrollerinde Şevval Sam ve Nejat İşler'in rol aldığı Gülbeyaz adlı dizinin müziklerini besteledi. Ayrıca albümdeki parçalara dizide yer verince ve bazı bölümlerde kısa sahnelerde rol alınca, geniş kitleler tarafından tanındı ve başarısıyla yoğun bir konser turnesine çıkmış ve geniş kitlelere ulaşmayı başarmıştır​. Albümde Lazca, Megrelce, Hemşince ve Türkçe gibi dillerdeki parçaların yer aldığı albümde "Koçari", "Didou Nana", "Ka Tun Mita Xendasoç", "Ou Nana" ve "Niçaişi Birapa" gibi parçalar ön plana çıktığı albümde Koyuncu, kapak ve albüm kitapçığında nükleer santral projelerinden Fırtına Vadisi'ndeki doğa mücadelesine ve Karadeniz sahil yolu projesine kadar çeşitli çevre sorunlarına tepkisini dile getirmiştir​.

Arka plan ve yayınlanma

Albümün hazırlık ve kayıt süreci yaklaşık 8 ay sürmüştür​. Zuğaşi Berepe'nin 1998 yılının sonunda dağılmasının ardından solo albüm çalışmalarına başlayan Kazım Koyuncu, başlangıçta tamamı Türkçe şarkılardan oluşacak bir rock albümü planlamışsa da süreç içinde fikrini değiştirerek Lazca ağırlıklı etnik bir albüm yapmaya yönelmiştir​. 2000 yılında katıldığı Salkım Söğüt 2 projesinde seslendirdiği üç türkü sonrası, Beyoğlu Metropol Müzik ile kurduğu ilişkiler sonucunda albüm repertuvarını Laz halk ezgileri üzerine kurma kararı almıştır​. Repertuvarın toplanması yaklaşık 6 ay sürmüş; bu süreçte Koyuncu ve ekibi çeşitli kaynaklardan Lazca, Hemşince ve Megrelce eserler derlemiştir​. Şubat 2001'de İstanbul'daki stüdyoda Stüdyo Motif ve Sound da kayıtlar başlamış ve Haziran 2001'de tamamlanmıştır​. Kayıt esnasında geleneksel enstrümanlar ile rock enstrümanlarının dengeli bir şekilde bir arada kullanılması hedeflendi. Bu nedenle albüm kayıtlarında canlı enstrüman performansları, dönemin imkanları ölçüsünde çok kanallı analog/dijital kayıt teknikleriyle birleştirilmiştir. Albümün aranje ve prodüksiyonunu üstlenen Metin Kalaç, parçaların hem otantik ruhunu korumak hem de modern bir sound yakalamak için titiz bir çalışma yürüttüklerini belirtir. Koyuncu da albüm düzenlemelerini tarif ederken kendi üretimlerini "etnik üstü, az modern bir çalışma" olarak nitelemiş; "rock duygum var, öbür taraftan da Lazlık var" diyerek albümün özündeki dengeyi vurgulamıştır​. Kayıtlar İstanbul Beyoğlu'ndaki Metropol Müzik stüdyosunda gerçekleştirilmiş, Mixler Metin Kalaç, mastering ise Emrah Aydoğdu tarafından yapılmıştır. Koyuncu, sonraki yıllarda kendi kurduğu Studio ZB adlı stüdyoda çalışmaya başlamış olsa da, Viya! albümü döneminde kayıtlarını Stüdyo Motif ve Stüdyo Sound da tamamlamıştır. Bununla birlikte albüm kayıtları başarılı şekilde sonuçlanmış ve Lazca-rock sentezini stüdyo ortamında kayda geçiren ilk profesyonel işlerdendir.

