Westsplaining
Westsplaining ("batı" ve "açıklama" kelimelerinin karışımından oluşan bir kelimedir), Batı dünyasının Orta ve Doğu Avrupa'ya ilişkin sosyopolitik görüşlerine yönelik eleştirileri ile Sovyetler Birliği ve Rusya'yla olan tarihsel ve güncel bağlarını temsil eden aşağılayıcı bir terimdir.[1] Kelime, Jan Smoleński ve Jan Dutkiewicz tarafından " Anglosferden insanların kendi analitik şemalarını ve siyasi reçetelerini yüksek sesle Orta ve Doğu Avrupa bölgesine dayatması olgusu" anlamına gelecek şekilde tanımlanmasının ardından Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında viral haline geldi.[2]
2022 öncesi kullanım
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu terim 2017 yılında Balkan Insight adlı haber sitesinde bir editör tarafından 'Balkanları Westsplaning(Batıdan Okumak)' başlıklı bir makalede kullanıldı. Makalenin yazarı Srdjan Garcevic, " Balkancılık en kötü turist tipini ortaya çıkarıyor - bir kitap okuduktan ve bölgede birkaç gün geçirdikten sonra yerel halkın tarihini ve siyasetini 'batıdan okuyan' turist tipini" ifadesini kullanıyor.[3]
2019'da gazeteci Edward Lucas, Westsplaining terimini konferanslarda, diplomatik toplantılarda ve sosyal ağlarda Batılıların Doğu Avrupalıların "Rusya ile diyalog" konusundaki güvensizliğini eleştirdiği ortak bir olaya atıfta bulunmak olarak tanımladı. Lucas'a göre Westsplaining yapanlar arasında Rusya'nın askeri müdahalelerine "gizliden gizliye" hayranlık duyan muhafazakar Batılılar; NATO, ABD ve savunma harcamalarını "gerçek düşman" olarak gören solcu Batılılar ve "sadece açgözlü" olan üçüncü bir grup yer alıyor. Lucas, batılıların Rusya'nın Batı ve Doğu Avrupa'ya yönelik tehdit ve eylemlerini yanlış değerlendirdiğini ve Doğu'dan ders almadığını savunmuştur.[1]
Rusya'nın Ukrayna'yı işgali
[değiştir | kaynağı değiştir]4 Mart 2022'de The New Republic'te yayınlanan bir makalede, Varşova Üniversitesi öğretim görevlisi Jan Smoleński [4] ve Concordia Üniversitesi ile Harvard Üniversitesi'nden araştırmacı Jan Dutkiewicz [5] Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin Anglosfer tarafından sosyopolitik analizinin yapıldığını savundu. Tutumu westsplaining olarak tanımlayarak tepki gösteren Doğu Avrupalı bilim insanlarının analizlerin hatalı olduğunu savundu. Smoleński ve Dutkiewicz, aralarında John Mearsheimer, Cato Enstitüsü'nden Ted Galen Carpenter, Wolfgang Streeck, Jeffrey Sachs, Yannis Varoufakis, Tucker Carlson ve Mariana Mazzucato'nun da bulunduğu, siyasi yelpazenin her yerinde bulunan İngiliz bilim insanlarını ve siyasi yorumcuları westsplaining ile suçladı. Ukrayna'nın uluslararası kendi kaderini tayin hakkı göz ardı edilerek NATO ve Rusya-ABD ilişkilerinin genişletilmesi birincil öneme sahip olarak görülmekteydi. Smoleński ve Dutkiewicz'e göre " westsplaining çerçevesinde Rusya'nın kaygıları kabul edilirken Doğu Avrupa'nın kaygıları kabul edilmemektedir." Hukukçu Patryk Labuda, bu çerçevede westsplaining'i, işgalin açıklaması olarak Rus emperyalizminin görmezden gelinmesi ve ana nedensel faktör olarak NATO genişlemesinin tercih edilmesi olarak tanımlamıştır. Labuda, uluslararası hukukçuların, 2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline yönelik hukuki analizlerinin daha geniş bir çerçevesinde Batı yanlısı söylemlerde bulunmalarının " ciddi bir tehlike " olduğunu ifade etmiştir.[2]
