Kırım Platformu

Kırım Platformu
Kırım Platformu
	; Kırım Platformu'na katılan ülkeler Kırım
Kuruluş	2021 (4 yıl önce)
Kurucu	Volodimir Zelenski
Tür	Diplomatik girişim
Merkez	Ukrayna
Resmî site	crimea-platform.org/en

Kırım Platformu (Ukraynaca: Кримська платформа, latinize: Krymska platforma), Ukrayna cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski tarafından oluşturulmuş bir diplomatik girişimdir.^[1] 2014 yılında Kırım'ın Rusya Federasyonu tarafından ilhakını tersine çevirerek^[2] Rusya-Ukrayna ilişkilerini yeniden tesis etmek için uluslararası bir koordinasyon mekanizması olarak tasarlanmıştır. Kırım Tatarlarının insan haklarının korunması, çevresel bozulma ve Karadeniz ve Azak Denizi bölgesinde ticaretin engellenmesi de zirvede tartışılan konular arasındadır.^[3] Platformun açılış zirvesi, Ukrayna'nın bağımsızlığının 30. yıldönümü arifesinde 23 Ağustos 2021'de gerçekleşti.^[4]

Oluşma ve tanıtım süreci

Böyle bir platform için planlar, Geçici İşgal Altındaki Toprakların Yeniden Entegrasyonu Bakanlığı tarafından,^[5] ayrıca Eylül 2020'de de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 75. oturumunda açıklandı.^[6] Kırım Platformu girişiminin ilk sözü, Dışişleri Bakan Birinci Yardımcısı Emine Caparova'nın Avrupa Birliği üye ülkelerinin büyükelçilerine sunduğu ve Avrupa Birliği'ni faaliyetlerine dahil etmenin pratik yönlerini tartıştığı Kasım 2020'de ortaya çıktı.^[7] Ardından Ukrayna makamları, Batılı ülkeleri platforma dahil etmek için bir kampanya yürüttü.^[8]^[9]^[10]^[11] 26 Şubat 2021'de Cumhurbaşkanı Zelenski, "Kırım Özerk Cumhuriyeti'nin Geçici Olarak İşgal Edilen Bölgesinin ve Sivastopol Şehri'nin İşgal Edilmesi ve Yeniden Entegrasyonuna Yönelik Bazı Önlemler Hakkında Kararnameyi" imzaladı ve bu kararnamenin hazırlanması ve tutulması için Düzenleme Komitesi'nin kurulmasına karar verdi. Kırım Platformu Kurucu Zirvesi Hazırlama Düzenleme Komitesi Başkanı Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba'dır.^[12]^[13]^[14] Kırım Platformu'nun Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi'nde temsil edilmesi bekleniyor.^[15]

Tartışma konuları ve format

Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, Kırım Platformu müzakere platformu için beklenen beş öncelik belirledi:

İlk olarak, navigasyon özgürlüğü de dahil olmak üzere güvenlik. İkincisi, saldırgan devlete karşı yaptırımların etkinliğinin sağlanması. Üçüncüsü, insan haklarının ve uluslararası insancıl hukukun korunması. Dördüncüsü, eğitim, kültür ve dini hakların korunması. Beşincisi, Kırım'ın geçici işgalinin ekonomi ve çevre üzerindeki olumsuz etkisinin üstesinden gelmek.^[16]

Müzakereler beş temel alanda yürütülecek:

Rusya'nın Kırım'ı ilhak etme girişimini tanımama politikası,
Rusya'ya karşı uluslararası yaptırımların genişletilmesi ve güçlendirilmesi,
uluslararası güvenlik,
insan hakları,
işgalin ekonomi ve çevre üzerindeki etkisi.^[17]

İşgal altındaki yarımadadaki Kırım siyasi tutsakları konusuna özel önem verilecektir.^[18]

Zirveden sonra Kırım Platformu'nun faaliyetlerinin bitmemesi planlanmaktadır. Çalışmasının dört formatı planlanmıştır: Cumhurbaşkanlığı, Dışişleri Bakanları, Yardımcısı ve Uzman. Hükûmetler arası düzey, dışişleri bakanlarının istişareleri, öncelikli alanlarda uzmanlaşmış çalışma gruplarının koordinasyon toplantıları ve konferanslar şeklinde hareket edecektir. Özellikle, daha geniş Karadeniz bölgesi ve ötesinin güvenliğine adanmış yıllık bir forum oluşturmak mümkündür.^[19]

Kırım Platformu hizipler arası parlamenter birliği (Rüstem Umerov, Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu, Ahtem Chiygoz, Yelyzaveta Yasko, Vadym Halaichuk) Ukrayna Parlamentosunda kuruldu ve geçici olarak ilhak edilen yarımadayla ilgili bir yasa tasarısı paketi geliştiriyor.^[20]^[21]

Haziran ayında Ukrayna Kriz Medya Merkezi'nin basın merkezinde Kırım Platformu'nun uzman ağı tanıtıldı. Etkinliğe Kırım İnsan Hakları Grubu, Ukrayna Prizması ve Gazetecilik Araştırmaları Merkezi temsilcileri katıldı.^[22] Dışişleri Bakanlığı temsilcileri, büyükelçilikler, ulusal ve uluslararası uzmanların katılımıyla Kırım Platformu uzman ağının kuruluş forumu 6 Ağustos'ta Kiev'de gerçekleşti.^[23]

Platform, yarımada Ukrayna kontrolüne dönene kadar çalışmaya devam edecek.^[24]

Katılımcılar

30. yıl dönümü kutlamalarına ve zirveye aşağıdakiler de dahil olmak üzere yabancı liderler davet edildi:

Zirveye temsilci gönderme planlarını ilk açıklayan ülkeler ise Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Birleşik Krallık ve Moldova oldu.^[33]

Rusya ise, Dışişleri Bakanlığı daha önce Kırım Platformu'na katılıma izin vererek, "Kırım'ın su temini ve elektrik arzının yeniden başlatılmasının tartışılması planlanıyorsa, Kiev'in yarımadadaki ticaret ve ulaşım ablukasının kaldırılması" koşulunu belirledi.^[34] Ukrayna tarafı böyle bir olasılığı reddetti.^[35] Rusya daha sonra Kiev'in Kırım'ı iade etme çabalarını "gayrimeşru" olarak nitelendirdi ve herhangi bir ülke ve kuruluşun Ukraynanın girişimine katılımını "Rusya'nın toprak bütünlüğüne doğrudan tecavüz" olarak nitelendirdi.^[36]

Rusya ayrıca şantaj ve korkutma yoluyla platformun güvenilirliğini baltalamaya ve diğer devletlerin platforma katılmasını engellemeye çalıştı - bu nedenle zirveye davet edilenlerin listesinin gizli tutulması gerekiyordu.^[37]^[38]

Amerika Birleşik Devletleri bir Kabine üyesi tarafından temsil edilecek. Bu, Ukrayna'daki ABD Maslahatgüzarı, Avrupa ve Avrasya İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı George Kent tarafından Özgür Avrupa Radyosu'na verdiği bir röportajda duyuruldu.^[39]