Çi börek
Çibörek[a] veya Yarımca; kıyma, soğan ve baharat karışımının açılmış yufkaya konulup yağda kızartılmasıyla yapılan geleneksel bir Kırım Tatar yemeğidir.[1]
Yarımca Trakya mutfağının sevilen bir hamur işidir. Yarım ay şeklinde katlanmasından sebep bu ismi almıştır.[2]
1860 Kırım Savaşı'nın da etkisiyle, göçmen Tatarlar tarafından Anadoluya getirilmiştir. Bu göçün önemli bir kısmını alan Eskişehir mutfağının parçası olmuştur.[3]
Eskişehir Çiğböreği (Çibörek) Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[4][5]
Böreğin adı konusundaki görüşler
[değiştir | kaynağı değiştir]Böreğin adı konusunda çeşitli görüşler vardır. Çibörek, Kırım Tatarları arasında Şırbörek, Şuberek, Çiberek, Çuberek, Çiborek şeklinde adlandırılır. Türkiye Türkçesinde adlandırılırken yanlış bir anlam kazanarak "çiğ börek" olmuş ancak daha sonra Türk Dil Kurumu tarafından yiyeceğin adı "çi börek" şeklinde değiştirilmiştir.[6][7] Çünkü bu yemek çiğ köfte gibi çiğ et içermez ancak et böreğe (içli köfte gibi birçok Anadolu yemeğinin tersine) pişirilmeden koyulur.
Bir görüş "şırbörek" adının pişerken çıkan kızarma sesinden geldiğini öne sürerken [kaynak belirtilmeli] diğer bir görüş de Kıpçak lehçesinde "lezzetli" anlamına gelen "şı", "çi" kelimesinden geldiğini öne sürer.[3] Buna göre çibörek "lezzetli börek" demektir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- İsmail Otar'ın Çibörek şiiri
Dipnotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ TDK, 2023 yılında çiğ börek imlasını çi börek olarak değiştirmiştir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Karen Evans-Romaine; Helena Goscilo; Tatiana Smorodinskaya, (Ed.) (2013). Encyclopedia of Contemporary Russian Culture. Taylor & Francis. s. 100. ISBN 978-1-136-78785-0. 12 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2016.
Originally a Crimean Tatar dish, cheburerki became popular in other regions of the former USSR.
- ^ "Yarımca – Trakya Gezi". 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2021.
- ^ a b Başak Kalkan; Mine Fakılı. "Bir göç hikayesinin bugünle buluştuğu lezzet: Çibörek". ESTÜ Aktif, 14. s. 27-30. 9 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi17 Ağustos 2020.
- ^ "Eskişehir Çiğböreği (Çibörek) - Coğrafi İşaret Platformu". ci.turkpatent.gov.tr. Coğrafi İşaret Platformu. 26 Kasım 2012. 20 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2023.
- ^ No: 163 – Mahreç İşareti – ESKİŞEHİR ÇİĞBÖREĞİ (ÇİBÖREK) (PDF). 17 Mart 2012. 20 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Temmuz 2023.
- ^ "TDK bazı sözcüklerin yazımını değiştirdi". aksam.com.tr. Akşam. 20 Temmuz 2023. 20 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2023.
- ^ "Unvan, çiğ börek, kayyum... TDK o sözcüklerin yazımını değiştirdi! Artık böyle yazacağız!". karar.com. Karar. 20 Temmuz 2020. 20 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2020.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Oktay Usta'dan çiğ börek tarifi
- Meliha Gence'nin tarifi
- Zeynep Hanım'ın tarifi28 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.