1. Makabeler

Makabeler'in Birinci Kitabı, milattan önce 2. yüzyılın sonlarına doğru Haşmonayim Hanedanı yönetimindeki bağımsız bir krallıkta Yahudi bir yazar tarafından İbranice yazılmıştır. İbranice orijinali kayıptır ve gerçeğe en yakın versiyonu Grekçeye çevrilmiş hâli Septuaginta'dadır.

Kitap Katolik, Ortodoks ve Kıpti kiliselerince kanonik olarak kabul edilse de, Protestan gruplar tarafından kabul edilmez. Kimi Protestan, kitabı apokrif sayar. Günümüz Yahudiliğinde, kitap büyük bir tarihsel ilgi alanıdır, ancak resmi bir dini durumu yoktur.

İsim

Makabe ismi, İbranice "çekiç" manasına gelmektedir. İsim Mattathias'ın üçüncü oğlu ve ilk ayaklanmanın lideri olan Judas'tan geliyor olabilir. Komutan Judas Maccabeus'un saldırılarının "çekiç-gibi" olduğu söylenir. İsmin kökeni konusunda bir düşünce de, Makabe kelimesinin Aramice maqqaba (modern İbranicede makebet) sözcüğünden gelmiş olabileceğidir. Maqqaba, "çekiç" ya da "balyoz" anlamındadır. "Makabe" ismi ayrıca Eski Ahit'in Mısırdan Çıkış 15:11 bölümündeki "Var mı senin gibisi ilahlar arasında, ya RAB?" cümlesinin İbranice karşılığının "מי כמוכה באלים יהוה" baş harflerinden türetilmiştir. (Mem, Kaf, Bet, Yud)

İçerik

Bu kitap, Yahudiler ile Helen yöneticiler arasındaki uzun süreli çatışmayı, üç Makabeli kardeş Judas, Yonatan ve Simon'un Yahudi halkını Selevkos egemenliğinden kurtarmak için verdikleri kahramanca mücadeleyi anlatır. Kitap, Simon'un öldürülmesine kadar (MÖ 175-135) Haşmonayim Hanedanının yükselişini bir dizi bireysel öykü şeklinde anlatır.

Anlatının merkezinde, Kudüs Tapınağı aristokrasisinin Helen yanlısı bir kesiminin, Suriyeli hükümdar IV. Antiohos Epifanis'in desteğiyle, kendi iktidarlarını sağlamlaştırmak için Tevrat'ı bir anayasa olarak geçersiz kılarak Yahudi Tapınak devletini Helenistik bir polis'e dönüştürme girişimi yer alır. Birinci Makabeler, aristokrasideki bir azınlığın başlattığı bu girişimi genel bir dini zulüm olarak sunar ve aynı zamanda Haşmonayim'lerin hedeflerini tüm Yahudi ulusun hedefleriyle bir tutar. Propagandacı tarih anlatısının yazarı, karışıklıkların asıl başlangıç noktasını, yurttaşlarının bir kısmının, dini ve kültürel erozyonun tehdit edici bir işareti olarak anladığı ve bu nedenle yasadışı olarak damgaladığı yaygın asimilasyon çabalarında görür (bkz. 1:11). Askeri ve diplomatik olayların Haşmonayim'lerin lehine olan anlatımında, Makabeli kardeşlerin Helenistik karşıtı bir toparlanma hareketi oluşturmayı nasıl başardıklarını göstermek ister.

Ayrıca bakınız

• Deuterokanonik kitaplar
• Apokrif
• 2. Makabeler
• Makkabiler

Kaynakça

Özel

Genel

• Bar-Kochva, Bezalel (1989). Judas Maccabaeus: The Jewish Struggle Against the Seleucids. Cambridge University Press. ISBN 0521323525. 
• Bartlett, John R. (1998). 1 Maccabees. Sheffield, UK: Sheffield Academic Press. 
• Goldstein, Jonathan A. (1976). I Maccabees: A New Translation, with Introduction and Commentary. The Anchor Bible Series. 41. Garden City, NY: Doubleday. ISBN 0-385-08533-8. 
• Grabbe, Lester L. (2020). A History of the Jews and Judaism in the Second Temple Period: The Maccabean Revolt, Hasmonaean Rule, and Herod the Great (174–4 BCE). Library of Second Temple Studies. 95. T&T Clark. ISBN 978-0-5676-9294-8. 
• Harrington, Daniel J. (2009). The Maccabean Revolt: Anatomy of a Biblical Revolution. Eugene, Oregon: Wipf and Stock. ISBN 978-1-60899-113-6. 
• Harrington, Daniel J. (2012). First and Second Maccabees. Collegeville, Minnesota: Liturgical Press. ISBN 978-0-8146-2846-1. 
• Mendels, Doron (2021). "1 Maccabees". Oegema, Gerbern S. (Ed.). The Oxford Handbook of the Apocrypha. Oxford University Press. ss. 150–168. doi:10.1093/oxfordhb/9780190689643.013.9. ISBN 9780190689667. 
• Rappaport, Uriel (2001). "1 Maccabees". Barton, John; Muddiman, John (Ed.). The Oxford Bible Commentary (Online bas.). Oxford University Press. ISBN 9780191979897. 
• Schwartz, Daniel R. (2022). 1 Maccabees: A New Translation with Introduction and Commentary. The Anchor Yale Bible. 41B. New Haven & London: Yale University Press. doi:10.2307/j.ctv2t5xh30. ISBN 978-0-300-15993-6. 
• Tedesche, Sidney; Zeitlin, Solomon (1950). The First Book of Maccabees. New York: Harper & Brothers. 
• Williams, David S. (1999). The Structure of 1 Maccabees. The Catholic Biblical Quarterly Monograph Series 31. Washington, DC: Catholic Biblical Association of America. ISBN 0-915170-30-2.