Yazılıtaş Kalesi
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Yazılıtaş, Horasan |
| Koordinatlar | 39°52′03″K 42°17′09″D / 39.86750°K 42.28583°D |
Yazılıtaş Kalesi, tarihsel Basiani bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Horasan ilçesine baplı Yazılıtaş köyünde eski bir kaledir. Kalenin bulunduğu kayanın alt kısmında Urartu yazıtı bulunmaktadır.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Yazılıtaş Kalesi adı, üzerinde kalenin yükseldiği kayanın alt kısmındaki Urartu yazıtına bağlı olarak ortaya çıkmıştır. Kalenin ne zaman inşa edildiği bilinmemekle birlikte, söz konusu yazıt üzerinden Urartu döneminden kaldığı düşünülmektedir. Kalenin bulunduğu Basiani bölgesi Orta Çağ'da Gürcü Krallığı'nın sınırları içinde bulunuyordu. 13. yüzyılın başında, Gürcüler ile Türkler arasında bu bölgede meydana gelen savaş Basiani Savaşı olarak bilinir. Osmanlılar Basiani bölgesini ve dolayısıyla Yazılıtaş Kalesi'ni 1545 yılında Gürcülerden ele geçirmiştir.[2]
Kalıntılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Yazılıtaş Kalesi'nin yıkıntıları, Yazılıtaş köyünün yaklaşık bir kilometre doğusunda, deniz seviyesinden 2.240 metre yükseklikte bir kayanın tepesinde bulunmaktadır. Ancak zorlu doğa koşulları nedeniyle kale ayrıntılı biçimde belgelenememiştir. Bir dağ geçidinin bulunduğu bu devasa ve stratejik açıdan önemli dağın zirvesinde bulunması ve Antik çağlardan beri kullanılmış olması kaleyi önemli kılmaktadır. Kale, doğal tahkimat sistemi oluşturan kayanın üzerinden buraya bitişik vadileri kontrol amaçlı kullanılmış olmalıdır.[1]
Urartu yazıtı, kalenin bulunduğu kayalığın eteğinde, yerden yaklaşık 2,5-3 metre yükseklikte yer alır. Buradaki kaya, dikdörtgen biçiminde yaklaşık 30-40 santimetre derinliğinde oyulmuştur. Oyuğun yüzeyi 1,5 metre yükseklik ve " metre genişliktedir. Urartu yazıtı oyuk yüzeyi tamamen doldurmuştur. Silah atışlarıyla önemli ölçüde tahrip olmakla bilikte yazıt oldukça iyi korunmuştur. Yazıtta Urartu kralı İşpuini'nin oğlu Kral Menua'nın Tanrı Haldi'nin silahlarını kuşanıp Proto-Kartveli devleti olan Diaohi'ye karşı bir sefere çıktığı, zafer kazanıp kentleri ele geçirdiği, Diaohi kralı Utupirşi'nin Menua'nın önünde diz çöktüğü belirtilmiştir.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "ბასიანი: კულტურის ძეგლების კატალოგი" / Basiani: A Catalogue of the Monuments of Material Culture (Basiani: Maddi Kültür Anıtları Kataloğu), Tiflis, 2024, s. 78. 3 Nisan 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9888-4-4
- ^ "ბასიანი: კულტურის ძეგლების კატალოგი" / Basiani: A Catalogue of the Monuments of Material Culture (Basiani: Maddi Kültür Anıtları Kataloğu), Tiflis, 2024, s. 10. 3 Nisan 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9888-4-4