12 Eylül (belgesel)
 | |
| Yönetmen | Mustafa Ünlü |
|---|---|
| Yapımcı | Ali İnandım |
| Senarist | Hikmet Bila (araştırma, metin) Rıdvan Akar (araştırma, redaksiyon) |
| Müzik | Emrah Özdemir, Barbara Degener, Michael Sapp (Kybele) |
| Türü | Belgesel |
| Renk | Renkli |
| Yapım yılı | 1998 |
| Çıkış tarih(ler)i | 12 Ekim 1998 (Cine 5) 12 Eylül 1999 (Show TV) |
| Süre | 9 bölüm |
| Ülke |  Türkiye |
| Dil | Türkçe |
12 Eylül, yönetmenliğini Mustafa Ünlü'nün gerçekleştirdiği ve gazeteci Mehmet Ali Birand'ın sunduğu 1998 çıkışlı belgesel türündeki dizi film. Film, 1972 ile 1983 yılları arasında Türkiye'de yaşanan siyasi gelişmeler ile birlikte 12 Eylül Darbesi'nin öncesi ve sonrasını konu edinmektedir. Filmin araştırma ve metin yazarlığını gazeteci Hikmet Bila, redaksiyonunu ise Rıdvan Akar gerçekleştirmiştir. 12 Mart: İhtilalin Pençesinde Demokrasi belgeselinin devamı niteliğinde olup o belgeselin sona erdiği yerden yani Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idamlarıyla başlamış; İsmet İnönü'nün siyasete vedasıyla Bülent Ecevit'in 3. CHP Genel Başkanı olması, Faruk Gürler'in cumhurbaşkanı olma girişimi, Fahri Korutürk'ün cumhurbaşkanı olması, 1973 Türkiye genel seçimleri, CHP-MSP Koalisyonunun kurulması, Kıbrıs Harekâtı ve harekât sonrası ABD'nin başlattığı ekonomik yaptırımlar neticesinde başlayan ve 70'li yıllar boyunca sürecek ekonomik kriz ve bunalım dönemi, Türkiye'den Almanya'ya işçi göçü, CHP-MSP Koalisyonunun bozulması, Milliyetçi Cephe hükûmetlerinin kurulması, artan sağ-sol çatışması, Kanlı 1 Mayıs, CHP'nin 1. parti çıktığı 1977 Türkiye genel seçimleri, Güneş Motel Olayı, Maraş Katliamı, 1979 Türkiye milletvekili ara seçimleri, Çorum Olayları, 12 Eylül Darbesi, darbe sonrası bazı liderlerin tutuklanması ve tamamının siyasi yasaklı hâle gelmesi, darbe sonrası idamlar ve tüm siyasi partilerin feshedilmesi gibi birçok önemli olayı ele alarak 1983 Türkiye genel seçimleri ve Turgut Özal'ın başbakan olmasıyla sona ermiştir. Belgesel daha sonra Mehmet Ali Birand, Hikmet Bila ve Rıdvan Akar tarafından 12 Eylül Türkiye'nin Miladı adıyla kitaplaştırılmıştır. Dokuz bölümden oluşan belgeselin her bölümünün başında Mehmet Ali Birand şu sözleri söylemektedir:
Türk demokrasisi 27 Mayıs'ı, 12 Mart'ı atlatıp yeniden yola koyulmuştu ancak fırtına dinmemiş, karşılıklı hesaplaşmalar bitmemişti. Tam aksine ülkede yeni cepheler açılmış, oluk gibi kan akmaya başlamıştı. Sonunda 12 Eylül günü yine kapı çalındı. O gün gelenler her şeyi ama her şeyi değiştirdiler. Artık hiçbir şey eskisi gibi olmayacak, eskisi gibi yaşanmayacaktı.
Bölümleri[1][2]
[değiştir | kaynağı değiştir]- Renklerin Çatışması (12 Ekim 1998)[3]
- Kıbrıs'tan Cepheleşmeye (19 Ekim 1998)[4]
- Günlerin O Gün Getirdiği... (26 Ekim 1998)[5]
- Katliamlar Başlıyor (2 Kasım 1998)[6]
- Uçurumun Eşiğinde (9 Kasım 1998)[7]
- Darbenin Ayak Sesleri (16 Kasım 1998)[8]
- Darbe Günlüğü (23 Kasım 1998)[9]
- 12 Eylül'ün Bilançosu (30 Kasım 1998)[10]
- Demokrasiye Dönüş (7 Aralık 1998)[11]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Demirkırat: Bir Demokrasinin Doğuşu
- 12 Mart: İhtilalin Pençesinde Demokrasi
- Özallı Yıllar
- Son Darbe: 28 Şubat
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "12 Eylül Belgeseli Tüm Bölümler - YouTube". 5 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2020.
- ^ 12 Eylül Belgeseli Tüm Bölümler
- ^ 12 Eylül Belgeseli 1. Bölüm | Renklerin Çatışması | 32.Gün Arşivi
- ^ 12 Eylül Belgeseli 2. Bölüm | Kıbrıs'tan Cepheleşmeye | 32.Gün Arşivi
- ^ 12 Eylül Belgeseli 3. Bölüm | "Günlerin O Gün Getirdiği..." | 32.Gün Arşivi
- ^ 12 Eylül Belgeseli 4. Bölüm | Katliamlar Başlıyor | 32.Gün Arşivi
- ^ 12 Eylül Belgeseli 5. Bölüm | Uçurumun Eşiğinde | 32.Gün Arşivi
- ^ "12 Eylül Belgeseli 6. Bölüm | Darbenin Ayak Sesleri | 32.Gün Arşivi". 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2025.
- ^ 12 Eylül Belgeseli 7. Bölüm | Darbe Günlüğü | 32.Gün Arşivi
- ^ 12 Eylül Belgeseli 8. Bölüm | 12 Eylül'ün Bilançosu | 32.Gün Arşivi
- ^ "12 Eylül Belgeseli 9. Bölüm | Demokrasiye Dönüş | 32.Gün Arşivi". 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2025.