Yakubî

Yakubî tam adıyla Ebül-Abbâs Ahmed bin İshâk bin Cafer bin Vehb bin Vâzıh el-Yakubî (Arapça : أبو العباس أحمد بن إسحاق بن جعفر بن وهب بن واضح اليعقوبي) Müslüman tarihçi, coğrafyacı ve seyyah.^[1] Yaygın inanışa göre Fars asıllı, Ermeni asıl olduğu söylenir.^[2] İlk tarihi coğrafya üzerine eser veren Arap yazardır.^[3]

Yaşam öyküsü

Yakubi, Halife Mansur zamanında kölelikten özgür bırakılmış olan Vazıh'ın torunudur. 873 yılına kadar Ermenistan ve Horasan'da yaşamıştır. İran'da Tahiri Hanedanı (سلسله طاهریان) emri altında hizmet eder ve onlar için çalışır; bu sırada Hindistan, Mısır ve Magribi gezer. Tahiriler Horasan'ı ele geçirerek kendi topraklarına katan Seferiler tarafından devrilince, Mısıra yerleşir ve 889-890 yıllarında Tolunoğulları (Arapça: الطولونيون al-Tūlūnīyūn), sarayında Kitab al-Buldan ismindeki kitabını yazar. El-Yakubi'nin 897 yılı içinde öldüğü söylenir.^[1]

Anlatımı

Tarihi anlatımını iki bölümde ele almıştır. İlkinde Muhammed'den öncesi ve o dönem halkların, özellikle de dinlerinin, edebiyatlarının kapsamlı bir anlatımını verir. Patrikler zamanında kaynağı C. Bezold'un "Die Schatzhohle" Süryani eseri olduğu ortaya çıkmıştır. Hindistan hikâyesinde, Kelile ve Dimne'nin ve Sinbad hikâyelerini anlatan ilk kişidir. Yunanistan'ı anlatırken filozoflardan birçok alıntı yapar.^[4] İkinci bölüm, 872 yılına kadar Muhammed'in tarihçesini içerir, İmamiye bakışı açısından değerlendirip Ebû Bekir, Ömer ve Osman’ın hilâfetini reddeden ve onlar için halife sıfatını kullanmaz; dönemlerini “eyyâm” başlığı altında anlatır.^[2] Eser, Ermenistan ve Horasan gibi bazı şehirleri astronomik detayları ve şairlerden ziyade dini otoritelerden alıntılarıyla ayrıntılı anlatarak karakterize eder.^[1]

Eserleri

تاريخ اليعقوبي ; Târih bin Vadih (Ibn Wadih Kroniği)^[1]
كتاب البلدان; Kitab el-Buldan (Ülkeler kitabı)^[1] - Magrib (المغرب العربي; al-Maġrib al-Arabī)'in coğrafi bir tanımlaması, tam geniş bir şehirler ile bilgiler ve fazlaca topoğrafik ve siyasal bilgileri kapsar. (ed. M. de Goeje, Leiden, 1892)

Notlar

^ ^a ^b ^c ^d ^e Önceki cümlelerden bir veya daha fazlası artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Ya'qūbī". Encyclopædia Britannica. 28 (11. bas.). Cambridge University Press. s. 904.
^ ^a ^b TDV İslâm Ansiklopedisi'nde Yakubî
^ Abdülazîz b. Abdilkerîm ed-Dûrî (1983). بحث في نشأة علم التاريخ عند العرب [Araplar arasında tarihin ortaya çıkışı üzerine araştırma] (Arapça). دار المشرق،. s. 44. ISBN 978-2721479969. 2 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2022.
^ Klamroth, Martin (1886). "Ueber die Auszüge aus griechischen Schriftstellern bei al -Ja'qûbî" [El-Ja'qûbî'deki Yunan yazarlardan alıntılar hakkında]. Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft. 40 (2). Harrassowitz Verlag. ss. 189-233. ISSN 0341-0137. 2 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.

Kaynakça

Muhammad Zaman: "Al-Yaqubi", Encyclopedia of Islam, Bd. XI, Leiden 2002, sayfa 257-8.
André Miquel: La géographie humaine du monde musulman, Bd. I, Paris 1967 sayfa 285-292.

Dış bağlantılar

Al-Yakubi'nin İncile ait öyküleri 12 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

[Britannica-1] Önceki cümlelerden bir veya daha fazlası artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Ya'qūbī". Encyclopædia Britannica. 28 (11. bas.). Cambridge University Press. s. 904.

[TDV-2] TDV İslâm Ansiklopedisi'nde Yakubî

[3] Abdülazîz b. Abdilkerîm ed-Dûrî (1983). بحث في نشأة علم التاريخ عند العرب [Araplar arasında tarihin ortaya çıkışı üzerine araştırma] (Arapça). دار المشرق،. s. 44. ISBN 978-2721479969. 2 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2022.

[4] Klamroth, Martin (1886). "Ueber die Auszüge aus griechischen Schriftstellern bei al -Ja'qûbî" [El-Ja'qûbî'deki Yunan yazarlardan alıntılar hakkında]. Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft. 40 (2). Harrassowitz Verlag. ss. 189-233. ISSN 0341-0137. 2 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[1]

[2]

[3]

[4]