Zeynep Sultan Camii
 Zeynep Sultan Camii | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Durum | Restorasyon nedeniyle kapalı |
| Mezhep | Sünni |
| Mimari tarz | Barok, İslam mimarisi, Osmanlı mimarisi |
| Konum | İstanbul,  Türkiye |
| Koordinatlar | 41°00′36″K 28°58′42″D / 41.01000°K 28.97833°D |
| Açılış | 1769) |
| Mimar(lar) | Mehmed Tahir Ağa |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Kesme taş ve Tuğla |
| Kubbe sayısı | 1 |
| Kubbe yarıçapı (dış) | 12,20 metre (40,0 ft) |
| Minare sayısı | 1 |
Zeynep Sultan Camii 1769 yılında III. Ahmed'in kızı Zeynep Sultan tarafından Ayazma Camii'nin de mîmarı olan Mehmed Tahir Ağa'ya yaptırılmış barok tarzındaki câmidir. Mîmârî tarzına bulunduğu mekân göz önüne alınarak karar verilmiştir. Bu özel tarzı ve yapımında kullanılan malzemeler nedeniyle Bizans kiliselerini anımsatır.[1]
Yapının duvarları kesme taş ve tuğla karışımı olan almaşık şekilde örülmüştür. Caminin tek kubbesi taşıyıcı duvarlar tarafından taşınır. Kubbe kasnağında pencereler bulunur. Cami kubbesi 12.20 metre çapındadır. Merkezi kubbe dört duvar tarafından taşınmaktadır. Kubbenin oturduğu duvarlar dışındaki köşeler küçük yarım kubbeler konmuştur. Klasik tüm camilerde olduğu gibi alt pencereler dikdörtgen, üst pencereler ise sivri kemerlidir. Bu pencerelerin tam üstünde birer tane dairesel pencere bulunmaktadır. Kubbe kasnağında da 16 adet yuvarlak kemerli pencere konmuştur. Kubbe üstü kurşunla örtülmüştür. Caminin mimari planı kare formunda olup, mihrabı dış cepheye çıkıntılıdır. Son cemaat yeri altı porfir sütunla taşınmış olup sadece bir kubbe bulunur. Sütunlar arasında da beş sivri kemer bulunur. Bu sivri kemerler tamamen tuğladır. Sütunların diğer araları tonozla geçilmiştir. Caminin ana mekanına girildiğinde, girişin hemen üstünde altı mermer sütunun taşıdığı kadınlar mahfili bulunur. Bu mahfil ahşaptandır. Sol üstte de hünkar mahfili vardır. Üst kata, yani mahfile çıkış, cami girişinin yanındaki merdivenle sağlanmaktadır. Mihrap kırmızı mermerden, minber ise ahşaptandır. Cami içi kalem işi bezemelerle süslenmiştir. Bu süslemeler 1983 yılında onarım görmüştür. Caminin batı tarafında bulunan tek minaresi, kürsüsü kesme taştan, yuvarlak gövdesi tuğla ile örülmüştür. Minarenin tek şerefesi olup demir korkulukludur.[1]
Gülhâne'nin karşısında bulunan câminin arka tarafında bugün de ilkokul olarak kullanılan mektep vardır. Eskiden sebil[2] olarak kullanılan kısmı ise şu anda vakıflar tarafından kiraya verilmiş, büfe olarak işletilmektedir. Câminin hemen önünde I. Abdülhamit'in külliyesinden,[3] 1920'lerde Eminönü'nden 4. Vakıf Han'ın yapımı nedeniyle buraya taşınmış olan çeşme artık istimlak çalışmaları sırasında Taya Hatun Sokak'taki bugünkü yerine taşınmıştır. Hemen üst tarafında ise Osmanlı Araştırmaları Vakfı bulunmaktadır.
Hazîresinde[4] Alemdar Mustafa Paşa'nın mezarı bulunmaktadır. Yeniçeri isyânını bastırmak için İstanbul'a gelen Alemdar Mustafa Paşa tahta II. Mahmut'u çıkarmış, kendisi de sadrâzamı olmuştur. Ancak bir süre sonra yeniçeriler tekrar ayaklanıp Alemdar Mustafa Paşa'nın evini kuşatmış, paşa da kendisiyle birlikte evini havaya uçurmuştur. Cesedi yeniçeriler tarafından Yedikule Zindanları'na atılmıştır. 1900 yılında İstanbul'da ilk istimlâk çalışması sırasında naaşı bir tören düzenlenerek Zeynep Sultan Camii'nin avlusuna defnedilmiştir. Câminin bahçesine bir sıbyan mektebi yapılmış ve Alemdar Mustafa Paşa'nın ismi verilmiştir.
Ayrıca 1912 yılında yapılan istimlâk çalışmaları neticesinde türbesi yıkılan Zeynep Sultan'ın naaşı, câminin bodrumunda 1950 yılına kadar kalmıştır. 1950'de dönemin vakıflar idâresi tarafından Zeynep Sultan'ın naaşı bugünkü yerine defnedilmiştir. Câminin bodrumu ise 1983 yılında restore edilmiş, şu an hâlen ibâdete açık durumdadır. III. Selim'in sadrâzamlarından Zeynep Sultan ile evli olan Melek Mehmed Paşa'nın kabri de câminin hazîresinde yer almaktadır.
Zeynep Sultan Camii 1958 yılında Vakıflar İdâresi tarafından, 1983 yılındaysa câmii cemaati tarafından restore edilmiştir.
Zeynep Sultan Camii 2014 yılı yaz aylarından beridir İl Özel idaresi tarafından yaptırılan restorasyon çalışmaları sebebiyle kapalıdır.
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Camiinin Alemdar Caddesinden görünümü (Mart 2013) -
Camiinin dış kapısı (Mart 2013) -
Camiinin kapısındaki tanıtıcı levhası (Mart 2013) -
Camiinin iç kapısındaki bilgi (Mart 2013) -
Camiinin minaresi (Mart 2013) -
Camiinin avlusundan bir görünüm (Mart 2013)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "GÜLHANE ZEYNEP SULTAN CAMII". 31 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2023.
- ^ sebil: Genellikle câmilere bitişik özel bir biçimde yapılmış, karşılık beklemeden hayır için içme suyu dağıtılan taş yapı, sebilhanetdk[ölü/kırık bağlantı]
- ^ külliye: Bir caminin çevresinde cami ile birlikte kurulmuş medrese, imâret, sebil, kitaplık, hastâne vb. yapıların bütünütdk[ölü/kırık bağlantı]
- ^ hazîre: Cami, türbe, tekke vb. yerlerde çevresi parmaklıklarla çevrili mezar yeritdk[ölü/kırık bağlantı]
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
OpenStreetMap'te Zeynep Sultan Camii ile ilgili coğrafi veriler
| Otorite kontrolü |
|
|---|