Sözler ve müzik

Laz kültürüne ait anonim eserler ile çağdaş bestelerin bir birleşimidir. "Koçari", albümü açan enstrümantal özellikli hızlı bir horon/dans ezgisidir ve kökeni Kafkasya'ya uzanan geleneksel bir parçadır​. "Domivamis", sözleri anonim olup Artvin'de derlenmiş, yoksulluk ve zorluk temasını işleyen ender Laz halk şarkılarından biridir​. "Ou Nana" ve "Didou Nana", Lazca ile akraba Megrelce dilinde söylenen geleneksel ezgilerdir. "Niçaişi Birapa (He Yana)" ve "Sarpi Moleni" parçaları, Laz şair Hasan Helimişi tarafından yazılmıştır; "Sarpi Moleni" (Türkçesiyle Sarp'ın Ötesi), Türkiye-Gürcistan sınırında ikiye bölünen Sarp köyünü ve sınırın öte yanında kalan bir Laz kızına duyulan özlemi anlatan bir eserdir​.

Albümdeki "Ka Tun Mita Xendasoç" ise Hemşince (Hemşin-Ermeni dilinde) bir halk türküsüdür ve Doğu Karadeniz Hemşin kültürünü yansıtır​. Albümün son iki şarkısı Türkçe olup, Kazım Koyuncu'nun yakın çevresinden müzisyenlerin besteleridir. "Ateşlerde" adlı parçanın söz ve müziği İlhan Yabantaş'a ve "Ben" adlı parçanın söz ve müziği İrfan Ünsal ile İlhan Yabantaş' aittir. Şarkılar özgün rock-ballad tarzlarında parçalardır​. Bu Türkçe eserler, albümdeki Lazca parçalarla tematik olarak uyumlu biçimde aşk, özlem ve içsel yolculuk gibi konuları ele alır.

Müzikal tarz

Viya! albümü, müzikal açıdan rock altyapısı ile Karadeniz halk müziği öğelerinin özgün bir sentezini sunar. Albümdeki eserlerin önemli bir bölümü Lazca veya akraba dillerde olduğu için, yöresel ezgilerin makam ve ritimleri modern enstrümanlarla yeniden düzenlenmiştir. Kazım Koyuncu, Zuğaşi Berepe ile temellerini attığı Lazca rock anlayışını bu albümde daha etnik bir formda geliştirmiştir​. Albümde elektro gitar, bas ve davul gibi çağdaş enstrümanlar; tulum, kemençe ve kaval gibi yerel çalgılarla birlikte kullanılmıştır. Bu sayede ortaya ne tam olarak geleneksel (otantik) ne de tam anlamıyla konvansiyonel rock kalıplarında, dünya müziği kategorisine girebilecek özgün bir sound çıkmıştır​. Dil kullanımı açısından albüm, Karadeniz müziğinin çok dilliliğini yansıtır. Parçaların büyük kısmı Lazca (veya Lazca ile aynı dil ailesinden Megrelce, Hemşince) sözlere sahiptir​. Bu tercihle Koyuncu, Lazca müziğin uzun yıllar sonra yeniden gün yüzüne çıkmasına öncülük etmiştir. Lazca'nın yanı sıra iki parça Türkçe sözlüdür; böylece albüm, yerel ve evrensel dile aynı anda hitap edebilir hale gelmiştir. Bir eleştiride belirtildiği üzere albüm "Doğu Karadeniz'in müzikal bir mozaiği'ni andırmaktadır; Laz, Hemşin, Megrel ve Türk kültürüne ait motifler bir araya gelerek zengin bir içerik oluşturur​.

