Şulhan Aruh
| Makale serilerinden |
| Yahudilik |
|---|
 |
Şulhan Aruh (İbranice: שולחן ערוך "Kurulu Masa"), Musevi hukukunda uyulması gereken bir kural veya yazılı bir katalogdur. Sıklıkla "Yahudi Hukukunun Kodu" olarak anılır ve Rabbanî Yahudilikteki çeşitli hukuk derlemeleri arasında en sık başvurulanı olma niteliğini taşır. Eser, günümüzde İsrail sınırları içinde yer alan Safed kentinde Yosef Karo tarafından 1563 yılında kaleme alınmış, iki yıl sonra Venedik’te yayımlanmıştır.[1]
Şulhan Aruh'taki halaha ile ilgili hükümler (Yahudi dini hukuk kuralları) genellikle Sefarad hukukunu ve geleneklerini temel alır. Buna karşılık, Aşkenaz Yahudileri ise çoğunlukla, Şulhan Aruh'a yazdığı açıklamalarda Sefarad ve Aşkenaz gelenekleri arasındaki farkları belirten posek Moses Isserles’in hükümlerini takip eder. Bu açıklamalar, yaygın biçimde, “Kurulu Masa”ya serilen masa örtüsü anlamında “mappā” olarak anılır. Yayımlanan hemen her Şulhan Aruh baskısı bu açıklamaları içerir ve zamanla “Şulhan Aruh” terimi hem Karo'nun çalışmasını hem de Isserles'in katkılarını kapsayan bir anlama kavuşmuştur. Metinlerde, Yosef Karo genellikle, “Meḥabbēr” (הַמְחַבֵּר – "Yazar") olarak; Isserles ise adının İbranice kısaltmasıyla “Rema” şeklinde anılır.
Matbaanın daha erişilebilir hâle gelmesi sayesinde, 16. yüzyıl Lehistan-Litvanya Birliği, Osmanlı İmparatorluğu ve başka ülkelerde hukukun kodifikasyonu (yazılı hâle getirilmesi) açısından önemli bir dönem oldu. Daha önce yazıya geçirilmemiş yasa ve gelenekler derlenip kayıt altına alınmaya başlandı; Şulhan Aruh da bu türden bir derlemeydi. Eserin yazarı Yosef Karo, Sefarad gelenekleri temelinde birleşmiş bir Yahudilik hayal etse de eser yayımlandıktan sonraki yüzyılda, Isserles'in yorumları ve 17. yüzyıl Polonyalı hahamlarının katkılarıyla, Aşkenaz Yahudileri için de geçerli bir hukuk kodu hâline geldi.[2]
Yapısı ve içeriği
[değiştir | kaynağı değiştir]Çeşitli konuları barındıran kitap dört bölümden oluşmaktadır:[3]
- Orah Hayyim: İbadet, Şabat ve bayramlarla ilgili kurallar yer alır.
- Yore Dea: Gıda, faiz ve temizlik konularında yasaklamaları içerir.
- Eben Ezer: Evlilik ve boşanma ile ilgili kanunlar anlatılır.
- Hosen Mispat: Medeni hukuk ve ceza hukukuyla ilgili sorunlar işlenir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Codex Judaica, Mattis Kantor 2005
- ^ Davis, Joseph (October 2002). "The Reception of the Shulhan 'Arukh and the Formation of Ashkenazic Jewish Identity". AJS Review. 26 (2): 251-276. doi:10.1017/S0364009402000065.
- ^ Naim A. Güleryüz, Bizans'tan 20. Yüzyıla - Türk Yahudileri, s.86, ISBN 978-9944-994-54-5
 | Yahudilik ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
