Adada

Adada
Karabavullu / Karabavlu

Grekçe: Ἄδαδα
Antik Kentte bulunan bir yapı
Adada Türkiye haritasındaki konumu.
Konum	Sağrak, Sütçüler, Isparta, Türkiye
Bölge	Pisidia
Koordinatlar	37°34′30,6″K 30°59′7,1″D
Tür	Yerleşim yeri
Sit ayrıntıları
Adada antik kent, arkeolojik sit ülkesi Türkiye  içinde bulunduğu idari birim Pisidya, Isparta, Sütçüler  içinde/üzerinde bulunduğu fiziksel yer Akdeniz Bölgesi  konum koordinatları 37°34′31″K 30°59′7″D  korunmuşluk durumu korunmuş

Adada (Grekçe: Ἄδαδα), Eğirdir'in yaklaşık 40 km güneydoğusunda ve Antalya'nın 80 km kuzeydoğusunda, Isparta ilinin Sütçüler ilçesine bağlı bugünkü Sağrak köyü yakınında, Pisidia'da bulunan antik bir kenttir. Konum, Eğirdir Gölü'nün yaklaşık 35 km güneyinde olup Karabavullu veya Karabavlu olarak da anılır. Günümüzde Isparta-Sütçüler ilçe kara yolu üzerinden ulaşılabilen antik kent, Sağrak köyüne 2 kilometre, il merkezine 90 kilometre uzaklıktadır.

İlk kez 1842 yılında A. Schönborn tarafından ziyaret edilmiş, daha sonra 1884 yılında Amerikalı John Robert Sitlington Sterrett tarafından yeniden keşfedilmiştir. Alman klasik dönem arkeoloğu Gustav Hirschfeld ve İskoç arkeolog William M. Ramsay yerleşimi 1887'de tanımladılar.

Tarihi

Kentin kuruluş tarihine ilişkin kesin bilgi yoktur. MÖ II. yüzyılda Termessos ile Adada arasında yapılan bir anlaşma metninde geçmektedir.

Adada antik kentinin varlığına dair en eski bilgiler, antik coğrafyacılar Strabon (MÖ 64/63 - MS 24 civarı), Batlamyus (MS 100 - 170 civarı) ve Hierokles (MS 6. yüzyıl) gibi yazarların eserlerinde yer almaktadır. Strabon, Geographika adlı eserinde, Adada'nın adının, kendisinden önce yaşamış olan Artemidoros (MÖ 1. yüzyıl) tarafından diğer Pisidia kentleri arasında zikredildiğini aktarmaktadır (Strabon, Geographika, XII, 570). Ptolemaios ve Hierokles'in eserlerinde de Adada'ya atıflar bulunmaktadır (Ptolemaios, Geographia, V, 5, 8; Hierokles, Synecdemus, 647, 4). Bu antik kaynakların yanı sıra, Adada'nın Helenistik dönemde önemli bir yerleşim yeri olduğunu gösteren arkeolojik kanıtlar da mevcuttur. Özellikle Kıbrıs ve Fenike bölgelerinde bulunan ve Adadalı paralı askerlere ait olduğu tespit edilen mezar taşları, kentin bu dönemdeki askeri ve kültürel faaliyetlerine ışık tutmaktadır. Bu mezar taşları, Adada'dan askerlerin Helenistik krallıkların ordularında ücretli olarak görev yaptığını doğrulamaktadır ve kentin Helenistik Çağ'da varlığına ilişkin somut bir kanıt sunmaktadır.

Roma İmparatorluk dönemindeki tarihi hakkında neredeyse hiçbir şey bilinmemektedir, ancak Adada için dört imparator tapınağı olduğu bilinmektedir.

İlk sikkeler MÖ 1. yüzyıldan beri bilinmektedir ve imparatorluk dönemi sikke basımı Roma İmparatorları Trajan'dan Valerianus dönemine kadar uzanmaktadır. Geç Antik Çağ'da Adada bir piskoposluk merkeziydi.