Smoleński ve Dutkiewicz, Hanna Hrytsenko'nun yazdığı ve Euromaidan Press tarafından 6 Haziran 2022'de yayınlanan ve Sergei Sumlenny'nin Rus İmparatorluğu ve Sovyetler Birliği döneminde Ukraynalılara yapılan muameleyi "Amerika'da siyahilere yapılanlara" benzettiği bir yazıya bazı gazetecilerden gelen tepkiler üzerine bu terimin "Twitter'ın Ukrayna kesiminde" ortaya atıldığını iddia eden bir makaleye atıfta bulunmaktadır.[6]
Aralarında anarşist Zosia Brom ve filozof Tereza Handl'ın da bulunduğu sol görüşlü Batılılar, işgalle ilgili tartışmalar kapsamında kendi kaderini tayin hakkını ve Doğu Avrupalıların siyasi aktörlüğünü göz ardı etmeleri ve Rus emperyalizmini görmezden gelmeleri nedeniyle Doğu Avrupalılar tarafından bir "westsplaining" yapmakla eleştirilmişlerdir.[6]
International Feminist Journal of Politics'in editörleri, işgalle ilgili olarak, entelektüellerin ve siyasetçilerin "'özgürlük' ve 'otoriter karanlığın' güçleri arasında kıyametvari bir karşılaşma hayal ettiklerini" ve "toplumsal cinsiyet, ırk, cinsellik veya queerlik" gibi ayrımcılık sorunlarını görmezden gelerek feminist bir westsplaining bakış açısını ileri sürmüşlerdir.[7]
Tepkiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Sol Birlikte Polonya siyasi partisinin İlerici Enternasyonal koalisyondan ve 2025 Avrupa'da Demokrasi Hareketinden ayrılması, koalisyonun Batılı üyeleri tarafından işgalin (Ukrayna egemenliğine açık bir şekilde destek beyan edilmemesi) westsplaining yapılmasına atfedildi.[6]
Smoleński ve Dutkiewicz tarafından Westsplaining yapmakla suçlanan Yunan ekonomist ve siyasetçi Yanis Varoufakis, Westsplaining'i Doğu Avrupalıların siyasi aktörlüğünün inkârı olarak yorumlamıştır. Varoufakis bu eleştirilere, Doğuluların NATO'nun genişlememesinin Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline yol açacağı yönündeki görüşlerinin bilincinde olduğunu ancak buna katılmadığını söyleyerek yanıt verdi. Hem Doğuluların görüşünün hem de NATO'nun genişlememesinin savaşa ve "Doğu Avrupa'da tehlikeli gerginliklere" yol açmayacağını savunan alternatif hipotezin kanıtlanamaz karşı olgular olduklarını ve solcular arasındaki saygılı diyalog kapsamında kendisinin bir westsplaining yaptığı algısının haklı olmadığını savundu.[8]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Avrupamerkezcilik
- Paternalizm
- Mansplaining
- Etnosentrizm
- Oryantalizm
- Baizuo
- Rusya'nın Ukrayna'yı işgali
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "It's Time to Stop "Westsplaining"". Center for European Policy Analysis. 25 Mart 2019. 24 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2023.
- ^ a b "On Eastern Europe, 'Whataboutism' and 'West(s)plaining': Some Thoughts on International Lawyers' Responses to Ukraine". European Journal of International Law. 12 Aralık 2022. 16 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2024.
- ^ "Westsplaining the Balkans". 15 Eylül 2017. 22 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2024.
- ^ "Jan Smoleński". The New Republic (İngilizce). 20 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ "Jan Dutkiewicz". The New Republic (İngilizce). 16 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ a b c "What we lose by 'Westsplaining' the Russian invasion of Ukraine". Monash University. 13 Nisan 2022. 16 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2024.
- ^ "Questioning war". International Feminist Journal of Politics. 26 Nisan 2022. 22 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi14 Ocak 2024.
- ^ "My reply to the Charge of Westsplaining Eastern Europeans". YanisVaroufakis.eu. 23 Mart 2022. 29 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2024.
