1402'likler
1402'likler, Türkiye'de 12 Eylül Darbesi sonrasında 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu ile görevlerine son verilen memur ve bilhassa üniversite öğretim elemanlarına halk arasında verilen isim. Ayrıca işten çıkarılan kişileri nitelemek için de kullanılır. 1971 yılında çıkarılan 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu'nun ikinci maddesi, 12 Eylül 1980 darbesinden sonra ülke idaresini eline alan Millî Güvenlik Konseyi tarafından 1983 yılında değiştirildi ve akademik personelden devlet memuruna kadar kamuda çalışan birçok kişinin görevine son verildi.[1]
Yasal dayanak
[değiştir | kaynağı değiştir]1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu çerçevesinde işten çıkarmalar yapılmıştır.
| “ | Sıkıyönetim komutanlarının bölgelerinde genel güvenlik, asayiş veya kamu düzeni açısından çalışmaları sakıncalı görülen veya hizmetleri yararlı olmayan kamu personelinin statülerine göre atanması veya işine son verilmesi, yerel yönetimde çalışanların görevden uzaklaştırılması veya işlerine son verilmesi hakkındaki istemleri ilgili kurum ve organlarca derhâl yerine getirilir.[2] | „ |
Süreç
[değiştir | kaynağı değiştir]6 Kasım 1981'de çıkarılan 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile, Yükseköğretim Kurulu kuruldu.[3] Bundan sonra 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu'nun 2301 ve 2766 sayılı Kanun'la değişik maddelerince özellikle sol görüşlü olduğu düşünülen 71 üniversite öğretim görevlisi, YÖK tarafından görevlerinden uzaklaştırıldı.[4] İlk uzaklaştırmalar Şubat 1983'te başladı.[5] Genelkurmay Başkanlığı'nın açıklamalarına göre, toplam 4.891 kamu personeli görevden alınmış ve 38 profesör, 25 doçent, 10 yardımcı doçent; 1402'lik olmuştur. Ancak 1402'lik olmasını istemediğinden bizzat istifa yolunu seçenler de dâhil edildiğinde, toplam mağdur sayısının 20.000 civarında olduğu öne sürülmektedir.[kaynak belirtilmeli] Bazı üniversiteler personel yokluğu nedeniyle bu yasa yüzünden zor duruma düşmüşlerdir.[kaynak belirtilmeli]
12 Mart 1986'da ilk kez Ankara İdare Mahkemesince, 1402'liklerin tüm aylık ve özlük haklarıyla göreve başlatılmaları gerektiği belirtildi ve çalışmadıkları sürelerde mahrum kaldıkları gelirlerin de tazminat olarak ödenmesi öngörüldü.[kaynak belirtilmeli] Sosyaldemokrat Halkçı Parti milletvekilleri, 3 Mayıs 1990'da 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu'nda değişiklik için Türkiye Büyük Millet Meclisine bir yasa değişikliği teklifi sundu.[kaynak belirtilmeli] Bundan önce, 3 Şubat 1990'da Danıştay kararınca uzaklaştırılan öğretim üyelerine dönüş için izin verildi.[kaynak belirtilmeli] Bu kararla ilk dönen öğretim üyesi Hüseyin Hatemi oldu.[kaynak belirtilmeli]
2003 yılında Adalet ve Kalkınma Partisi tarafından, bu yasayla tutuklanıp tahliye olan devlet memurlarına memnu haklarının iadesi için yasa teklifi hazırlandı.[6]
1402'lik öğretim üyelerinden bazıları
[değiştir | kaynağı değiştir]Ankara Üniversitesi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Rona Aybay[kaynak belirtilmeli]
- Mümtaz Soysal[kaynak belirtilmeli]
- Burhan Cahit Ünal[kaynak belirtilmeli]
- Mete Tunçay[kaynak belirtilmeli]
- Yılmaz Akyüz[kaynak belirtilmeli]
- Alpaslan Işıklı[kaynak belirtilmeli]
- Cem Eroğul[kaynak belirtilmeli]
- Baskın Oran[7]
- Tuncer Bulutay[kaynak belirtilmeli]
- Abdülkadir Ateş[kaynak belirtilmeli]
- Bahri Savcı[kaynak belirtilmeli]
- Korkut Boratav[kaynak belirtilmeli]
- Metin Günday[kaynak belirtilmeli]
- Ahmet Kılıçoğlu[kaynak belirtilmeli]
- Anıl Çeçen[kaynak belirtilmeli]
- Kurthan Fişek[kaynak belirtilmeli]
- Süleyman Gedik[kaynak belirtilmeli]
- Mehmet Ali Kılıçbay[kaynak belirtilmeli]
İstanbul Üniversitesi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Aydın Aybay
- Murat Sarıca[kaynak belirtilmeli]
- Nuri Karacan[kaynak belirtilmeli]
- İdris Küçükömer[kaynak belirtilmeli]
- Sencer Divitçioğlu[kaynak belirtilmeli]
- Üstün Korugan[kaynak belirtilmeli]
- Gençay Gürsoy[kaynak belirtilmeli]
- Yücel Sayman[kaynak belirtilmeli]
- Bülent Tanör[8]
- Hüseyin Hatemi [kaynak belirtilmeli]
- Niyazi Öktem[kaynak belirtilmeli]
- Tarık Zafer Tunaya[kaynak belirtilmeli]
Ortadoğu Teknik Üniversitesi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Cemal Koç
- Güney Gönenç[kaynak belirtilmeli]
- Nizamettin Nazif Tepedelenlioğlu[9]
- Orhan Silier[kaynak belirtilmeli]
Boğaziçi Üniversitesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Gazi Üniversitesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Ege Üniversitesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Kovmayalım da besleyelim mi? / 12 Eylül - 1402'likler". Mete Tuncay- Baskın Oran. Tarih Dergisi. Ekim 2016. 6 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Böyle buyurdu cunta,URL erişim tarihi:8 Temmuz 2008". 4 Kasım 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2008.
- ^ "Wayback Machine" (PDF). mevzuat.gov.tr. 25 Kasım 2021. 25 Kasım 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2021.
- ^ "Bir başka açıdan Atilla Yayla vakası URL erişim tarihi:6 Temmuz 2008". 4 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2008.
- ^ "Emre Kongar, Unutulan tarihsel Gerçekler II:YÖK neler yaptı ? URL erişim tarihi:6 Temmuz 2008". 4 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2008.
- ^ "1402'liklere iyi haber, URL erişim tarihi:8 Temmuz 2008". 9 Mayıs 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2008.
- ^ "Baskın Oran ya da Mücadeleden Yılmamak, URL erişim:8 Temmuz 2008". 20 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2008.
- ^ "Bülent Tanör'ü kaybettik, URL erişim tarihi:8 Temmuz 2008". 29 Kasım 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2008.
- ^ "Mal müdürü eşekse adam ne yapsın?, URL erişim tarihi:8 Temmuz 2008". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2008.
- ^ "O heykeli yapan heykeltıraş konuştu". odatv4.com. 1 Haziran 2017. 21 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2022.