Kalıntılar

Kent, Caralis (Beyşehir) Gölü’nün batı kıyısını izleyerek Antiokheia (Yalvaç), Neapolis (Şarkikaraağaç), Timbiriada (Aksu), Adada (Karabavlu) üzerinden Pednelissos (Kozan) ve Perge (Aksu) antik kentine uzanan antik yol üzerinde, nispeten düz, geniş bir yüksek vadide yer almaktadır.

2.veya 3. yüzyıllara ait dört imparator tapınağı (bunlardan biri imparatorlar ve Zeus Sarapis için bir yazıtla, ikincisi imparatorlar ve Afrodit için bir yazıtla, üçüncüsü sadece imparatorlar için, dördüncüsü ise Trajan için sikkelerle kanıtlanmıştır), büyük bir gösteri merdivenine sahip agora ve tiyatro hala iyi korunmuştur. Ayrıca iki geç antik döneme ait üç nefli bazilika da bulunmaktadır.

Adada antik kentinde, düzlük alan ile vadi arasında yükselen kayalık bir bölge üzerine kurulan akropol, savunma amaçlı olarak inşa edilmiştir. Bu akropol, etrafı surlar ve gözetleme kuleleriyle tahkim edilmiştir. Akropolün batı tarafında, halkın toplanma alanı olan bir açık hava mekanı bulunur. Bu toplanma alanının ön cephesine daha sonraki dönemlerde, kentin ticari ve yönetimsel faaliyetlerinin merkezi haline gelen bir forum ve bazilika kompleksi eklenmiştir. Adada forumu, 32 metreye 45 metre boyutlarında bir alanı kaplamaktadır. Zemini özenle döşenmiş taşlarla kaplı olan bu forumun tam ortasında büyük bir su deposu, yani sarnıç yer alır. Forumun batı yönünde bir cadde uzanırken diğer iki tarafı sütunlarla çevrili üstü kapalı yürüyüş yolları, yani stoalarla kuşatılmıştır. Forumun kuzeyinde, doğudan batıya doğru uzanan bir bazilika yapısı mevcuttur. Forumun güneydoğu köşesinde ise gösterişli bir anıtsal çeşme bulunmaktadır.

Adada'daki en büyük kilise, vadinin batı yakasında konumlanmıştır. Bu ibadethane, Bizans devrinde, daha eski bir yapının terasları ve iç duvarları temel alınarak inşa edilmiştir. Şehir düzlüğünün batı tarafında, bir tepe yamacına yaslanmış olan 1000 kişi kapasiteli tiyatronun sahne binası ve orkestra bölümü toprak altında kalmıştır. Seyircilerin oturduğu kısım olan cavea, müze tarafından gerçekleştirilen kurtarma kazılarıyla toprak altından çıkarılarak görünür hale getirilmiştir.

Yazın

• Hans von Aulock : Pisidia I'in antik sikkeleri ve şehirleri. Tübingen 1977, s. 20-22, 52-59.
• George Ewart Bean: Adada (Karabavli) Pisidia, Turkey. In: Richard Stillwell u. a. (Hrsg.): The Princeton Encyclopedia of Classical Sites. Princeton University Press, Princeton NJ 1976, ISBN: 0-691-03542-3 (İngilizce, perseus.tufts.edu).
• Klaus Belke, Norbert Mersich: Frigya ve Pisidia, Tabula Imperii Byzantini, 7. Viyana 1990, 170.
• Mustafa Büyükkolancı: Adada Pisidia'da Antik Bir Kent. 1998 [burada s.12 taslak plan].
• Hartwin Brandt : Adada. Helenistik ve Roma dönemlerinde küçük bir Pisidia kasabası, In: Historia 51 (2002) s. 385–413.
• Gustav Hirschfeld: Adada 1.(Almanca) In: Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft (RE). Vol. I,1, Stuttgart 1893, col. 339.

Dış bağlantılar

• Adada Antik Kenti - Isparta
• Internet Archive: Ancient Citiies - Adada
• Adada Sikkeleri
• Beschreibung, Bilder und Pläne von Adada in Pisidien