Yazılıtaş, Horasan
| Yazılıtaş | |
|---|---|
 Mahallenin haritadaki yeri | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Yazılıtaş Yazılıtaş'ın Erzurum'daki konumu | |
Koordinatlar: 39°52′16″N 42°16′34″E / 39.871°K 42.276°D | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Horasan |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Rakım | 2326 m |
| Nüfus (2021)[2] | 223 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25800 |
Yazılıtaş, Erzurum ilinin Horasan ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Yazılıtaş, bu yerleşimin bilinen en eski adıdır. Ancak bu isim, köyün sınırları içindeki Urartu yazıtına bağlı olarak ortaya çıkmıştır.[4] 1835 tarihli Osmanlı nüfus defteri ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Yazılı Taş (یازیلی طاش) olarak geçer.[5][6]
Yazılı Taş köyü, Urartu döneminde Biani şeklinde anılan Basiani bölgesindeki yerleşim yerlerinden biridir. Köyün sınırları içinde Urartu döneminden kalma bir yazıt bulunmaktadır.[4] Yazılıtaş köyünün bulunduğu bölge Orta Çağ'da Gürcistan sınırları içinde yer alıyordu. Nitekim 13. yüzyılın başında Gürcüler ile Türkler arasındaki Basiani Savaşı bu bölgede meydana gelmiştir. Osmanlılar bu bölgeyi 1545 yılında Gürcülerden ele geçirmiştir.[7]
Yazılı Taş köyü, 1835 Osmanlı nüfus defterine göre Hasan Kala kazasının köylerinden biriydi. Müslim nüfus defterinde 48 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusun yaklaşık 96 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Bu tarihte köyde Hristiyan nüfus bulunmuyordu.[5] 1928 tarihli Osmanlıca köy listesine göre, Erzurum vilayetinin Hasan Kale kazasının Aras nahiyesine bağlı köylerden biriydi.[8] 1935 genel nüfus sayımında, "Yazılıtaş" şeklinde kaydedilmiş olan köy, aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 209 kişiden oluşuyordu.[9] 1965 genel nüfus sayımında Yazılıtaş köyünün nüfusu 526 kişiye yükselmişti ve bu nüfus içinde sadece 16 kişi okuma yazma biliyordu.[10]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum'da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Horasan Belediyesi'nin bir mahallesi olmuştur.[11]
Yazılıtaş Kalesi, Yazılıtaş köyünün yaklaşık bir kilometre doğusunda, deniz seviyesinden 2.240 metre yükseklikte bir kayanın tepesinde inşa edilmiştir. Bu kalenin üzerinde yer aldığı kayanın eteklerinde Urartu yazıtı bulunmaktadır.[4]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Mahalle, Erzurum il merkezine 117 km, Horasan ilçe merkezine 34 km uzaklıktadır.[12] Mahalle, Horasan'ın güneydoğusunda olup, D.100/
numaralı Erzurum-Ağrı (Horasan-Eleşkirt) devlet/uluslararası yoluna, Haydarlı ve Yaylacık mahalleleri üzerinden 8,8 km'lik bir köy yoluyla bağlıdır.[13]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 223[2] |
| 2020 | 246[2] |
| 2019 | 255[2] |
| 2018 | 255[2] |
| 2017 | 270[2] |
| 2016 | 281[2] |
| 2015 | 311[2] |
| 2014 | 311[2] |
| 2013 | 336[2] |
| 2012 | 411[2] |
| 2011 | 459[2] |
| 2010 | 391[2] |
| 2009 | 411[2] |
| 2008 | 401[2] |
| 2007 | 393[2] |
| 2000 | 544[12] |
| 1990 | 594[14] |
| 1985 | 654[15] |
| 1965 | 526[16] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Erzurum Horasan Yazılıtaş Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 13 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2023.
- ^ "Yazilitas, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 8 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2023.
- ^ a b c "ბასიანი: კულტურის ძეგლების კატალოგი" / Basiani: A Catalogue of the Monuments of Material Culture (Basiani: Maddi Kültür Anıtları Kataloğu), Tiflis, 2024, s. 78. 3 Nisan 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9888-4-4
- ^ a b "Ümit Kılıç, "XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Pasinler ve Köylerinin Demografik ve İskan Yapısı", A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı: 42, 2010, s. 241-257". 3 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2025.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 229.
- ^ "ბასიანი: კულტურის ძეგლების კატალოგი" / Basiani: A Catalogue of the Monuments of Material Culture (Basiani: Maddi Kültür Anıtları Kataloğu), Tiflis, 2024, s. 10. 3 Nisan 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9888-4-4
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 228.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 232" (PDF). 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Nisan 2025.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 255" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Ocak 2023.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ a b "Yazılıtaş Mahallesi". YerelNet.org.tr. 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2023.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.