Şarkı sözleri tematik olarak incelendiğinde, Viya! albümünün ana temalarının doğa, aşk, özlem ve toplumsal yaşantı olduğu görülür. Koyuncu, Karadeniz ve Laz halk müziklerinde sıkça görülen aşk ve doğa temalarını işlerken, "Domivamis" gibi parçalarda toplumsal meselelere (yoksulluk, gurbet) da değinmektedir​. "Didou Nana" gibi bir ninnide hüzünlü bir aşk ve ayrılık hissi bulunurken, "Hey Gidi Karadeniz" parçası memleket hasreti ve Karadeniz'in hırçınlığına özlemi yansıtır. Bu parçayı albümde Sabit Akatın yorumlamıştır. "Sarpi Moleni" parçası sınırların ayırdığı ailelerin ve sevdaların hikâyesini anlatırken, "Ben" ve "Ateşlerde" daha bireysel ve içsel duygulara odaklanır​. Koyuncu, her parçada "yaşamdan, dağlardan, denizden, insandan ama en çok da aşktan" bahsettiğini dile getirmiştir​. "Koçari" parçası hızlı ritmiyle bir horon havası yaratırken, elektro gitar riffleri parçaya rock dinamizmi kazandırır. Hemşin ezgisi olan "Ka Tun Mita Xendasoç", orijinalinde bir iş türküsü iken albümde elektro gitar ve davul eşliğinde hareketli bir rock düzenlemesiyle sunulmuştur. "Ateşlerde" parçası daha yavaş tempolu bir rock baladıdır; davul yerine vurmalı çalgılar ve akustik gitarlara ağırlık verilerek duygusal atmosfer pekiştirilmiştir. Genel olarak albüm aranjesinde, ne tamamen geleneksel motiflere sadık kalınmış ne de sert rock kalıplarına teslim olunmuştur – her parçada iki yönelimin dengesi hissedilir durumda olup "etnik ve modernin buluştuğu" bir müzikal dil ortaya çıkmıştır​. Eleştirmenler, Viya!'yı melodik zenginliği ve farklı kültürel öğeleri başarıyla harmanlaması nedeniyle övgüyle karşılamıştır. Koyuncu'nun güçlü vokali ve Lazca dilinin müzikal tınısı, rock müzik formlarıyla birleşerek Türkiye müzik sahnesinde daha önce pek duyulmamış bir renk ortaya koymuştur. Bu bakımdan Viya! hem Karadeniz müziği geleneğine bağlı, hem de yenilikçi yapısıyla "çok farklı sonuç ve çözümlemelere ulaştırabilecek yapısal canlılıkta" bir eser olarak değerlendirilmiştir​.

Gülbeyaz dizisi ve popülarite

Ana madde: Gülbeyaz

Albümün popüler hale gelmesinin ardından, Koyuncu beklenmedik bir şekilde eski arkadaşı yönetmen Özer Kızıltan'dan teklif almıştır. Viya! sayesinde adını duyuran Koyuncu, 2002 yılında Kanal D'de yayınlanmaya başlayan Gülbeyaz dizisinin müziklerini yapması için teklif almış ve bunu kabul etmiştir. Koyuncu'nun Gülbeyaz dizisi için bestelediği müzikler dizinin başarısına büyük katkı sağlamış; dizi çok yüksek reytingler almış ve Koyuncu bir anda ülke çapında tanınan bir isim olmuştur​. Bu gelişme, Viya! albümüne de dolaylı olarak ilgiyi artırmış, albümden şarkılar daha geniş kitlelerce keşfedilmiştir. "Hayde" parçası (aslında bir sonraki albümün ismi olmasına karşın Gülbeyaz ile özdeşleşen eser) ve "Dido Nana", dizinin etkisiyle milyonlara ulaşmıştır. Eleştirmenler, Viya! albümünün Karadeniz müziğinin popülerleşme furyasından ayrı bir yerde durduğunu sıkça vurgulamışlardır. Koyuncu'nun aynı dönemde ortaya çıkan ve pop formatında Karadeniz müziğini basite indirgeyen akıma (Laz pop veya Karadeniz pop diye anılan türe) karşı alternatif ve nitelikli bir örnek sunduğu belirtilmiştir.​

Koyuncu verdiği röportajlarda, Karadeniz müziğinin uygunsuz şekilde ticarileştirilmesine tepki göstermiş ve kendi yaptığı işi bu furyaya bir panzehir olarak gördüğünü ifade etmiştir​. Sonuç olarak Viya! eleştirel çevrelerde "başarılı bir ilk adım" ve "Karadeniz müziğine saygınlık kazandıran" bir albüm olarak değerlendirilmiş; dinleyici nezdinde de Kazım Koyuncu'yu "şair ceketli çocuk" lakabıyla sevilen bir figür haline getiren süreçte önemli rol oynamıştır.

Parça listesi

No.	Başlık	Şarkı yazar(lar)ı	Müzik	Süre
1.	"Koçari"	Anonim	Anonim	3:57
2.	"Domivamis"	Anonim	Anonim	4:23
3.	"Ou Nana"	Anonim	Anonim	4:02
4.	"Nçaiş Birapa (He Yana)"	Hasan Helimişi	Hasan Helimişi	4:08
5.	"Didou Nana"	Anonim	Anonim	5:00
6.	"Ka Tun Mita Xendasoç"	Anonim	Anonim	3:30
7.	"Hey Gidi Karadeniz"	Anonim	Anonim	2:51
8.	"Gyuli Çkimi"	Anonim	Anonim	3:34
9.	"Sarp̂i Moleni"	Hasan Helimişi	Hasan Helimişi	3:32
10.	"Ateşlerde"	İlhan Yabantaş	İlhan Yabantaş	3:58
11.	"Ben"	İlhan Yabantaş, İrfan Ünsal	İlhan Yabantaş, İrfan Ünsal	3:51

Yapım görevlileri

Yapım görevlileri, Viya! albüm kitapçığından alınmıştır.

• Kazım Koyuncu - Vokal, klasik gitar, akustik gitar, düzenleme
• Metin Kalaç - Düzenleme, mix
• Hasan Helimişi - Söz yazarı (4, 9), besteci (4, 9)
• İlhan Yabantaş - Söz yazarı (10, 11), besteci (10, 11)
• İrfan Ünsal - Söz yazarı (11), besteci (11)
• Mahmut Turan - Tulum
• Tulum, Solo Vocal – Sabit Akatın (4)
• Cafer İşleyen - Bas gitar (4, 5, 8, 9, 11), flüt (8, 9)
• Serkan Tuğ - Bas gitar (3, 6, 7, 10)
• Ateşli Parmaklar - Çello, keman, viyola
• Gürsoy Tanç - Klasik gitar, elektro gitar, vokal (11)
• Kemal Sahir Gürel - Kaval (4, 7), geri vokal
• Hüseyin Erbaş - Kemençe
• Emrah Aydoğdu - Mastering
• Engin Gürkey - Perküsyon
• Ali Elver - Grafik tasarım
• Ezgi Öztürk - Grafik tasarım
• Yücel Tunca - Fotoğraflar
• Ayşenur Kolivar - Geri vokal
• Hilmi Yarayıcı - Geri vokal
• Mine Kalaycı - Geri vokal
• Sabit Akatın - Geri vokal
• Yusuf Ziya Albaş - Geri vokal
• İsmail Avcı - Geri vokal
• Stüdyo Motif - Kayıt stüdyosu
• Stüdyo Sound - Kayıt stüdyosu
• FRS Matbaacılık - Baskı
• Beyoğlu Metropol Müzik - Yapım

Yayımlanma tarihleri

Ülke	Tarih	Format(lar)	Şirket	Kay.
Türkiye	10 Ağustos 2001	MC, CD	Beyoğlu Metropol Müzik
Dünya geneli	3 Ocak 2015	Dijital indirme
Türkiye	1 Haziran 2022	LP

Ayrıca bakınız

• Kazım Koyuncu diskografisi

Dış bağlantılar

• Beyoğlu Metropol'de Hayde
• Spotify'da Hayde
• Apple Music'te Hayde
• Youtube Music'te Hayde
• Discogs'ta Viya!